تزریق پی آر پی یک روش درمانی موثر در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده است که در سال‌های اخیر میان پزشکان محبوبیت زیادی پیدا کرده است. پیآرپی به نمونه‌ای از پلاسمای خون گفته می‌شود که حاوی میزان زیادی پلاکت و فاکتورهای رشدی است. در این تکنیک، ابتدا از بیمار خون گرفته می‌شود و پس از سانتریفیوژ نمونه و استخراج پلاسمای غنی از پلاکت، این ماده به زانو یا محل آسیب‌دیده تزریق خواهد شد. با تزریق فاکتورهای رشدی و پلاکت، فرایند ترمیم بافت سرعت می‌یابد و به مرور بهبودی حاصل خواهد شد، البته این روش برای آسیب‌های خفیف تا متوسط که زندگی بیمار را مختل نکرده باشد مناسب‌تر است. در نهایت با رعایت دستورالعمل‌های پزشک و مراقبت از زانوهایتان، شاهد بهبودی خود خواهد بودید.
پی آر پی زانو چیست و چه تاثیراتی در بهبود آسیب‌های زانو دارد؟
به طور کلی پی آر پی موجب افزایش روند بهبودی و درمان بدن و مناطقی از آن می‌شود که معمولا توانایی بهبودی ندارند. مفاصل زانو، تاندون و رباط‌ها معمولا جریان خون را به صورت محدود دریافت می‌کنند، به همین علت در اغلب اوقات، روند درمان به صورت خود به خود کاهش می‌یابد. تزریق مستقیم پی آر پی به محل آسیب، موجب افزایش روند بازسازی و رشد سلول‌های جدید خواهد شد.
شواهد علمی مبنی بر تاثیرات تزریق PRP بر زانو
در سال‌های اخیر مطالعات زیادی در مورد عملکرد و تاثیرات پی آر پی، در درمان مشکلات زانو انجام شده است که همگی نتایج مثبتی را نشان داده‌اند. در یکی از تحقیقات گسترده در کانادا، تزریق پی آر پی برای حدودا 1400 نفر انجام شد که نتایج بهبودی در این افراد به مراتب بهتر از افرادی بود که تحت درمان با ژل یا استروئید قرار گرفتند. (منبع) در تحقیق دیگری، بررسی‌ها بر روی 60 بیمار انجام شد که همگی کاهش درد چشمگیری را تجربه نموده و دامنه حرکتی‌شان افزایش یافته است، البته محققان افزودند که برای مشاهده تاثیرات تزریق prp بهتر است که بیشتر از یکبار تزریق انجام شود. (منبع)
در مطالعه‌ای که بر روی 34 نفر با پارگی مینیسک انجام گرفت، محققان به این نتیجه رسیدند که تزریق پی آر پی خصوصا بر پارگی‌های افقی مینیسک و بهبود آن تاثیر خوبی دارد. (منبع) همچنین تحقیقات دیگری که بر روی بیماران مختلف با پارگی رباط صلیبی انجام شده است که در اغلب موارد پی آر پی تاثیر مثبتی در روند بهبودشان داشته است، خصوصا برای کسانی که اقدام به جراحی نمودند، تزریق PRP فرایند ریکاوری و ترمیم بافت رباط را تسریع نمود. (منبع)
لازم به ذکر است که بیشترین تاثیر تزریق پی آر پی در بهبودی علائم آرتروز زانو بوده و در دیگر موارد آسیب‌های زانو، PRP نقش درمان مکمل را دارد و بهتر است تا با روش‌های توانبخشی دیگر ترکیب شود.
مزایای پی آر پی زانو
برخی از مزایای درمان با پی آر پی یا پلاسما تراپی زانو عبارتند از:
- زمان بهبودی سریع‌تر:پلاکت درمانی را میتوان برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن زانو برای کمک به بهبود روند طبیعی درمان استفاده کرد. همچنین این روش زمان بهبودی بیماران مبتلا به آسیب‌های حاد، که معمولا هفته ها طول می‌کشد تا بهبود یابند را نیز سرعت می‌بخشد.
