اوزونتراپی زانو یک روش درمانی است که با تزریق مایع اوزون به منطقه‌های التهابی در زانو، علائم التهاب را کاهش می‌دهد. این تزریق میتواند باعث کاهش درد و افزایش سرعت بهبودی شود. در این روش درمانی، مایع اوزون با استفاده از تصویربرداری اولتراسوند به منطقه درد و آسیب دیده تزریق میشود تا با مبارزه با عوامل بیولوژیکی التهاب و افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت آسیب‌دیده، فرآیند بهبود را تسریع کند. تزریق اوزون در درمان مشکلات زانو مانند آرتروز، درد مزمن زانو، آسیب مینیسک و تاندون موثر است. این درمان کم‌تهاجم و ساده‌تری است که در مطب پزشک انجام میشود و در بسیاری از موارد میتواند نیاز بیمار به جراحی را از بین ببرد. با این حال، برای دست‌یابی به نتایج بهتر، توصیه میشود اوزونتراپی را در چند مرحله و همراه با فیزیوتراپی و سایر درمان‌های تکمیلی انجام داد.
اوزونتراپی چیست و چه تاثیری در رفع مشکلات زانو دارد؟
اوزون (O3) گونۀ آلوتروپیک یا ناپایداری از گاز اکسیژن است که آنتی‌اکسیدانی قوی نیز به شمار می‌آید. ویژگی‌های اکسیدکنندگی اوزون باعث میشود این گاز ناپایدار مانند یک عامل ضدعفونی، ضدانگلی، ضدویروسی و ضدقارچی مهم عمل کند. اوزون حل‌شده در پلاسما با زیست‌مولکول‌های مختلف واکنش می‌دهد. محصولات اکسیداتیو ثانویه‌ای در اثر این واکنش‌ها تولید می‌گردد که در نهایت عامل ایجاد اثرهای درمانی و زیستی میشوند. بنابراین گاز اوزون از اثرهای ضدالتهابی و آنابولیک (افزایش‌دهندۀ آنابولیسم) برخوردار است. (منبع)
از اوزونتراپی به منظور تحریک بدن برای بهبود تولید انرژی سلولی و میتوکندریال و کاهش التهاب بهره گرفته میشود. اوزونتراپی سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند، استفادۀ سلول‌ها از اکسیژن را بهبود می‌دهد، باعث آزاد شدن فاکتورهای رشد میشود، درد را با تأثیرگذاری بر گیرنده‌های درد تسکین می‌دهد و به بازسازی مفصل‌های مبتلا به آرتریت و ترمیم بافت زانو کمک می‌کند. تزریق اوزون در مفصل‌های زانو و بافت‌های زیرپوستی فرایند بهبود را تسهیل می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. به‌علاوه ثابت شده است که اوزون تراپی در کنار تزریق PRP و سلول‌های بنیادی یک درمان ترکیبی اثربخش و امیدوارکننده را شکل می‌دهد.
مزایای تزریق اوزون در زانو
بیماران با تزریق گاز اوزون در زانو از مزایای زیر برخوردار میشوند:
- اثرهای ضدالتهابی: اوزون درمانی با کاهش تولید سیتوکین‌های پیش‌التهابی، اثرهای ضدالتهابی امیدوارکننده‌ای را به‌جا می‌گذارد. وقتی بحث درمان مشکلات زانو مطرح میشود، تزریق اوزون درد و ناراحتی ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو را کاهش می‌دهد.
- تسکین درد: زانودرد مزمن غالباً پیامد التهاب و آسیب‌دیدگی بافت است. قابلیت اوزون درمانی برای کاهش التهاب و تسهیل ترمیم بافت موجب تسکین درد قابل‌توجه بیماران میشود.
- بهبود گردش خون: گردش خون مناسب برای بهبود بافت‌ها و ارتقای سلامت کلی مفصل‌ها ضروری است. اوزون تراپی با بهبود گردش خون در مفصل زانو به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند.
- افزایش اکسیژن‌رسانی: وقتی گاز اوزون در زانوی دردناک تزریق میشود، به مولکول‌های اکسیژن تبدیل میشود. در نتیجه اکسیژن بیشتری به زانو می‌رسد. افزایش اکسیژن‌رسانی به نوبۀ خود موجب تسریع فرایند ترمیم سلولی میشود.
