زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل در بدن ماست، اما همچنین در بین آسیب پذیرترین مفاصل قرار دارد. جراحات، ورزش و ساییدگی و فرسودگی ناشی از کارکرد همیشگی می‌تواند باعث درد زانو شود. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی (MRI) فناوری است که اغلب برای بررسی منشأ مشکلات زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک با انتشار امواج مغناطیسی که از طرق مختلف به بافت، استخوان‌ها و اندام‌ها نفوذ می‌کند کار می کند. سپس این امواج به تصاویری تبدیل می‌شوند که پزشکان می‌توانند از آن‌ها برای تشخیص استفاده کنند.
تصاویر ام آر آی خود به تنهایی برای تشخیص به کار برده نمی‌شوند، بلکه اغلب می‌توانند شواهد محکمی را برای تائید تشخیص پزشک ارائه دهند. در صورت مواجهه با آسیب، زخم، عفونت و یا اختلال در مفصل، پزشك اغلب از MRI استفاده می‌کنند كه نه‌تنها علت آن را نشان می‌دهد بلكه به هدایت برنامه درمانی نیز كمك می‌کند.
اگرچه برخی از افراد به دلیل تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا یا پر سروصدا بودن این تجهیزات، ام آر آی را ناراحت کننده می‌دانند، اما باید بدانید که MRI ابزار ارزشمندی است که تشخیصی کم تهاجمی‌تری را ارائه می‌دهد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفن ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مقاله
MRI زانو چه چیزی را می‌تواند را نشان دهد؟
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI نوعی تصویربرداری است که به یک کامپیوتر اجازه می‌دهد تا از قسمت داخلی مفصل زانوی شما عکس دقیقی بگیرد. MRI با رادیولوژی بسیار متفاوت است که در آن از اشعه (ایکس) برای گرفتن عکس از استخوان‌ها استفاده می‌شود. درحالی‌که ممکن است عکس‌برداری رادیولوژی برای تشخیص شکستگی استخوان مفید باشد، اما تصاویر رادیوگرافی نمی‌توانند هیچ اطلاعاتی در مورد بافت‌های نرم در زانوی شما ارائه دهند.
در مقابل، یک دستگاه MRI از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای گرفتن تصاویر دقیقی از زانو استفاده می‌کند. MRI روشی غیر تهاجمی است، برای اکثر افراد بی خطر بوده و کاملاً بدون درد است. در طول آزمایش، شما روی یک میز دراز خواهید کشید و در این حین بدن شما تا قسمتی درون یک لوله بزرگ هدایت می‌شود. دستگاه MRI در حین اسکن صداهای بلند ایجاد می‌کند، البته گذاشتن هدفون و موسیقی در حین اسکن به شما پیشنهاد می‌شوند تا شما احساس راحت‌تری داشته باشید. اکثر اسکن‌های MRI زانو حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، در پایان جلسه‌ی ام آر آی، یک سی دی از تصاویر MRI زانویتان دریافت خواهید کرد و گزارش کتبی که توسط رادیولوژیست نوشته شده است، در روز بعد از MRI به شما یا پزشک شما تحویل داده می‌شود. این آزمایش به پزشک شما این امکان را می‌دهد طیف وسیعی از ساختارهای داخل زانو را مشاهده کند، ازجمله:
- استخوان‌ها
- غضروف، مانند پدی است که یک بالشتک بین استخوان زانو ایجاد می‌کند
- تاندون‌ها و رباط‌هایی که استخوان‌ها و ماهیچه‌های شما را به هم وصل می‌کنند
- عضلات
- رگ‌های خونی مهم
پزشک می‌تواند از این اطلاعات برای شناسایی مشکلات رایج زانو استفاده کند و درمان‌هایی را برای کمک به رفع مشکلات شما توصیه کند.
