تاندون آشیل شما بخش مهمی از ساق پا است. تاندون آشیل در قسمت پشت پا و بالای پاشنه قرار دارد و استخوان پاشنه (کالکانوم) به عضلات ساق پا پیوند می‌دهند. تاندون آشیل به خم کردن پا در قسمت مچ پا کمک می‌کند. به این حرکت فلکسیون پلانتار گفته می‌شود.
تاندونوپاتی (تاندونیت) آشیل شرایطی است که باعث درد، تورم و سفتی تاندون آشیل می‌شود که استخوان پاشنه را به عضلات ساق پا پیوند می‌دهد. التهاب تاندون آشیل تصور ناشی از صدمات مکرر تاندون آشیل است. آسیب‌دیدگی تاندون آشیل ممکن است بنا به دلایل مختلفی از جمله استفاده بیش از حد از تاندون در دونده‌ها اتفاق بیفتد. درمان التهاب تاندون آشیل شامل استراحت، استفاده از پک‌های یخ، مصرف داروهای مسکن و تمرینات مخصوص برای کمک به کشش و تقویت این تاندون است. در اکثر مواقع، علائم تاندونوپاتی آشیل معمولاً طی ۳ تا ۶ ماه پس از شروع درمان برطرف می‌شوند.
التهاب تاندون آشیل ممکن است منجر به پارگی آن شود زیرا در این حالت تاندون آشیل آسیب‌دیده و ضعیف‌تر از حد معمول است. با این حال، زیاد جای نگرانی نیست و احتمال پارگی تاندون بسیار کم است. یکی از نشانه‌های پارگی تاندون آشیل بروز درد شدید و ناگهانی در اطراف آن است. اگر چنانچه احساس می‌کنید که ممکن است دچار پارگی تاندون آشیل شدهاید بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر تاندون آشیل شما مشکل دارد احتمال بروز سایر مکشلات به مرور زمان نیز افزایش می‌یابد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت پا امید با شماره تلفن‌های 02122780702 – 02188898444 تماس حاصل فرمایید.
علل التهاب تاندون آشیل
التهاب تاندون آشیل شرایطی است که باعث ایجاد درد، تورم و سفتی تاندون آشیل می‌شود. ظاهرا علت التهاب تاندون آشیل صدمات کوچک و مکرر (معروف به میکروتروما) به تاندون آشیل است. قاعدتا پس از هر آسیب‌دیدگی تاندون کاملاً بهبود نمی‌یابد. به عبارتی دیگر، به مرور زمان، آسیب‌های مکرر تاندون آشیل منجر به التهاب آن می‌شوند. برخی از مواردی که ممکن است منجر بروز صدمات مکرر در تاندون آشیل شود عبارتند از:
- استفاده بیش از حد از تاندون آشیل: این یکی از مشکلات شایع در بین افرادی است که بصورت مرتب و مستمر دوندگی می‌کنند. علاوه بر این، رقصندگان و افرادی که تنیس یا ورزش‌های پرشی انجام می‌دهند نیز ممکن است دچار التهاب تاندون آشیل شوند.
- تمرین یا ورزش کردن با کفش‌های نامناسب .
- تکنیک‌های ورزشی و یا تمرینی غلط (مثلا طرز نادرست دویدن).
- ایجاد تغییر در برنامه تمرینی خود. به عنوان مثال، افزایش سریع شدت تمرین و تعداد دفعات انجام آن.
- ورزش یا تمرین کردن بر روی سطوح سخت یا شیب‌دار .
علائم التهاب تاندون آشیل چیست؟
علائم اصلی التهاب تاندون آشیل شامل درد و سفتی در اطراف تاندون آشیل است. این درد و سفتی به تدریج تشدید می‌شود و معمولاً پس از بیدار شدن از خواب بدتر نیز می‌شود. این درد شدید و ناگهانی که راه رفتن را برای فرد دشوار می‌کند می‌تواند نشانة پارگی تاندون آشیل باشد. در صورت بروز این علائم فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بعضی از افراد به هنگام ورزش کردن دچار درد می‌شوند اما به طور کلی درد تاندون بعد از ورزش کردن بدتر می‌شود. این درد ممکن است که در دوندگان به محض شروع دویدن به سراغ آنها بیاید و رفته رفته از شدت آن کاسته می‌شود و تحمل آن برای فرد راحت‌تر می‌شود اما پس از ایستادن دوباره شدت درد افزایش می‌یابد. گاهی ممکن است که درد ناشی از التهاب تاندون آشیل در انجام امورات روزمره از جمله خرید رفتن و غیره اختلالاتی ایجاد کند. در چنین مواقعی ممکن است که با دست زدن به نواحی اطراف تاندون آشیل فرد احساس درد کند و این متوجه شود که این قسمت از بدن دچار تورم شده است.
