گرفتگی عضلات پا در خواب چه علتی دارد و درمان آن چیست؟

آیا تا به حال در نیمه شب با گرفتگی شدید عضلات پا بیدار شده‌اید؟ شما نه تنها هستید. گرفتگی عضله یک انقباض ناخودآگاه، ناگهانی و شدید در عضله است که معمولاً در ران، ساق یا کف پا رخ می‌دهد. بعضی اوقات این گرفتگی می‌تواند منجر به اسپاسم و سفت شدن غیرقابل کنترل عضله شود.

گرفتگی عضلات پا در خواب علت‌های متعددی دارد که برخی از آن‌ها شامل کمبود آب در بدن، برخی بیماری‌ها مانند دیابت، مصرف برخی داروها، فعالیت‌های ورزشی سنگین، بارداری و موارد دیگر است. گرفتگی عضله می‌تواند دردناک باشد، اما خطری برای فرد ندارد.

برای کمک به تسکین گرفتگی عضله، می‌توانید عضله‌ای که دچار گرفتگی است را کشیده و تحریک کنید (به عنوان مثال، در صورت گرفتگی عضله پشت ساق پا، می‌توانید با کشیدن کف پا به سمت بالا، عضله ساق را تحریک کنید). همچنین، تکان دادن، ماساژ دادن و راه رفتن نیز به رفع گرفتگی عضله کمک می‌کند. استفاده از کمپرس یخ یا گرما – مثلاً استفاده از کیسه یخ یا حمام آب گرم – نیز ممکن است مفید باشد.

متاسفانه قرص و آمپول خاصی وجود ندارد که بتواند گرفتگی عضله را به سرعت برطرف کند. ولی راه‌هایی برای پیشگیری از بروز این مشکل وجود دارند.

علت گرفتگی عضلات پا در خواب

گرفتگی عضلات پا ممکن است کمتر از یک بار در سال اتفاق بیفتد ولی در برخی از موارد ممکن است این عارضه را هر شب تجربه کنید. در این صورت سریعاً برای تشخیص علت این مشکل اقدام کنید.

گرفتگی عضلات ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود و علت اصلی بروز آن همچنان شناخته شده نیست. بسیاری از افراد سالم نیز دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوند. با این حال برخی از عوامل خطر برای بروز گرفتگی در زیر آورده شده‌اند:

• دیابت
• اسکلروز آمیوتروفیک لترال (ALS یا سندرم لو گریگ)
• سندرم فاسیکولاسیون
• بیماری عروق محیطی
• کمبود پتاسیم (هایپوکالمی)
• کمبود کلسیم (هایپوکلسمی)
• کمبود منیزیم (هایپومنیزیمی)
• ورزش شدید
• ایستادن طولانی مدت
• کمبود آب
• اختلالات آب و الکترولیت
• محدودیت‌های حرکتی
• اختلالات دستگاه درون ریز
• اختلالات عصبی عضلانی
• سیروز کبدی
• همودیالیز

به علاوه داروهایی وجود دارند که می‌توانند خطر گرفتگی شبانه‌ی عضلات را افزایش دهند. ازجمله این داروها می‌توان به داروهای ضد بارداری، آهن ساکارز وریدی، تری پاراتاید، رالوکسیفن، داروهای ادرار آور، بتا آگونیست های طولانی اثر و استاتین ها اشاره کرد.

گرفتگی عضله چگونه است؟

گرفتگی عضله شبیه به گره خوردن، انقباض و در هم پیچیده شدن عضله خواهد بود. این مشکل می‌تواند بسیار ناراحت کننده، دردناک و حتی غیر قابل تحمل باشد. عضلات ناحیه‌ی گرفتگی ممکن است تا چندین ساعت پس از رفع گرفتگی دردناک باشند.

تفاوت بین گرفتگی عضلات پا و سندرم پای بی قرار (RLS) چیست؟

با وجود اینکه گرفتگی شبانه‌ی پا و سندرم پای بی قرار هر دو به هنگام شب و یا استراحت به سراغ شما می‌آیند، سندرم پای بی قرار دردی ایجاد نخواهد کرد. سندرم پای بی قرار راحتی را از شما گرفته ولی رنج آور نخواهد بود. در این سندرم پای شما مور مور شده و احساس خواهید کرد که باید آن را تکان دهید. با حرکت دادن پا احساس مور مور از بین رفته ولی همچنان ناراحت کننده خواهد بود.