- برانگیختن فرایند ترمیم سلولی: گزارش‌ها حاکی از آن است که اوزونتراپی فرایند تولید فاکتورهای رشد و سیتوکین‌ها را برمی‌انگیزد. این عامل‌ها نقش مهمی در ترمیم و بازسازی بافت دارند. در نتیجه بافت آسیبدیدۀ زانو سریع‌تر بهبود می‌یابد.
- کم‌تهاجمی بودن: اوزونتراپی عموماً، به‌ویژه در مقایسه با مداخله‌های جراحی، درمانی کم‌تهاجمی در نظر گرفته میشود. کم‌تهاجمی بودن اوزون تراپی را به درمان محبوب افرادی تبدیل می‌کند که به دنبال جایگزینی برای عمل‌های تهاجمی می‌گردند.
چه کسانی میتوانند از اوزون تراپی بهره ببرند؟
ثابت شده است که اوزونتراپی درد ناشی از بسیاری از ناراحتی‌های زانو را تسکین می‌دهد و به بهبود این بیماری‌ها کمک می‌کند. اگرچه اثربخشی اوزون درمانی در تمام بیماران یکسان نیست، تزریق گاز اوزون برای بهبود بیماری‌های زانوی زیر توصیه میشود:
- بیمارانی که می‌خواهند آرتروز زانو را مدیریت کنند: آرتروز یکی از بیماری‌های فرسایشی ـ تخریبی (دژنراتیو) مفصل است که التهاب و از بین رفتن غضروف مفصلی ویژگی بارز آن محسوب میشود. چون اوزون تراپی اثر ضدالتهابی دارد و موجب برانگیخته شدن فرایند ترمیم غضروف میشود، تزریق اوزون در زانو برای کنترل زانودرد ناشی از آرتروز مفید است؛
- بیماران دچار آسیب‌های ورزشی: ورزشکاران غالباً دچار آسیب‌دیدگی‌های زانو میشوند و باید فوراً به روشی مؤثر تحت‌درمان قرار بگیرند. اوزون درمانی فرایند بهبود آسیب‌دیدگی را با کاهش التهاب و تسهیل ترمیم بافت تسریع می‌کند.
- بیماران مبتلا به زانودرد مزمن: افرادی که از زانودرد مزمن رنج می‌برند، صرف‌نظر از دلیل اصلی زانودرد میتوانند تزریق اوزون به زانو را انجام بدهند و از اثرهای ضدالتهابی و تسکین‌دهندگی اوزون تراپی برخوردار شوند.
- افرادی که از روش‌های دیگر نتایجی به دست نیاوردند: کسانی که نتایج مثبتی از روش‌هایی همچون فیزیوتراپی، لیزردرمانی و دارو درمانی به دست نیاورده‌اند، بهتر است تا اوزون تراپی را امتحان نمایند.
- افرادی که به دنبال روش‌های غیرجراحی هستند: ممکن است برخی افراد به دنبال روش‌های درمان غیرجراحی باشند و به دلیل مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای نتوانند جراحی انجام دهند. اوزونتراپی روشی موثر برای این دسته افراد است.
چه کسانی نمی‌توانند اوزونتراپی زانو انجام دهند؟
با وجود اینکه اوزونتراپی روشی موثر در درمان مشکلات زانوست اما همچنان گروه‌هایی نمی‌توانند از این روش استفاده نمایند، مانند:
- بانوان باردار: ریسک سقط جنین و مشکلاتی همچون پره‌اکلامپسی برای بانوانی که در معرض گاز اوزون قرار بگیرند، یا اوزون تزریقی دریافت نمایند، افزایش خواهد یافت. (منبع1)، (منبع 2)
- بانوان شیرده: توصیه میشود تا خانم‌های شیرده نیز اوزون درمانی انجام ندهند و تا پایان دوره شیردهی خود برای این درمان صبر نمایند.