عوامل خطر التهاب تاندون آشیل کدامند؟
افراد با شرایط زیر بیشتر در معرض خطر درد و التهاب تاندون آشیل می‌باشند:
- التهاب تاندون آشیل در افراد مبتلا به انواع خاصی آرتروز مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان یا آرتروز پسوریاتیک بیشتر شایع است. همچنین ظاهرا “آرایش” ژنتیکی (ماده‌ای که از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد و جنبه‌های مختلف بدن را کنترل می‌کند) نیز در ابتلای برخی از افرادی به التهاب تاندون آشیل نقش دارد. همچنین التهاب تاندون آشیل در افرادی که فشار خون و کلسترول بالا یا دیابت دارند نیز بیشتر دیده می‌شود.
- همچنین افرادی که از گروهی از داروها بنام فلوروکینولون (به عنوان مثال آنتی بیوتیک‌های سیپروفلوکساسین و افلوکساسین) مصرف می‌کنند خطر ابتلا به التهاب تاندون آشیل در آنها افزایش می‌یابد.
- تاندونوپاتی آشیل تحت عنوان تاندونیت آشیل نیز شناخته می‌شد. به طور کلی عبارت “itis” معمولاً به التهاب اشاره دارد بنابراین تاندونیت به معنای التهاب تاندون است. با این حال، تصور می‌شود که تاندونوپاتی آشیل اصطلاح بهتری برای استفاده است چرا که ظاهرا تاندون آشیل دچار التهاب کمی می‌شود و معمولا هیچ مشکلی را به همراه نخواهد داشت. اگر تاندون آشیل پاره شود به این حالت پارگی تاندون آشیل گفته می‌شود.
- تقریبا از هر ۱۰۰ نفر غیرفعال و کم‌تحرک ۶ نفر آنها در مقاطعی از زندگی خود دچار التهاب تاندون آشیل می‌شوند. با این حال، احتمال بروز آن در ورزشکاران یا افرادی که مرتباً تمرین می‌کنند یا زیاد ورزش می‌کنند بیشتر از سایر افراد جامعه است. التهاب تاندون آشیل می‌تواند برای برخی از دوندگان مشکلات خاصی ایجاد کند. قبلاً تصور می‌شد كه التهاب تاندون آشیل در بین مردان شیوع بیشتری نسبت به زنان دارد اما این قضیه صحت ندارد.
چه زمانی لازم است که برای معاینه به پزشک مراجعه کنم؟
معمولا پزشک می‌تواند تنها با مشاهده علائم عادی و معاینه تاندون آشیل، التهاب تاندون آشیل را تشخیص دهد. پزشک به دنبال تورم و نقاط دردناک تاندون می‌گردد. همچنین احتمال دارد که وی از شما بخواهد که یکسری حرکات ورزشی خاص انجام دهید تا به تاندون آشیل فشار بیاید و وضعیت آن را در این حالت بررسی کند. به عنوان مثال، ممکن است پزشک از شما بخواهد که روی پای آسیب‌دیده بایستید و پاشنه خود را از روی زمین بلند کنید. در اکثر افراد مبتلا به التهاب تاندون آشیل این حرکت باعث ایجاد درد می‌شود لذا اگر با انجام این حرکات دردی حس نکردید ممکن است این دفعه پزشک از شما بخواهد که با پای آسیب‌دیده بصورت درجا یا به سمت یک جهت خاص لی‌لی بازی کنید. علاوه بر این، ممکن است که پزشک آزمایش‌های دیگری را انجام دهد تا از نبود علائم پارگی تاندون آشیل اطمینان حاصل کند. بدین منظور ممکن است که پزشک عضلات ساق پای شما را فشاردهد و در حین فشار به نحوه حرکت پا نگاه کند.
معمولاً برای تشخیص التهاب تاندون آشیل نیازی به عکسبرداری نیست. با حال، در مواقعی که پزشک قادر به تشخیص قطعی نباشد ممکن است که انجام سونوگرافی یا MRI را تجویز کند.
درمان اولیه برای التهاب تاندون آشیل چیست؟
به چندین روش می‌توان به درمان التهاب تاندون آشیل کمک کرد که شایع‌ترین آنها در زیر ذکر شده‌اند. همگی موارد زیر جزء روش‌های درمانی محافظه‌کارانه محسوب می‌شوند یا به عبارتی دیگر در آنها نیازی به بکارگیری تیغ جراحی نیست.
