مینیسک دیسکی شکل زانو چگونه درمان می شود؟ آیا جراحی لازم است؟

مینیسک دیسکوئید جانبی، یک مینیسک دارای شکل غیر طبیعی در مفصل زانو است. این وضعیت بیشتر در کودکی یا جوانی تشخیص داده می‌شود. برخی از مبتلایان به منیسک دیسکوئید هیچ گونه مشکلی را تجربه نمی‌کنند اما در بیشتر موارد مشکلات زانوی مرتبط با مینیسک دیسکوئید دارند. مشکلاتی مانند درد مبهم زانو و در برخی موارد شنیدن یک صدای کلیک آزاردهنده در لبه جانبی زانو.

مینیسک دیسکوئید نسبت به یک مینیسک معمولی، مستعد آسیب بیشتری است. شکل غیر طبیعی مینیسک دیسکوئید احتمال قفل شدن آن در زانو یا پارگی آن را افزایش می‌دهد. هنگامی که اتصال رباط به استخوان تیبیا جدا شود، احتمال آسیب حتی بیشتر هم می‌شود. به طور کلی اگر پزشک شما متوجه شود که شما دارای مینیسک دیسکوئید هستید اما مینیسک برای شما هیچ گونه مشکلی ایجاد نمی‌کند، باید آن را به همین شکل باقی بگذارد. اما در موارد شدید ممکن است به داروهای مسکن، فیزیوتراپی  یا عمل جراحی احتیاج داشته باشید.

علت و انواع مینیسک دیسکی زانو

مینیسک یک غضروف گوه‌ای به شکل C  است که از مفصل زانو پشتیبانی کرده و برای آن مانند یک کوسن عمل می‌کند. در هر زانو دو مینیسک وجود دارد. یکی در قسمت داخلی ( میانی) و یکی در قسمت خارجی ( جانبی) مفصل زانو. در برخی از افراد مینیسک جانبی به جای آن که بیشتر شبیه شکل C طبیعی باشد، به شکل یک دیسک توپر است. بیشتر افراد مبتلا به منیسک دیسکوئید هرگز متوجه ناهنجاری آن نمی‌شوند. سه نوع مینیسک دیسکوئید وجود دارد:

• مینیسک ناقص (نوع ۱). در این وضعیت، شکل مینیسک گسترده‌تر و ضخیم‌تر است اما همچنان کمتر از ۸۰ درصد بخش خارجی استخوان ساق پا را می‌پوشاند. اتصال این مینیسکبه رباط، طبیعی است.
• مینیسک کامل ( نوع ۲). شکل این نوع از مینیسک به میزان قابل توجهی وسیع‌تر از حد نرمال است و تمام بخش خارجی استخوان ساق پا را می‌پوشاند. اتصال رباط نیز طبیعی است.
• نوع ویسبرگ (نوع ۳) در این وضعیت شکل مینیسک طبیعی است اما توسط رباط به پشت زانو متصل نشده است. این امر باعث می‌شود مینیسک بسیار بی‌ثبات و متحرک باشد. این نوع از مینیسک می‌تواند منجر به احساس لرزش ناگهانی، شنیده شدن صدای کلیک مانند یا گرفتگی در حین حرکت زانو شود.

آسیب‌های مینیسک معمولاً در فعالیت‌هایی رخ می‌دهند که مستلزم توقف ناگهانی، چرخش و انحراف مفصل هستند و  باعث می‌شوند بدن حول یک پای ثابت بچرخد. در افراد دارای مینیسک دیسکوئید ممکن است پارگی مینیسک  بدون یک آسیب یا حادثه خاصی اتفاق بیفتد.