- افرادی که بیماری‌های پس زمینه‌ای دارند: کسانی که دچار بیماری‌های خود ایمنی، بیماری‌های قلبی، مشکلات خونی و یا فاویسم هستند نمی‌توانند از این درمان استفاده نمایند. فاوسیم بیماری ارثی خونی می‌باشد که فرد در تولید آنزیمG6PD ناتوان است و قادر به تجزیه اوزون اکسیداتیو در بدن نیست. (منبع)
- افرادی که به هر دلیل به اوزون آلرژی دارند یا سابقه واکنش‌های حساسیتی داشتند
- کودکان: هنوز تحقیقات علمی قابل اتکایی درمورد تاثیرات و اثربخشی اوزون درمورد کودکان انجام نشده است و ممکن است به دلیل آسیب پذیری سیستم ایمنی این تزریق برای کودکان مشکل ایجاد نماید.
البته لازم به ذکر است که همواره تایید پزشک برای شروع درمان با اوزون لازم است و ممکن است در برخی موار با اخذ تاییدیه از پزشک خود بتوانید اوزون تراپی را انجام دهید. بنابراین، پیش از اقدام برای این درمان حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید و شرایط جسمی شما به دقت بررسی شود.
آمادگی‌های پیش از اوزون تراپی زانو
پیشش از آغاز اوزن‌تراپی زانو لازم است تا با پزشک خود در مورد آمادگی‌های لازم پیش از جلسه صحبت کنید و انتظارات و خواسته‌های خود را بیان کنید. پزشک نیز، نکات لازم را به شما خواهد گفت:
- لباس راحت و آزاد بپوشید.
- پوست ناحیه تزریق تمیز باشد و هیچ‌گونه کرم یا لوسیونی در روز تزریق استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث عفونت شوند.
- مصرف داروهای رقیق کننده خون ، ویتامین E و برخی داروهای گیاهی را یک هفته قیل از تزریق اوزون قطع نمایید.
- از فردی درخواست نمایید تا شما را بعد از فرایند تزریق به منزل برساند.
- حتما لیست داروهایی که مصرف می‌کنید را به پزشک متخصص ارائه دهید و در مورد قطع مصرف آن‌ها با او مشورت نمایید.
- به اندازه کافی آب بنوشید.
- قبل از تزریق وعده غذایی سالم و کامل میل کنید.
- اگر به ماده‌ای آلرژی دارید حتما پزشکتان را مطلع سازید.
فرایند تزریق اوزون در زانو
پزشک ترکیبی از گاز اوزون و اکسیژن را مستقیماً در مفصل زانوی آسیب‌دیده یا بافت‌های اطرافش تزریق می‌کند. تزریق اوزون توسط پزشک مجرب و غالباً تحت هدایت تکنیک‌های تصویربرداری مانند فلوئوروسکوپی یا سونوگرافی انجام میشود تا پزشک مطمئن شود که تزریق را دقیقاً در نقطۀ موردنظر انجام می‌دهد. مراحل عمومی اوزونتراپی زانو به شرح زیر است:
- آماده‌سازی و وضعیت‌دهی به بیمار: قبل از درمان از بیمار خواسته میشود که لباس را با گان بیمارستان عوض کند یا لباس گشادی بپوشد. سپس در وضعیت راحتی در حالت نشسته یا خوابیده قرار داده میشود تا پزشک به راحتی به مفصل زانو دسترسی داشته باشد.
- تمیز و ضدعفونی کردن موضع درمان: پوست روی محل تزریق تمیز و ضدعفونی میشود تا احتمال عفونت به حداقل برسد.
- بی‌حسی موضعی (اختیاری): بی‌حسی موضعی با توجه به رویکرد انتخابی پزشک و میزان تحمل درد بیمار انجام میشود. پوست و بافت‌های عمیق‌تر دور مفصل زانو بی‌حس میشود. بی‌حسی موضعی ناراحتی بیمار را حین تزریق اوزون کاهش می‌دهد.
- تزریق: پزشک ترکیب گاز اوزون و اکسیژن را مستقیماً داخل مفصل زانو یا بافت‌های پیرامونش تزریق می‌کند. محل دقیق تزریق به موضع هدف و بیماری خاص تحت‌درمان بستگی دارد.