برای درمان گرفتگی عضلات پا در خواب چه باید کرد؟

اگر به دنبال پاسخی برای این سؤال هستید، قطعاً مواردی فراتر از تغییر در عادات بد وجود خواهند داشت. شما باید قدم‌هایی در جهت مراقبت بهتر از خود بردارید.

مقادیر زیادی مایعات بنوشید

تأمین آب کافی باعث فعالیت درست عضلات شده و تأثیر بسزایی در پیشگیری از گرفتگی عضلات پا خواهد داشت. پس روزانه حداقل 6 لیوان آب بنوشید. در طی فصول گرم سال و در روزهایی که ورزش می‌کنید نیز مصرف آب خود را بیشتر کنید چراکه تعریق باعث از دست رفتن بیشتر آب بدن خواهد شد (این امر می‌تواند بروز بیشتر گرفتگی در ورزشکاران حرفه‌ای را توجیه کند).

مواد معدنی موردنیاز بدن را تأمین کنید

در هنگام عرق کردن بدن شما فقط آب از دست نمی‌دهد بلکه مقدار زیادی الکترولیت مهم نیز در اثر تعریق از دست رفته که می‌توانند منجر به گرفتگی عضلات شوند. استفاده از نوشیدنی‌های ورزشی می‌تواند مؤثر باشد. متخصصین تغذیه مصرف موز، سیب زمینی شیرین، اسفناج، ماست و مغزیجات را نیز توصیه می‌کنند چرا که این خوراکی‌ها غنی از مواد معدنی بوده و می‌توانند به پیشگیری از گرفتگی عضلات کمک کنند.

هر شب قبل از خواب پاهای خود را بکشید

می‌توانید این کار را به راحتی انجام دهید. یک روش ساده برای این کار به شما توصیه می‌شود. ابتدا ایستاده و با پاهایتان نزدیک به یکدیگر بر روی زمین ایستاده کنید، به طوری که فاصله‌ی آنها بیش از عرض شانه نباشد. سپس یک پا را بر روی انگشتان پا قرار داده و به طور همزمان با پا دیگر بر روی پنجه‌ها قرار بگیرید. بعد از مدتی، پاهایتان را جابه‌جا کنید. این حرکت را به مدت 30 تا 60 ثانیه تکرار کنید. این تمرین به سادگی عضلات جلوی ساق پا و عضلات همسترینگ (پشت ران) را کشیده و میزان و شدت گرفتگی عضلانی را کاهش می‌دهد. این تمرین می‌تواند یک راه ساده برای جلوگیری از گرفتگی شبانه عضلات پا باشد.

حالت خوابیدن خود را تنظیم کنید

در این جا به نکته‌ای مهم برای پیشگیری از گرفتگی شبانه‌ی عضلات پا اشاره خواهیم کرد: به حالتی که انگشتان پای شما بر روی زمین و به طرف پایین قرار بگیرند نخوابید. این کار باعث راکد شدن خون در بخش‌های تحتانی پا شده و منجر به گرفتگی عضلات خواهد شد. پس سعی کنید به پشت و یا به پهلوها بخوابید و زانوهای خود را کمی خم کنید.

از پتوهای سنگین استفاده نکنید

سنگین بودن پتو باعث فشار مداوم پا به سمت پایین در طول شب خواهد شد. در عوض از پتوهای سبک‌تر استفاده کنید تا انگشتان شما در طول شب به آسانی توانایی حرکت داشته باشند.

از کفش‌های مناسب استفاده کنید

کفش‌های ارزان قیمت و بی کیفیت می‌توانند بر روی اعصاب و عضله‌های پای شما فشار وارد کنند و خطر بروز گرفتگی را افزایش دهند. این امر در مورد کسانی که مدت زمان‌های طولانی می‌ایستند یا راه می‌روند اهمیت بیشتری خواهد داشت. استفاده از کفش‌های مناسب می‌تواند به معنی رهایی از گرفتگی شبانه‌ی عضلات پا باشد.