استراحت
اگر چنانچه دچار التهاب تاندون آشیل شدهاید استراحت و دوری از انجام فعالیت‌های ورزشی در درمان آن بسیار مهم است. اولین کاری که باید بکنید این است که از انجام فعالیت‌های ورزشی پر برخورد و سنگین (مانند دویدن) خودداری کنید. با بهبود درد و در صورت امکان می‌توانید بعدا دوباره این ورزش‌ها را از سر بگیرد. از طرفی دیگر، اگر طول دوره استراحت طولانی شود ممکن است که میزان آسیب‌دیدگی را تشدید کند. در خصوص زمان مناسب برای شروع دوباره ورزش با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید.
مصرف داروهای مسکن
مصرف مسکن‌هایی مانند پاراستامول یا ایبوپروفن می‌تواند به تسکین درد کمک کند. ایبوپروفن جزء گروه داروهای موسوم به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) است اما اگر دچار التهاب تاندون آشیل شدهاید نباید بیش از ۷ الی ۱۴ روز از ایبوپروفن یا سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده کنید زیرا ممکن است که مصرف این داروها در دراز مدت توانایی بهبودی تاندون را کاهش دهد. همچنین از طرفی دیگر، مصرف این داروها ممکن است باعث شود که علائم التهاب تاندون آشیل خود را بروز ندهند یا بخوبی معلوم نباشد و بهبودی تاندون به تأخیر بیفتد.
توجه: گاهی مصرف داروهای مسکن ضد التهاب یکسری عوارض جانبی به همراه دارد که درد و خونریزی معده جدی‌ترین این موارد هستند. از طرفی دیگر مصرف مسکن‌های ضدالتهابی برای برخی از مبتلایان به آسم، فشار خون بالا، نارسایی کلیوی و نارسایی قلبی ممکن است که جایز نباشد. بنابراین، اگر چنانچه نمی‌دانید که آیا مصرف این داروها برای شما مشکلی ایجاد می‌کند یا نه حتما قبلا با پزشک مشورت کنید.
پک‌های یخ
استفاده از پک‌های یخ در کنترل و تسکین درد موثر است و می‌تواند در مراحل اولیه التهاب تاندون آشیل به کاهش تورم کمک کند. بسته یا پک یخی را به مدت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بر روی تاندون بگذارید. اگر کمتر از ۱۰ دقیقه بر روی تاندون باشد اثر کمی دارد اما اگر بیش از ۳۰ دقیقه بر روی آن بماند ممکن است به پوست آسیب برساند. می‌توانید برای درست کردن پک یخ، تکه‌های کوچک یخ را در یک کیسه پلاستیکی یا حوله بپیچید. فراموش نکنید که نباید یخ را مستقیماً بر روی پوست قرار ندهید زیرا این کار ممکن است باعث یخ سوز شدن پوست شود. همچنین می‌توانید از بسته‌های نخود فرنگی منجمد شده نیز استفاده کنید. به آرامی پک یخ را بر روی قسمت آسیب‌دیده بمالید. سردی یخ باعث می‌شود تا جریان خون در تاندون آسیب‌دیده کاهش یافته و درد تسکین یابد. فراموش نکنید که به هنگام خواب یخ را بر روی تاندون جا نگذارید.
حرکات تمرینی برای تاندون آشیل
ثابت شده است که انجام برخی حرکات تمرینی ویژه به کشش و تقویت تاندون آشیل کمک می‌کند. نکته مهم این است که این حرکات باید هر روز انجام شود. انجام چنین تمریناتی می‌تواند در کنترل درد و سفتی تاندون آشیل موثر باشد. در صورت لزوم می‌توانید به فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا در انجام این تمرینات به شما کمک کند. همچنین ممکن است فیزیوتراپیست از روش‌های دیگری مانند سونوگرافی و ماساژ درمانی برای تسکین علائم و بهبود التهاب تاندون آشیل استفاده کند.
برای درمان التهاب تاندون آشیل می‌توانید تمرینات زیر را انجام دهید:
تمرین ۱
با فاصلة ۴۰ سانتی‌متری از دیوار بایستید و هر دو دست خود را بر روی دیوار و در ارتفاع شانه بگذارید. پاها را کمی از هم جدا کرده و یکی از آنها را مطابق عکس جلوتر قرار دهید. زانوی پای جلوی را خم کنید اما مواظب باشید که زانوی پای عقب صاف باشد. در این حالت به دیوار فشار دهید تا در تاندون آشیل احساس کشش کنید. در این حالت عضلات ساق پا سفت می‌شوند. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید. این حرکت را ۱۰ بار انجام دهید و سپس پای خود را عوض کرده و همین حرکت را با پای دیگر انجام دهید. این بار همین تمرین را با هر دو پا تکرار کنید با این تفاوت که این بار پای عقب خود را کمی به جلو بکشید تا زانوی پشت نیز کمی خم شود. مانند قبل به دیوار تکیه دهید و چند لحظه در همان حالت بمانید. استراحت کنید. این حرکت را ۱۰ بار انجام دهید و سپس پاهایتان را عوض کنید. سعی کنید که این تمرین را دو بار در روز انجام دهید.