- غیرتهاجمی بودن: تزریق پی آر پی یک تکنیک کم‌خطر است که نتایج خوبی در بهبود مشکلات زانو نشان می‌دهد و از سوی دیگر نیازی به برش جراحی ندارد، بنابراین خطرات جراحی نیز فرد را تهدید نخواهد کرد.
- خطر عوارض وجود ندارد: از آنجا که خون از خود بیمار گرفته شده و پس از تغلیظ پلاسما مجددا به بدن او تزریق می‌شود، به هیچ عنوان خطر پس زدن درمان، عفونت یا واکنش آلرژیک وجود ندارد. برخلاف روش‌های دیگر که ممکن است بیمار واکنش‌های حساسیتی نشان دهد، تزریق پی آر پی هیچ عارضه در بر نخواهد داشت.
- تسریع بهبود بافت آسیب دیده: در درمان‌های تزریقی مشابه مثل تزریق ژل و استروئید، رفته رفته اثرات مثبت از بین خواهد رفت اما پی آر پی به دلیل وجود درصد بالای پلاکت، خاصیت ترمیم بافت‌ها را دارد و پس از گذشت زمان علائم ناخوشایند بیمار کمتر خواهد شد.
- پایداری اثر درمان: تزریق پی آر پی یک درمان پایدار و موثر است که برخلاف روش‌های دیگر همچون تزریق ژل و استروئید در طول زمان، اثراتش از بین نرفته و به مرور بافت آسیب‌دیده را ترمیم خواهد نمود. پایداری تاثیرات تزریق پی آر پی موجب شده تا این روش در برخی موارد نسبت به دیگر درمان‌های تزریقی انتخاب بهتری باشد.
- دوران نقاهت کوتاه: برخلاف روش‌های جراحی، بعد از تزریق پی آر پی می‌توانید به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید و محدودیتی خاصی برایتان ایجاد نخواهد شد.
لازم به ذکر است که اثربخشی و موفقیت درمان با پی آر پی برای همه یکسان نیست و برای بهره‌مندی از مزایای درمان با پی آر پی باید حتما با پزشک خود مشورت نمایید تا تمامی جوانب بررسی شود.
کاربردهای تزریق پی آر پی زانو
در بسیاری از موارد، تزریق پی آر پی برای زانو دردی که در اثر آرتروز یا آسیب‌های ورزشی باشد مفید است. دیگر کاربردهای تزریق پی آر پی شامل آسیب‌های زیر هستند:
پارگی رباط صلیبی جلوی زانو
چهار رباط استخوان درشت نی را به استخوان ران وصل می‌کنند. یکی از این چهار رباط، رباط صلیبی جلویی نامیده می‌شود. هنگامی که این رباط ضربه یا صدمه‌ای ببیند، ممکن است دچار پارگی شود، آسیبی که معمولا در هنگام ورزش‌هایی مانند فوتبال یا بسکتبال اتفاق می‌افتد. بهترین درمان برای پارگی رباط صلیبی جلویی جراحی است. با این حال، برای تاندون‌هایی که دچار کشیدگی شده‌اند، تزریق پی آر پی به کاهش التهاب و ترمیم بافت کمک خواهد کرد.
پارگی مینیسک زانو
بین استخوان درشت نی و استخوان ران یک لایه غضروفی به نام مینیسک وجود دارد. اگر در حالی که فشار وزن روی زانو است آن را به طور ناگهانی یا شدید تکان دهید، ممکن است باعث پارگی مینیسک زانوی خود شوید. این عارضه بسیار دردناک است و برای کاهش درد و ترمیم آن میتوان با دستور متخصص از تزریق پی آر پی بهره برد.