 بررسی علائم و تشخیص مشکلات زانو 

پزشک با انجام معاینه فیزیکی، بررسی علائم و تصویربرداری MRI، مینیسک دیسکی شکل زانو را تشخیص می­دهد:

 معاینه جسمانی 

 در حین معاینه فیزیکی، یک تورم حساس به فشار در سطح فضای جانبی مفصل دیده می‌شود. برای بررسی مینیسک دیسکوئید لازم است زانوی بیمار چرخانده و خم و راست شود. احساس سنگینی در زانو یا شنیدن صدای تقه مانند می‌تواند در طول حرکات خم و راست کردن زانو اتفاق بیفتد که معمولاً در موارد نادرتر مربوط به رباط نوع ویسبرگ است. احتمالاً در حین خم کردن و کشیدن زانو، محدودیت حرکتی وجود دارد. همچنین در خمیدگی کامل، یک برآمدگی قدامی جانبی وجود خواهد داشت. اگرچه احتمال اینکه تست مک‌موری مثبت باشد وجود دارد اما این وضعیت به خصوص در کودکان کوچک‌تر کمتر پیش می‌آید.

MRI

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI تصویر واضحی از بافت نرم ارائه می‌کند. بنابراین می‌توان از آن در مشاهده مینیسک استفاده کرد. دقیق‌ترین معیار برای تشخیص مینیسک دیسکوئید در MRI  این است که نسبت حداقل عرض مینیسک به حداکثر عرض تیبیا، بیشتر از ۲۰ درصد بوده و نسبت میانگین ارز هر دو شاخه جانبی به قطر مینیسک، بیشتر از ۷۵ درصد باشد. بنابراین MRI می‌تواند شکل غیر طبیعی مینیسک دیسکوئید و همچنین پارگی‌های درون مینیسک را نشان دهد. نوع نادر مینیسک ویسبرگ را نمی‌توان با MRI آزمایش کرد؛ زیرا مشکل تنها زمانی رخ می‌دهد که بیمار در حال حرکت باشد.

درمان مینیسک دیسکوئید 

اگر تشخیص داده شود که بیمار دارای مینیسک دیسکوئید است اما هیچ گونه علائمی نداشته باشد، لازم نیست هیچ گونه مداخله درمانی انجام شود. در بیماران مبتلا به مینیسک دیسکوئید دردناک، درمان‌های ساده مانند تمرینات فیزیوتراپی زانو و تمرینات کششی را می‌توان انجام داد. ممکن است داروهای ضد التهاب یا تزریق کورتیزون نیز در نظر گرفته شود.

 فیزیوتراپی 

فیزیوتراپیست برای دستیابی به اهداف خاص شما و برطرف کردن علائم مینیسک دیسکوئید، همراه شما یک برنامه تهیه خواهد کرد. ممکن است فیزیوتراپی با کمک به کاهش درد زانو، تقویت عضلات زانو و در برخی موارد آماده شدن برای عمل جراحی، آغاز شود. ممکن است برنامه درمانی شما شامل موارد زیر باشد:

ورزش‌های دامنه حرکتی مفصل

هرگونه اختلال در مفصل زانو یا آسیب ممکن است برای شما مشکل ایجاد کند. این امر معمولاً منجر به تورم و سفتی مفصل و از دست دادن دامنه حرکت طبیعی آن می‌شود. اگرچه بازیابی دامنه حرکتی طبیعی خود اهمیت بسیاری دارد اما صبر کردن برای بهبودی، بدون قرار دادن فشار بیش از حد روی مفصل آسیب دیده نیز حیاتی است. فیزیوتراپیست شما حرکت شما را ارزیابی کرده، تمرینات سبکی تجویز می‌کند و در صورت داشتن مینیسک دیسکوئید، برنامه‌ای برای تعادل محافظت از مفصل و عملکرد آن ایجاد می‌کند.

تمرینات قدرتی 

اگر دارای منیسک دیسکوئید هستید، فیزیوتراپیست شما ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات اطراف زانو به شما آموزش می‌دهد. این تمرینات به عضلات کمک می‌کنند تا در هنگام محافظت از مفصل، وظیفه خود را به درستی انجام دهند.

