لوردوز کمری به انحنای قسمتی از ستون فقرات ناحیه لامبر (قسمت پایین کمر) و گردن (قسمت فوقانی ستون فقرات) به سمت داخل گفته می‌شود. انحناهای طبیعی ستون فقرات انحناهای ثانویه بر اثر تفاوت در تنگی و ضخامت بین قسمت جلویی و پشتی دیسک های بین مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات) به وجود می‌آید. این منحنی‌ها باعث می‌شوند سر شما به طور طبیعی روی لگن قرار بگیرد و همچنین به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و فشار ایجاد شده در حین حرکت را روی ستون فقرات توزیع می‌کنند.
لوردوز کمری یا گودی کمر در هر سنی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد کمردرد شده و حرکات را دشوار و دردناک می‌کند. گودی کمر شدید هنگام دراز کشیدن روی یک سطح محکم به پشت، به صورت فضایی در زیر کمر ظاهر می‌شود. گودی کمر بیش از حد می‌تواند در دوران بلوغ افزایش پیدا کند که گاهی تا اوایل یا اواسط دهه بیست سالگی مشخص نمی‌شود.
علل گودی کمر
لوردوز کمری می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد و بیشتر در ورزشکاران ژیمناستیک‌کار شایع است. شایع‌ترین علل لوردوز عبارتند از:
- مشکلات خاصی که در ایجاد گودی کمر نقش دارند از جمله آکندروپلازی، دیسکیت، کیفوز، چاقی، پوکی استخوان و اسپوندیلولیستزیس
- یکی دیگر از دلایل آن عدم تعادل در قدرت و طول عضلات است؛ مانند ضعف عضلات همسترینگ یا سفت شدن عضلات فلکسور ران
- راشیتیسم و کمبود ویتامین D در کودکان نیز می‌تواند باعث لوردوز کمری شود.
- سفت شدن عضلات کمر، چربی بیش از حد احشایی (چربی شکم) و بارداری. چربی اضافی شکم، لگن را به سمت جلو می‌کشد و آن را کج می کند.
- گودی کمر می‌تواند مادرزادی باشد یا به صورت اکتسابی بوده و ناشی از نشستن با موقعیت وضعی بد یا بر اثر ضربه باشد.
- هیپولوردوز معمولا در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز دیده می‌شود.
علائم لوردوز
لوردوز هایپر (بیش از حد) یا هیپو (کم‌تر از حد) می‌تواند منجر به درد کمری متوسط تا شدید شود و بر حرکت بدن تأثیر بگذارد. اگر انحنای کمر شما انعطاف پذیر باشد و هنگام خم شدن به سمت جلو، به شکل معکوس تغییر کند، نیازی به نگرانی نیست. اما اگر انحنا هنگام خم شدن به سمت جلو تغییر نکند، به این معنی است که کمر شما به شکل ثابت یا قفل شده است و نیاز به درمان دارد. در برخی افراد مبتلا به قفل شدگی کمر، ظاهر بیش از حد برجسته است، به نظر می‌رسد که خودشان را به سمت عقب کشیده‌اند و باسن آنها بیشتر برجسته است. به طور کلی، وضعیت بدن این افراد به شکلی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد.
تشخیص لوردوز
برای تشخیص گودی کمر به سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی احتیاج است تا موارد زیر مشخص شوند:
- چه زمان انحنای بیش از حد یا کاهش یافته قابل توجه است؟
- آیا انحنا بدتر می‌شود؟
- آیا به نظر می‌رسد اندازه انحنا تغییر می‌کند؟
از بیمار خواسته می‌شود تا به سمت جلو یا به پهلو خم شود تا بررسی شود که انحنای کمر انعطاف پذیر است یا ثابت، دامنه حرکت بیمار چقدر است و آیا تراز ستون فقرات مناسب است یا خیر. ممکن است پزشک برای یافتن هر گونه ناهنجاری، ستون فقرات را بررسی کند یا از کل و قسمت پایین کمر با اشعه ایکس عکس برداری شود.