در رفتگی کشکک زانو
در رفتن استخوان کشکک زانو اغلب در آسیب دیدگی‌های ورزشی زانو اتفاق می‌افتد. پس از جا انداختن کشکک، ممکن است همچنان درد مزمن و مداومی در زانو احساس شود. اگر پس از استفاده از روش‌های درمانی دیگر، بیمار همچنان درد داشته باشد، ممکن است تزریق پی آر پی به زانو درمانی مناسب باشد.
تاندونیت کشکک
تاندون کشکک عضله چهارسر را به استخوان درشت نی متصل می‌کند و اگر به علت آسیب و یا استفاده بیش از حد ملتهب شود، می‌تواند موجب زانو درد شود. تاندونیت کشکک زانو با تزریق پی آر‌پی قابل درمان است زیرا درد و التهاب ناشی از کشیدگی تاندون بهبود خواهد یافت.
سندروم زانوی دوندگان
ایلیوتیبیال باند (نوار لگنی درشت نی) از بیرون استخوان لگن تا بیرون استخوان درشت نی کشیده شده است. فعالیت‌های خاصی – مثل، دویدن برای مدت طولانی – می‌تواند باعث شود این نوار سخت شده و با استخوان ران اصطکاک پیدا کرده و موجب زانو درد شود. تزریق PRP در درمان درد و التهاب آن موثر خواهد بود.
بورسیت زانو
اطراف زانو را کیسه‌هایی (بورسا) احاطه کرده که با مایع پر شده‌اند و از مفصل زانو در برابر حرکات تاندون‌ها و رباط‌ها محافظت می‌کنند. به وضعیتی که بورسا ملتهب شده باشد، بورسیت زانو گفته می‌شود. بورسیت ممکن است در مناطق دیگری از بدن مانند شانه و آرنج نیز اتفاق بیافتد که با تزریق قابل درمان است.
تزریق پی آر پی زانو برای چه کسانی مناسب است؟
در بسیاری از موارد، تزریق پی آر پی به زانو برای زانو دردی که در اثر آرتروز یا آسیب‌های ورزشی باشد مفید است. گروه‌هایی که برای درمان با پی آر پی مناسب هستند شامل:
- افرادی که زانوهایشان آسیب دیده است: اگر فرد به دلیل آرتروز، پارگی مینیسک، آسیب تاندون، سندروم زانوی دونده، نقرس و پارگی رباط دچار درد و ناراحتی شده باشد می‌تواند از پی آر پی بهره ببرد. (منبع)
- افرادی که مشکلات زانو زندگیشان را مختل نکرده باشد: در صورتی که زندگی روزمره فرد و توانایی راه رفتن او مختل نشده باشد، پی آر پی می‌تواند درمان موثری باشد. در صورتی که آسیب زانو شدید باشد، باید از درمان‌های تهاجمی‌تر استفاده نمود.
- افرادی که از روش‌های دیگر نتیجه نگرفتند: کسانی که درمان‌های غیرتهاجمی همچون فیزیوتراپی، لیزر درمانی، شاک ویو و … را امتحان کرده و نتیجه مثبتی به دست نیاورده‌اند می‌توانند از پی آر پی به عنوان درمان تکمیلی استفاده کنند.
- افرادی که به درد مزمن زانو مبتلا هستند : دردهای مزمن ممکن است منشا مختلفی داشته باشند، یکی از راه‌های موثر در رفع دردهای مزمن زانو، تزریق پی آر پی است.
- افرادی که درد زانوهایشان به طور مدام عود می‌کند: دردهای آرتروز زانو، از جمله دردهایی هستند که برخی مواقع عود می‌کنند و ممکن است به طور دوره‌ای تکرار شوند. تزریق پی آر پی یک راه موثر برای درمان این نوع دردهاست.
می‌باشند. البته لازم به ذکر است که در نهایت برای انتخاب روش درمان مناسب پزشک با توجه به شرایط و شدت جراحت بیمار و اقداماتی که از قبل برای درمان انجام شده بهترین تصمیم را اتخاذ خواهد کرد.