چه موقع ام آر آی زانو در نظر گرفته می‌شود؟
تصمیم‌گیری در مورد نیاز به ام آر آی می‌تواند گیج کننده باشد. بعضی اوقات ممکن است پزشک معالج شما را برای تعیین منبع درد زانو یا سایر مشکلات این اسکن را به شما توصیه کند. در موارد دیگر، شاید بتوانید برای تشخیص یک مشکل زانو، ام آر آی انجام دهید حتی اگر از جانب بیمارستان یا پزشک ارجاع نداده شده باشید. MRI ممکن است برای شرایط زیر مفید باشد:
- دچار سقوط یا آسیب‌دیدگی در ناحیه‌ی زانو شده‌اید
- درد مداوم زانو که با گذشت زمان و استراحت بهتر نمی‌شود
- تورم یا التهاب بی‌دلیل زانو
- آسیب ناشی از ورم مفاصل یا آرتروز
- فکر می‌کنید استخوانی از زانویتان شکسته است، اما در عکس رادیولوژی همه‌چیز نرمال به نظر می‌رسد
- هنگام پیچاندن یا خم شدن زانو، درد احساس می‌کنید
- عفونت‌هایی که بر زانو اثر گذاشته‌اند
- نظارت بر پیشرفت و بهبودی بعد از عمل جراحی زانو
- تومورها
- بافت استخوان مرده
- جمع شدن مایع در مفصل زانو
- کاهش دامنه‌ی حرکت مفصل زانو
- احساس صدا دادن یا احساس دررفتگی زانو
- احساس می‌کنید چیزی از مفصل زانوی شما خارج‌شده است
درد زانو بسته به مشکل زمینه‌ای و اصلی خود متفاوت است. این درد می تواند تیز و تیرکشنده، یا مزمن و تپشی باشد. در بعضی موارد، ممکن است فقط با حرکات خاصی حساس درد یا ناراحتی کنید. همه این‌ها ممکن است دلایل خوبی برای انجام اسکن MRI زانو باشد. از آنجایی ممکن است برای مراجعه به متخصصان ارتوپدی مدت زمانی را در انتظار باشید، می‌توانید قبل از صرف هزینه برای مراجعه به متخصص، یک اسکن MRI ای را برای تشخیص مشکل خو د انجام دهید که این کار می‌تواند مقرون‌به‌صرفه باشد.
تشخیص پارگی مینیسک زانو
مینیسک یک گوه غضروفی درون زانو است که به تکیه‌گاه، ثبات و انتقال وزن به مفصل زانو کمک می‌کند.
هنگامی که مینیسک پاره شود، تصویر MRI ممکن است نشان دهد که شکل مثلثی معمول آن تغییر کرده یا به جای دیگری حرکت کرده است. در بعضی موارد، قسمت پاره شده به مرکز مفصل زانو حرکت می‌کند (که معمولاً به آن “پارگی دسته سطلی” (bucket handle tear) گفته می‌شود).
برخی از ناهنجاری‌ها در گزارش MRI به‌عنوان یک سیگنال درون ماده» (intrasubstance signal) ذکر خواهد شد. این بدان معنا نیست که لزوماً مینیسک پاره شده است؛ این فقط به ما می‌گوید که مینیسک آن‌طور که باید نرمال به نظر نمی‌رسد. این می‌تواند در نتیجه روند طبیعی پیری یا افزایش حالت عروقی باشد که معمولاً در کودکان و افراد بزرگ‌سال و جوان مشاهده می‌شود. برای دستیابی به یک تشخیص قطعی، بررسی‌های بیشتری لازم است.