در صورتی که یکی از موارد زیر در فرد وجود داشته باشد، ممکن است ارزیابی عصبی لازم باشد:
- درد
- مور مور شدن
- بی‌حسی
- اسپاسم یا ضعف عضلانی
- ضعف احساس در بازوها یا پاها
- تغییرات در کنترل روده یا مثانه
چگونه گودی کمر را درمان کنیم؟
درمان گودی کمر باید جامع باشد تا تاثیر گذار باشد. این درمان‌ها شامل فیزیوتراپی و مصرف دارو هستند. برای اطمینان از دستیابی به نتیجه مثبت، توصیه می‌شود پس از درمان، سالی یک بار مجدداً در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرید. اگر علت اصلی گودی کمر مشخص باشد، باید بیماری زمینه‌ای مربوط به آن درمان شود.
دارو
در صورتی که گودی کمر با کمردرد همراه باشد، برای تسکین درد و التهاب، دارو و کمپلکس‌های ویتامین نیز تجویز می‌شود.
درمان دارویی شامل موارد زیر است:
- داروهای مسکن و ضد التهاب (ایبوپروفن، موالیس)
- ویتامین‌های B خوراکی یا تزریقی (Neyrorubin، Neurovitan)
- در برخی موارد، گلوکوکورتیکوئیدها نیز تجویز می‌شوند (پردنیزون)
- آماده سازی برای از بین بردن اسپاسم عضلانی (Midokalm)
- درمان موضعی (ژل Fastum، Diclofenac یا کمپرس با Dimekidum).
فیزیوتراپی
با استفاده از فیزیوتراپی می‌توان به نتایج خوبی برای بیماران مبتلا به گودی‌کمر دست یافت. تسکین درد، تقویت عضلات کمر، پاتولوژی عملکرد، ورزش درمانی و سایر روش‌های درمانی به شما این امکان را می‌دهند تا ستون فقرات را به حالت طبیعی خود بازگردانید. درمان فیزیوتراپی همراه با سایر روش‌های درمانی انجام می‌شود و به شما امکان می‌دهد تا به بهترین نتایج دست پیدا کنید.
منوال تراپی (درمان دستی)
منوال تراپی شامل ماساژ درمانی و حرکات تخصصی دست روی مهره‌ها، ستون فقرات، عضلات و مفاصل است. این روش فقط توسط یک متخصص واجد شرایط و آموزش دیده انجام می‌شود. درمان با دست، گردش خون در ستون فقرات را بهبود بخشیده و فشار را از روی مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای برمی‌دارد، گرفتگی عضلات را از بین می‌برد و به شما این امکان را می‌دهد تا مهره‌های دچار آسیب را بازیابی کنید.
کشش ستون فقرات
این روش توسط یک پزشک یا فیزیوتراپیست و اغلب در آب انجام می‌شود. در برخی موارد از کشش خشک استفاده می‌شود اما این تکنیک برای بیمار نادرست‌تر و خطرناک تر است. ستون فقرات با استفاده از وزنه و وزن خود بیمار کشیده می‌شود. هدف از درمان کاهش اسپاسم عضلانی و بازگرداندن مهره‌های جابجا شده به محل آناتومیکی خود است. این دوره شامل 10-18 جلسه است که در طی آن فرد باید از کرست ارتوپدی استفاده کند.
ورزش برای گودی کمر
بهترین درمان خانگی، اجرای روزانه تمرینات درمانی خواهد بود. مجموعه تمرینات با در نظر گرفتن ویژگی‌های کلی بدن بیمار توسط پزشک گزینش می‌شود.
یوتکاسانا (حرکت صندلی)
برای انجام این ورزش:
- در حالت ایستاده پاهای خود را در کنار هم قرار دهید. یک نفس عمیق بکشید و دست‌های خود را به سمت بالا بکشید و آنها را از جهت گوش‌های خود به سمت بالا ببرید.
- نفس خود را بیرون بدهید، زانوهای خود را خم کنید، ران‌های خود را به هم فشار دهید و طوری بنشینید که انگار یک صندلی نامرئی پشت کمر شما قرار دارد. اطمینان حاصل کنید که زانوها از راستای نوک پنجه پاها جلوتر نرود و استخوان دنبالچه شما به سمت داخل قرار داشته باشد.
- شانه‌ها را به سمت پایین شل کنید و به نقطه ۴۵ درجه مقابل خود خیره شوید. ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه در این موقعیت باقی بمانید و آن را سه بار تکرار کنید.