چه کسانی نمی‌توانند تزریق پی آر پی انجام دهند؟
اگرچه تزریق پی آر پی روشی موثر در درمان آسیب‌های مفصل زانو می‌باشد اما برخی از افراد نمی‌توانند از آن استفاده کنند:
- مبتلایان به عفونت فعال: اگر دچار عفونت درمان نشده هستید نمی‌توانید از پی آر پی استفاده کنید. همچنین مبتلایان به روماتیسم که نوعی بیماری خود ایمنی است نیز نمی‌توانند تزریق انجام دهند.
- کسانی که آسیب شدید دیده‌اند: مبتلایان به آرتروز پیشرفته و یا کسانی که آسیب به زانوهایشان زندگیشان را مختل نموده است، بهتر است از جراحی یا روش‌های موثر دیگری برای درمان استفاده کنند.
- بانوان باردار و شیرده : تزریق پی آر پی در این زمان می‌تواند مخاطره آمیز باشد. هنوز مطالعات دقیقی بر عوارض تزریق پی آر پی در دوران بارداری و شیردهی انجام نشده است لذا بهتر است، تزریق انجام نشود. (منبع)
- مبتلایان به بیماری‌های خونی: کسانی که مشکلات انعقاد خون یا بیماری هموفیلی دارند نمی‌توانند تزریق پی آر پی انجام دهند.
- مبتلایان به سرطان: به دلیل غلظت بالای فاکتورهای رشد در مایع پی آر پی، تزریق آن ممکن است رشد سلول‌های سرطانی را سرعت بخشد.
- کسانی که آلرژی یا حساسیت دارند: هرگونه حساسیت به کیت پی آر پی مشکل‌ساز خواهد بود، بنابراین اگر به ماده خاصی حساسیت دارید آن را با پزشک خود مطرح نمایید.
به خاطر داشته باشید که در تزریق پی آر پی همواره انتظاراتی واقع بینانه داشته باشید و بدانید که برای مشاهده اثربخشی آن بایستی به برنامه توانبخشی تدوین شده توسط پزشک خود متعهد باشید.
آمادگی‌های لازم برای انجام پی آر پی زانو
پزشک شما احتمالا مجموعه‌ای از آزمایش‌های عکسبرداری نظیر MRI و عکس با اشعه ایکس را برایتان تجویز خواهد نمود تا از علت دقیق آسیب زانو مطلع شود. از پزشک خود درباره هر کاری که باید قبل از درمان انجام دهید یا از انجام آن پرهیز کنید، سوال کرده و دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید. احتمالا لازم است:
- پنج روز پیش از عمل، باید داروهای ضد التهابی قطع شوند.
- یک هفته پیش از عمل، از مصرف داروی گیاهی یا مکمل رقیق کننده خون استفاده نکنید.
- یک تا دو هفته پیش از عمل، از مصرف استروئیدهای سیستماتیک بپرهیزید.
- یک ماه پیش از عمل، تزریق استروئید را قطع کنید.
- در روز عمل، صبحانه کامل و سالم خورده و آب فراوان بنوشید.
در جلسه تزریق پی آر پی زانو چه می‌گذرد؟
تزریق پی‌آر پی معمولا در کلینیک انجام می‌شود. این عمل ۴۵ دقیقه طول کشیده و بیشتر زمان صرف آماده‌سازی پی آر پی برای تزریق خواهد شد. در مرحله اول و در شرایط استریل مقداری خون از بیمار می‌گیریم. مقدار خون استخراجی با توجه به ناحیه تحت درمان متفاوت خواهد بود. در نهایت خون در یک سانتریفیوژ چرخانده می‌شود تا اجزای آن جدا شوند.