- تزریق تحت هدایت فلوئوروسکوپی یا سونوگرافی: پزشکان گاهی از تکنیک‌های تصویربرداری مانند فلوئوروسکوپی (رادیوگرافی هم‌زمان) یا سونوگرافی برای تعیین محل دقیق تزریق بهره می‌گیرند. به این ترتیب اطمینان حاصل میشود که ترکیب اوزون ـ اکسیژن دقیقاً در محل موردنظر تزریق میشود.
- تحت‌نظر گرفتن بیمار: بیمار مدت کوتاهی پس از تزریق تحت‌نظر گرفته میشود تا اطمینان حاصل شود که بلافاصله پس از تزریق دچار حساسیت و واکنش‌های شدید نمیشود.
- درمان تکمیلی: اوزونتراپی زانو غالباً در چند جلسه انجام میشود. پزشک زمان جلسه‌های بعدی را با توجه به طرح درمان تعیین می‌کند.
مراقبت‌های بعد از اوزون تراپی زانو
پس از تزریق اوزون به زانو برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی، توصیه میشود:
- باقی روز را استراحت کنید و تا دو سه روز آتی از فعالیت‌های ورزشی شدید بپرهیزید.
- هنگام استراحت پاهایتان را بالا نگه دارید، آویزان نگه‌داشتن پاها ممکن است تورم و التهاب شما را افزایش دهد.
- در صورتی که در محل تزریق احساس درد و تورم دارید، از کمپرس یخ استفاده کنید تا ورم و التهاب کاهش یابد.
- اگر احساس درد بعد از استراحت برطرف نشد، از داروهای مسکن استفاده کنید.
- با نظر و تایید پزشک از باندهای‌کشی و زانوبندهای طبی برای کاهش التهاب و محدود نمودن دامنه حرکتی زانو استفاده کنید.
- به میزان کافی آب مصرف نمایید و غذاهای سالم، سبزیجات و مواد غذایی ضدالتهابی میل کنید.
عوارض احتمالی
در حالی که اوزون درمانی برای سلامت زانو موثر است اما ممکن است عوارض محدودی نیز داشته باشد. البته این عوارض اغلب جدی نیستند و طی چند روز بهبود خواهند یافت:
- تورم و التهاب در ناحیه تزریق
- قرمزی و حساسیت به لمس
- حساسیت پوستی و واکنش‌های آلژیک
- درد در محل تزریق
- عفونت ناحیه تزریق
- عدم کاهش درد و ناراحتی بعد از تزریق
- اطلاعات ناکافی از تاثیرات و عوارض اوزون بر زانو در طولانی مدت
به خاطر داشته باشید که تمامی عوارض ذکر شده، خفیف بوده و به سرعت بهبود خواهند یافت. همچنین در صورت مراجعه به پزشک متخصص احتمال بروز هرگونه عارضه به حداقل خواهد رسید.
هزینه
هزینۀ اوزونتراپی زانو به عامل‌های متعددی مانند موقعیت جغرافیایی کلینیک، تجربۀ پزشک و تعداد جلسات درمان بستگی دارد. شایان ذکر است که اوزون تراپی تحت‌پوشش تمام طرح‌های بیمه قرار ندارد، بنابراین پیش از شروع درمان از پذیرش کلینیک دربارۀ هزینه‌ها و روش‌های پرداخت سؤال کنید.
سخن پایانی
اوزونتراپی در محل تلاقی طب متعارف و جایگزین قرار دارد. اوزونتراپی یک روش درمانی مؤثر را در اختیار افرادی می‌گذارد که برای تسکین زانودرد و عوارض مرتبط با آن به دنبال راه‌حل‌های غیرتهاجمی می‌گردند. ویژگی‌های ضدالتهابی، تسکین‌دهندگی و ترمیم‌کنندگی بافت اوزونتراپی را به درمانی امیدوارکننده تبدیل می‌کند. بااین‌حال لازم است بررسی‌های دقیق و محتاطانه‌ای را پیش از شروع درمان با راهنمایی‌های یک پزشک ماهر انجام بدهید. پژوهشگران همچنان در حال تحقیق دربارۀ جزئیات اثر اوزون تراپی بر سلامت زانو هستند. نتایج این تحقیقات حکایت از آن دارد که اوزون تراپی برای بهبود رفاه و بازیابی کیفیت زندگی بیمارانی مفید است که با چالش‌های ناشی از زانودرد دست و پنجه نرم میکنند.