ناواسانا (حرکت قایق)
برای انجام این ورزش:
- روی زمین بنشینید و پاهای خود را در مقابل خود قرار دهید. کمی به عقب متمایل شوید و اطمینان حاصل کنید که کمر شما صاف باشد و در امتداد ستون فقرات کشیده شده باشد.
- نفس خود را بیرون بدهید. زانوهای خود را خم کنید و پاها را از زمین بلند کنید تا ران‌های شما با زاویه ۴۵ تا ۵۰ درجه از زمین قرار بگیرند.
- بازوهای خود را در مقابل خود دراز کنید تا موازی یکدیگر و موازی زمین قرار بگیرند. اطمینان حاصل کنید که تیغه‌های شانه تحت فشار قرار داشته باشند.
- در صورت امکان زانوهای خود را صاف کرده و به مدت پنج تنفس در این حالت باقی بمانید و دو بار دیگر این حرکت را تکرار کنید.
این حرکت به تقویت عضلات عرضی شکم و عضلات راست شکم کمک می‌کند که ماهیچه های اصلی تشکیل دهنده هسته مرکزی بدن هستند.
اکا پادا راجاکاپوتاسانا (حرکت کبوتر)
برای انجام این ورزش:
- در حالی که زانوی راست خود را خم کرده و پای چپ را پشت سر خود دراز کرده‌اید، بنشینید. اطمینان حاصل کنید که زانوهای شما با لگن در یک راستا قرار داشته باشند و باسن شما روی تشک قرار گرفته باشد.
- در این حالت استراحت کنید یا اگر احساس راحتی می‌کنید دست‌های خود را به سمت جلو بکشید و بالا تنه خود را روی زانوها قرار دهید.
- به مدت ۵ تنفس در این وضعیت باقی بمانید و این کار را روی طرف دیگر بدن خود نیز انجام دهید. این حرکت را روی هر طرف بدن دو بار تکرار کنید.
این حرکت به تقویت همه عضلات عمیق ابداکتور لگن و عضلات همسترینگ کمک می‌کند.
درمان با جراحی
درمان جراحی به طور خاص در موارد شدید گودی کمر با پاتولوژی اولیه یا فقدان داینامیک مثبت در طول درمان محافظه کارانه تجویز می‌شود. عمل اصلاح انحنای پاتولوژیک ستون فقرات با کمک سازه‌های فلزی انجام می‌شود. دوره نقاهت پس از عمل شامل پوشیدن کرست یا آتل، مصرف داروهای ویتامینه و انجام ورزش درمانی است.
پیشگیری
اگر ایجاد شدن گودی کمر فیزیولوژیک نشانه رشد و تکامل کامل بدن کودک باشد، انحنای پاتولوژیک ستون فقرات می‌تواند در هر سنی باعث آسیب‌های جبران ناپذیر شود. بنابراین انجام اقدامات پیشگیرانه برای سلامت کمر از دوران مدرسه و در طول زندگی بسیار مهم است.
برای جلوگیری از لوردوز ستون فقرات گردن و همچنین صاف شدن کمر، باید قوانین ساده‌ای را دنبال کنید:
- موقعیت وضعی بدن خود را در همه شرایط کنترل کنید.
- روی کمر خود وزن زیادی قرار ندهید.
- انجام تمرینات سبک در طول یک روز کاری (مخصوصاً برای کارکنان اداره‌ها) بسیار مهم است.
- در دوران بارداری از بانداژ مخصوص استفاده کنید.
- ورزش کنید و بیشتر پیاده‌روی کنید.
- تغذیه خود را کنترل کنید و برای داشتن ستون فقرات سالم از مولتی ویتامین‌ها (ویتامین‌های گروه B، D و A، کلسیم، منیزیم و فسفر) استفاده کنید.
- در صورت داشتن کوچکترین علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.
- لگن را به سمت جلو می‌کشد و آن را کج می کند.
- گودی کمر می‌تواند مادرزادی باشد یا به صورت اکتسابی بوده و ناشی از نشستن با موقعیت وضعی بد یا بر اثر ضربه باشد.
- هیپولوردوز معمولا در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز دیده می‌شود.