پلاسمای غنی از پلاکت، در شرایط استریل تزریق می‌شود. پلاکت‌های فعال موجب رشد و آزاد شدن فاکتورهای شفابخش می‌شوند و این قضیه زمانی اتفاق می‌افتد که آن با بافت آسیب دیده تماس پیدا کند.
مراقبت‌های پس از تزریق پی آر پی زانو
پس از درمان با پی آر پی، بهتر است که بیماران باقی روز را استراحت کنند. به طور کلی، محدودیت خاصی پس از تزریق برای بیمار ایجاد نمی‌شود، اما بهتر است که طی چند روز بیش از حد فعال نباشد. در برخی موارد ممکن است علائم و عوارض چند روز طول بکشد.
داروهای زیر را پس از عمل مصرف نکنید، مگر اینکه توسط پزشکتان تجویز شده باشد:
- داروهای ضد التهابی را حداقل طی ۴ هفته پس از عمل قطع کنید.
- گیاهان رقیق کننده خون، مکمل یا ویتامین‌ها را به مدت ۲۱ روز پس از عمل قطع کنید.
- استروئیدهای سیستماتیک را به مدت ۶ هفته پس از عمل قطع کنید.
- طی ۷۲ ساعت اول بر روی محل تزریق، یخ یا حرارت قرار دهید زیرا این عمل موجب کاهش تورم و التهاب می‌شود.
- طی چند روز اول پس از عمل از حمام آب گرم یا رفتن به سونا خودداری کنید.
- تا ۲ روز پس از عمل از مصرف نوشیدنی الکلی بپرهیزید.
- در ۲۴ ساعت اول بعد از عمل از حمام کردن بپرهیزید.
- از سیگار کشیدن خودداری کنید.
بسته به میزان آسیب، معمولاً از شما خواسته می‌شود که تقریباً ۲ هفته پس از تزریق مجدد به کلینیک مراجعه کنید و پس از آن در هفته ششم و ۳ ماه پس از تزریق اول، تزریق‌های بعدی را انجام دهید.
آیا بعد از تزریق پی آر پی نیازی به انجام فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی نیز هست؟
انجام یک یک برنامه توانبخشی کمک می‌کند تا نتایج مثبت سریع‌تر به دست بیایند. توانبخشی اولیه بر محافظت از روند بهبود و طیفی از حرکات ملایم متمرکز است. پس از مراحل اولیه، نوبت به تمرینات تقویت عضلات و تمرینات کنترل عصبی-عضلانی در سراسر اندام تحتانی می‌رسد. در مراحل نهایی توانبخشی، تمرکز بر کنترل و ثابت نگه داشتن حرکت اندام تحتانی در حرکات خاص ورزشی و حرکات چرخشی خواهد بود.
عوارض تزریق پی آر پی به زانو
در پلاکت درمانی از خون خود شخص استفاده می‌شود و بنابراین خطر بروز عوارض بسیار کم است. با این حال، برخی از خطرات نادر، عبارتند از:
- عفونت
- درد در محل تزریق
- آسیب دیدگی عصب در محل تزریق
- حساسیت پوستی در ناحیه تزریق
البته عوارض ناشی از تزریق پی آر پی بسیار نادر هستند و در صورتی که توسط یک متخصص انجام شود، احتمال بروز عوارض بسیار پایین خواهد بود.
هزینه تزریق پی آر پی زانو
هزینه تزریق پی آر پی به زانو می‌تواند بسته به شرایط کلینیک، بروز بودن دستگاه‌ها و پیچیدگی درمان، متفاوت باشد. بسته به میزان صدمه، نوع آسیب دیدگی و شرایط فیزیکی بیمار، فرد ممکن است نیاز به چندین تزریق پی آر پی داشته باشد که هر تزریق هزینه جداگانه خواهد داشت. هزینه نهایی بسته به تعداد تزریقات و خدمات مربوط به آن مثل فیزیوتراپی متغیر خواهد بود لذا برای اطلاع از هزینه‌های درمان می‌توانید با شماره تلفن‌های ما در تماس باشید.