تشخیص صدمات رباط‌ها
رباط‌ها یا لیگامان‌های زانو نوارهای کوتاهی از بافت فیبری انعطاف‌پذیر هستند که مفصل زانو را در کنار هم نگه می‌دارند و حرکت زانو را تعدیل می‌کند. چهار نوع رباط وجود دارد که هنگام انجام آزمایش‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند:
- رباط صلیبی قدامی (ACL) که مانع از بیرون آمدگی استخوان ساق پا در جلوی زانو می‌شود
- رباط صلیبی خلفی (PCL) که مانع از حرکت بیش از حد استخوان ساق پا به سمت عقب می‌شود
- رباط صلیبی میانی (MCL) که از باز شدن زانو جلوگیری می‌کند
- رباط صلیبی جانبی (LCL) که مانع از حرکت بیش‌ازحد زانو به طرفین می‌شود
درحالی‌که دیدن یک ACL نرمال در MRI دشوار است، اما در ۹۰ درصد موارد (در اغلب موارد همراه با یک کبودی و شکستگی استخوان) پارگی رباط مشاهده می‌شود. ACL رباطی است که بیشتر آسیب‌های رباط در آن رخ می‌دهد.
در عوض، PCL در MRI راحت‌تر دیده می‌شوند زیرا تقریباً دو برابر ACL هستند. وجود پارگی‌های جدا کننده نسبتاً غیر معمول است. در صورت بروز این نوع پارگی، معمولاً به‌صورت یک قطع‌شدگی مشخص و واضحی از رشته‌های رباطی مشاهده می‌شود.
در همین حال، صدمات MCL و LCL با تورم اطراف زانو همراه است (معمولاً به آن ” آب آوردن زانو” گفته می‌شود. MRI ممکن است برای تشخیص میزان صدمات، تشخیص اینکه آسیب همراه با تشکیل مایع (درجه ۱)، مایع و قطع جزئی رباط‌ها (درجه ۲) یا قطع‌شدگی کامل (درجه III) است یا خیر استفاده می‌شود.
صدمات درجه III معمولاً نیاز به عمل جراحی دارد.
تشخیص مشکلات تاندون
تاندون یک رشته‌ی سفت و سخت است که عضلات را به استخوان متصل می‌کند. دو تاندون دیده شده در MRI عبارت‌اند از: تاندون چهار سر ران (که عضلات ران را به زانو وصل می‌کنند) و تاندون پاتلار (که استخوان ساق را به زانو وصل می‌کند).
از MRI می‌توان برای تشخیص تاندونیت مزمن (التهاب تاندون) یا پارگی تاندون زانو استفاده کرد (اگرچه این مسئله را می‌توان معمولاً در معاینه بدنی نیز مشاهده کرد). در موارد ابتلا به تاندونیت مانند مواردی که با زانوی پرش کاران (jumper’s knee) دیده می‌شود، MRI معمولاً صدمات پیش‌رونده زانو را به صورت جای زخم و اسکار، التهاب و ناهنجاری‌هایی در خود تاندون نشان می‌دهد.
آیا ام آر آی زانو در بارداری بی‌خطر است؟
MRI هیچ عارضه نامطلوبی بر روی جنین انسان ندارد، اگرچه MRI دمای بافت را افزایش می‌دهد، به‌خصوص با افزایش قدرت میدانی، اما با این وجود برخی متخصصان اعتقاد دارند که در سه ماهه اول بارداری که اندام‌های کودک به سرعت در حال رشد هستند، ممکن است خطر بیشتری متوجه جنین باشد. با سبک و سنگین کردن خطر احتمالی ام آر آی برای جنین و فواید آن برای مادر، کلاً این به نفع جنین است که در دوران بارداری از MRI برای بررسی درد زانو اجتناب شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفن ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
MRI در بیماران مبتلا به تنگناهراسی یا کلاستروفوبیک و کودکان چیست؟
بیشتر کودکان بالای ۶ سال، MRI را به خوبی تحمل می‌کنند؛ اما کودکان زیر ۶ سال به نویز و فشارهای فیزیکی آهنربا واکنش متفاوتی نشان می‌دهند و بیشتر آن‌ها تحت نظارت متخصص بیهوشی نیاز به استفاده از داروی آرام بخش دارند. این کار اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
نوزادان تا سن ۹ ماهگی به طور کلی نیازی به آرام بخش ندارند اما باید در یک تشک مخصوص یا وسیله مشابهی بی‌تحرک بمانند.