سوالات متداول
اوزون تراپی درمان ایمنی محسوب میشود؟
اوزونتراپی به شرط انجام شدن توسط پزشک مجرب عموماً درمانی ایمن و بدونخطر است. البته اوزونتراپی مانند هر مداخلۀ درمانی دیگری با عوارض جانبی و خطرهای احتمالی همراه است. بنابراین لازم است قبل از درمان دربارۀ عوارض احتمالی اوزون تراپی با پزشک مشورت کنید.
تزریق گاز اوزون به زانو درد دارد؟
بیماران عموماً اوزون تراپی را به خوبی تحمل میکنند و در طول تزریق و پس از آن دچار حداقل ناراحتی میشوند. برخی بیماران درد مختصری را در محل تزریق احساس میکنند و محل تزریق گاهی کبود میشود.
اوزون تراپی میتواند غضروف آسیبدیدۀ زانو را بازسازی کند؟
اگرچه قابلیتهای اوزونتراپی برای تحریک فرایندهای ترمیم و بازسازی بافت امیدوارکننده است، برای آن که مطمئن شوید اوزون تراپی درمان مناسبی برای بیماری خاصتان محسوب میشود، باید با پزشک مشورت کنید.
میتوان اوزون درمانی را جایگزین جراحی زانو کرد؟
اوزونتراپی معمولاً به عنوان جایگزین جراحی زانو انجام نمیشود، اما با توجه به وضعیت خاص هر بیمار میتواند درمان جایگزین یا مکمل مفیدی باشد.
معمولاً چند جلسه اوزون درمانی لازم است؟
تعداد جلسات اوزونتراپی به شدت مشکل زانو و واکنش بیمار به درمان بستگی دارد. پزشک طرح درمان مناسب را برای هر بیمار تهیه می‌کند.
با تزریق گاز اوزون میتوان از ضرورت یافتن جراحی تعویض مفصل زانو جلوگیری کرد؟
قابلیت اوزونتراپی برای کاهش درد و التهاب، زمان انجام جراحی تعویض مفصل را در بعضی موارد به تأخیر می‌اندازد. اما هیچ تضمینی نیست که تزریق اوزون به زانو یک اقدام پیشگیرانۀ کاملاً مؤثر باشد و دیگر نیازی به انجام جراحی نداشته باشید.
میتوان اوزونتراپی را در کنار درمان‌های دیگر انجام داد؟
بله، اوزونتراپی میتواند بخشی از یک طرح درمانی جامع باشد. امکان انجام اوزون تراپی در کنار درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی، درمان دارویی و مداخله‌های دیگر وجود دارد. پزشک معالجتان بهترین طرح درمان را با توجه به شرایطتان تهیه می‌کند.
ماندگاری اثر تزریق اوزون به زانو چقدر است؟
ماندگاری اثر اوزونتراپی در تمام بیماران یکسان نیست. طول اثر اوزن درمانی تابعی از عامل‌های متعدد مانند بیماری زمینه‌ای، رویکرد درمانی و واکنش بیمار به درمان است. معمولاً پس از سه یا چهار جلسه اوزون درمانی متوجه بهبود محسوس عارضه‌تان می‌شوید.
اوزون تراپی زانودرد را برای همیشه تسکین می‌دهد؟
اوزونتراپی زانودرد را در حد قابل‌توجهی کم می‌کند، اما ماندگاری اثر درمان به بیماری خاص هر فرد، سبک زندگی و مدیریت مستمر عارضه بستگی دارد.
پس از اوزون تراپی زانو باید تغییر خاصی را در سبک زندگی‌ام ایجاد کنم؟
ممکن است پزشک معالجتان با توجه به وضعیت زانوی‌تان توصیه کند که حرکات ورزشی خاصی را انجام بدهید، رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید یا برنامۀ ورزش و فعالیت روزمره‌تان را تعدیل کنید تا مزایای اوزون تراپی به حداکثر برسد.
چه مدت بعد از اوزون درمانی میتوان ورزش کرد؟
این مورد به نظر پزشک و شدت آسیب زانوهایتان بستگی دارد اما حداقل 2 تا 3 روز پس از تزریق اوزون استراحت نمایید و از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