سوالات متداول
آیا روش پی آر پی دردناک است؟
این روش ممکن است تنها موجب ناراحتی خفیف شود، اما با استفاده از بی‌حس کننده موضعی میزان درد به حداقل خواهد رسید.
چند جلسه پی آر پی لازم است؟
تعداد جلسات وابسته به شرایط و وضعیت درمان متفاوت خواهد بود، اما معمولا طی ۳ تا ۴ جلسه و با فاصله چند هفته از هم معمولا انجام می‌گیرد.
چه زمانی میتوان نتایج را مشاهده کرد؟
روند بهبود معمولا تدریجی است و ممکن است بین چند هفته تا چند ماه متغیر باشد زیرا وضعیت بهبودی بدن متفاوت است. این نتایج برخی اوقات می‌تواند تا یک سال باقی بماند.
آیا تزریق پی آر پی روش عوارض جانبی دارد؟
عوارض جانبی معمولا شامل درد خفیف، تورم یا کبودی در محل تزریق است. عفونت یا آسیب عصبی در اغلب اوقات نادر است اما احتمال آن وجود دارد.
آیا پیآرپی می‌تواند نیاز به جراحی زانو را کاملا برطرف کند؟
در برخی اوقات، روش درمان با پی آر پی ممکن است موجب جلوگیری یا به تاخیر انداختن جراحی زانو شود، اما این قضیه به شدت بیماری بستگی دارد.
چه افرادی باید از درمان با پیآرپی اجتناب کنند؟
افراد مبتلا به اختلالات خونی، عفونت‌های فعال یا شرایط پزشکی خاص ممکن است مناسب انجام این روش نباشند.
آیا پی آر پی را میتوان با سایر روش‌های درمانی ترکیب کرد؟
بله، درمان با پیآرپی همچون روش‌های درمانی دیگر نظیر فیزیوتراپی، داروها یا تغییر سبک زندگی موجب زندگی بهتر خواهد شد.
آیا درمان با پی آر پی به عنوان راه حلی طولانی مدت مناسب است؟
نتایج برای هر شخص ممکن است متفاوت باشد، اما برخی از بیماران بهبودی طولانی مدت را تجربه می‌کنند. جلسات تزریقی دوره ای ممکن است موجب پایدار شدن مزایای این روش شود.
بعد از تزریق پلاسما برای زانو چه مدت به استراحت نیاز داریم؟
بهتر است که حداقل یک هفته پس از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت برای زانو از ورزش بپرهیزید. زمان استراحت ممکن است با توجه به مفصل یا وضعیت تزریق شده متفاوت باشد.
جایگزین مناسب برای درمان پی آر پی چیست؟
در صورتی که تزریق پیآرپی برای شما مناسب نیست، گزینه های درمانی دیگری نیز وجود خواهد داشت. برخی از رایج ترین جایگزین های تزریق پیآرپی عبارتند از:
- تزریق کورتیکواستروئید
- فیزیوتراپی
- تزریق ژل
درد زانو بعد از تزریق پی آر پی چقدر شایع است؟
درد پس از تزریق پیآرپی برای آرتریت زانو شایع است و معمولاً پس از ۱ تا ۲ هفته کاهش می‌یابد.
آیا تزریق پی آر پی برای زانو بهتر از کورتیزون است؟
شواهد اخیر نشان می‌دهد که درمان پیآرپی بهتر از کورتیزون است. درمان با پیآرپی برخلاف کورتیزون که برخی از اثرات نامطلوب بالقوه را بر غضروف نشان می‌دهد مضر نخواهد بود.
آیا میتوان از پیآرپی و اسید هیالورونیک همزمان استفاده کرد؟
بله. استفاده ترکیبی از اسید هیالورونیک (HA) و پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) می‌تواند غضروف تخریب شده را ترمیم کرده و از پیشرفت آرتروز زانو جلوگیری کرد.