در بزرگ‌سالان کلستروفیوبیک یا تنگنا هراس می‌توان با سرویس MRI مشورت کرد و می‌توان با تجویز داروی ضد اضطراب خوراکی به آرامش این افراد کمک کرد، اما بسیاری از افراد به آرامش عمیق تر نیاز دارند و مطمئن ترین راه این است که آرام بخشی باید توسط یک متخصص بیهوشی انجام شود. همه کلینیک‌ها و مراکز MRI این سطح از خدمات را پوشش نمی‌دهند و پزشکان عمومی ممکن است نیاز به یافتن یک سرویس دهنده مناسب داشته باشند. اخیراً، سازندگان تجهیزات MRI از آهنرباهایی با دیافراگم‌های بزرگ‌تر یا سوراخ‌های بزرگ‌تر، به قطر ۹۰ سانتی‌متر ساخته‌شده‌اند که می‌تواند بیماران کلاستروفوبیک و بیماران دارای اضافه وزن / چاق را در خود جای دهد.
نتایج این تست چگونه تفسیر می‌شوند؟
MRI می‌تواند ضایعات غضروفی، استئوفیت‌ها و زائده‌های مینیسکی را در بیماران بدون علامتی از بیماری مفصلی نشان دهد. یافته‌های MRI را باید با سابقه بیمار و یافته‌های بالینی او تطابق داد.
آیا موارد منع استفاده وجود دارد؟
برخی موارد منع استفاده‌ی قطعی و برخی از موارد نسبی در مورد MRI وجود دارد. در بیشتر موارد، یک پیس میکر (ضربان ساز قلبی) یا الکتروشوک قلبی (دفیبریلیتور) یک علت مطلق برای منع مصرف است، اگرچه در حال حاضر دستگاه هایی در حال ظهور هستند که ام آر آی ایمن هستند. فلز داخل چشم یکی دیگر از موارد منع مصرف مطلق است، زیرا این فلز گرم می‌شود و ممکن است حرکت کند و درنتیجه باعث آسیب ساختاری می‌شود. هرگاه شکی در مورد وجود به فلز داخل مغزی یا داخل چشم وجود داشته باشد، ممکن است به رادیوگرافی‌های مداری و یا سی‌تی‌اسکنی قبل از اسکن MRI نیاز باشد. از دیگر موارد منع مصرف مطلق ام آر آی می‌توان به محرک‌های عمیق مغز اشاره کرد.
مرکز یا بخش انجام اسکن MRI مسئولیت ایمنی بیماران تحت معاینه MRI را بر عهده دارد و از پرسشنامه غربالگری و مصاحبه کلامی برای غربالگری بیماران استفاده خواهد کرد. نشان دادن هرگونه محدودیت بالقوه برای این اسکن به پزشکان کمک بسزایی می‌کند، زیرا ارزیابی ایمنی ایمپلنت (اگر به سوابق عمل جراحی قبلی نیاز باشد) می‌تواند مدتی طول بکشد.
پزشکان قبل از انجام MRI چه باید به بیماران بگویند؟
به‌طورمعمول، زمان تصویربرداری بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه خواهد بود، اما بیماران باید تقریباً ۱ ساعت را برای انجام کارهای آماده‌سازی قبل از معاینه، از جمله پرسشنامه ایمنی و مصاحبه بگذارند. بیماران باید وسایل فلزی (مانند کمربند) و شلوار خود (به استثنای لباس زیر) را از تن درآورند و یک روپوش مخصوص بپوشند. اسکنر پر سروصدا است (معمولا ً درست به اندازه‌ی پایین‌تر از ۱۰۰ دسی‌بل می‌رسد). ممکن است لازم باشد که هزینه را نقدی و در همان روز اسکن پرداخت کنید.