 درمان دستی

 فیزیوتراپیست برای انجام درمان دستی (دستکاری) آموزش دیده است. در صورت نیاز، فیزیوتراپیست شما برای کاهش علائم مینیسک دیسکوئید مانند درد و قفل شدن زانو از تکنیک‌های دستی روی کشکک زانو (پاتلا) تاندون‌ها و عضلات احاطه کننده مفصل زانو استفاده می‌کند. این درمان به بهبود حرکت، انعطاف پذیری و قدرت مفصل کمک می‌کند. این تکنیک‌ها نواحی را هدف قرار می‌دهند که درمان خود به خودی آنها راحت نیست.

آموزش

فیزیوتراپیست شما برای شناسایی و تغییر عوامل افزایش دهنده درد با شما همکاری می‌کند. این موارد ممکن است شامل انتخاب ورزش‌ها، کفش یا میزان ورزشی که انجام می‌دهید باشند. فیزیوتراپیست شما یک برنامه شخصی تهیه خواهد کرد که در بازگشت به فعالیت‌های مطلوب مورد نظر خود، به شما کمک می‌کند.

جراحی مینیسک دیسکی

بیشتر افراد مبتلا به مینیسک دیسکوئید که دارای علائم می‌باشند در نهایت تصمیم به انجام جراحی آرتروسکوپی می‌گیرند. این عمل جراحی با قرار دادن یک دوربین کوچک در مفصل از طریق یک تزریق کوچک و استفاده از ابزارهایی که می‌توانند بافت مینیسک پاره شده یا غیر طبیعی را برش داده، جدا کرده و بتراشند، انجام می‌شود. اگر مینیسک دیسکوئید پاره شود، چندین روش برای مدیریت جراحی آرتروسکوپی وجود دارد. در گذشته تمام مینیسک به طور هم زمان در جراحی آرتروسکوپی برداشته می‌شد. با این حال برداشتن کامل مینیسک عواقبی به همراه داشت که منجر به افزایش احتمال ابتلا به آرتروز مفصل زانو می‌شد. زیرا غضروف مینیسک به طور کامل برداشته می‌شد. به این روش، جراحی مینیسککتومی کامل گفته می‌شود. عموما می‌توان به وسیله عمل جراحی، مینیسک دیسکوئید را تغییر شکل داده و شکل طبیعی‌تری به آن بخشید. به این روش جراحی سوسریزاسیون مینیسک گفته می‌شود.

بسیاری از افراد مبتلا به مینیسک دیسکوئید علاوه بر مدیریت بخش پاره شده مینیسک، علائمی مانند دررفتگی، لغزش و شنیده شدن صدا از زانو به دلیل بی‌ثباتی غضروف مینیسک را نیز دارند. بنابراین ممکن است در حین عمل جراحی، هنگامی که سوسریزاسیون مینیسک انجام می‌شود؛ ترمیم بقایای ناپایدار مینیسک به منظور پیشگیری از احساس لغزش در زانو نیز انجام شود. در نهایت بخشی از غضروف مینیسک برداشته می‌شود و بخشی از آن نیز ترمیم می‌گردد.

پس از جراحی مینیسک

در دوره بهبودی پس از درمان جراحی مینیسک دیسکوئید حدوداً ۶ هفته طول می‌کشد تا بیمار مجدداً قدرت و تحرک کامل مفصل را به دست بیاورد. بسیاری از بیماران احتیاجی به بی‌حرکت کردن مفصل و ایجاد محدودیت برای تحمل وزن ندارند. معمولاً افرادی که عمل جراحی را انجام می‌دهند، پس از عمل به فیزیوتراپیست ارجاع داده می‌شوند و در دوره نقاهت پس از عمل جراحی، از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین خودداری می‌کنند.

اگرچه شواهد اندکی وجود دارند که نشان می‌دهند بیماران دچار مینیسک دیسکوئید بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به آرتروز زانو در ادامه زندگی خود هستند؛ اما شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهند بیمارانی که قبلا دچار پارگی مینیسک شده‌اند، در آینده مشکلات درازمدتی خواهند داشت. تمام بیمارانی که دچار پارگی مینیسک شده‌اند باید برای کمک به پیشگیری از پیشرفت آرتروز در مفاصل زانوی خود، اقدامات لازم را انجام دهند.