تمرین ۲
بر روی اولین پله و رو به جلو بایستید طوری که پاهایتان کمی از هم فاصله داشته باشند و پاشنه‌های پا بر روی پله قرار نگیرند. می‌توانید برای حفظ تعادل خود دست به نرده‌های کنار پله‌ها بگیرید. بر روی نوک انگشتان پا بایستید و سپس در حالی که بر روی پای آسیب‌دیده ایستاده‌اید، پاشنه پا را مطابق عکس رو به پایین بیاورید و زانوی خود را صاف نگه دارید. قبل از این که پاشنة خود را از روی پله بلند کنید ابتدا پای سالم خود را پایین بیاورید. سعی کنید که هر روز این حرکت را در سه ست ۱۵ تایی تکرار کنید. این بار اجازه دهید که زانوی پای آسیب‌دیده اندکی حین تمرین خم شود. سعی کنید که این حرکت را نیز دو بار در روز انجام دهید. این حرکت تمرینی به احترام آلفردسون که مبدع آن بود نامگذاری کرده‌اند.
تمرین ۳
سعی کنید که همیشه یک حوله (یا یک تکه الاستیک دراز) در کنار تخت خود داشته باشید. اولین کاری که صبح هنگام بیدار شدن از خواب و قبل از پایین آمدن از تخت باید انجام دهید این است که حوله را حلقه کرده و مطابق تصویر بالا دور پا بپیچید. سپس سعی کنید که زانوی خود را صاف کرده و حوله را به سمت خود بکشید. این کشش را به مدت ۳۰ ثانیه حفظ کنید. در این تمرین، انگشتان و سینه پا به سمت بدن کشیده می‌شود. سعی کنید که این تمرین را با سه بار با هر دو پا انجام دهید.
تمرین ۴
روی یک صندلی بنشینید و زانوهایتان را در حالت قائم خم کرده و کف پاها را به زمین بچسبانید. در حالی که پاشنه‌های خود را بر روی کف زمین نگه داشته‌اید سعی کنید که نوک انگشتان پا را به سمت بالا بکشید. انگشتان پا را به مدت چند ثانیه در این حالت نگه‌دارید و سپس سپس استراحت کنید. این کار را ۱۰ بار تکرار کنید. سعی کنید این تمرین را پنج تا شش بار در روز انجام دهید.
تمرین ۵
روی هر دو پا بایستید. از پای سالم خود کمک بگیرید تا بر روی انگشتان پا بایستید. در این حالت، وزن بدن خود را بر روی پای آسیب‌دیده بیندازید و کم کم بر روی کف پا بایستید. روزانه دوبار این حرکت را در ۳ ست ۱۵ تایی تکرار کنید. این حرکت را هم با زانوهای صاف و هم زانوی خم شده تمرین کنید.
ارتز
گاهی متخصص ارتز به شما توصیه می‌کند که کفش‌های خود را عوض کنید و یا از کفی‌های طبی برای بلند کردن پاشنه پا استفاده کنید. این کار ممکن است به کاهش درد و علائم التهاب تاندون آشیل کمک کند. همچنین گاهی ممکن است که پزشک به شما توصیه کند که برای مدتی از بریس‌های مخصوص آسیب‌دیدگی تاندون استفاده کنید.
تزریق استروئید
تزریق داروی استروئیدی یک شیوه رایج برای درمان برخی از آسیب‌های تاندون است. اگر استروئیدها به طور مستقیم به تاندون آشیل تزریق شوند، احتمال دارد که تاندون دچار آسیب‌دیدگی بیشتری شود. حتی در مواردی پیش آمده است که تزریق استروئید باعث پارگی تاندون شده است. لذا توصیه می‌شود که استروئید به نواحی اطراف تاندون آشیل تزریق شود. با این حال، اگرچه این کار احتمال آسیب رساندن به تاندون را کاهش می‌دهد اما ظاهرا تأثیر کمتری بر روی خود تاندون می‌گذارد. برخی از متخصصان توصیه می‌کنند که برای هدایت سوزن به قسمت مناسب و کنترل بهتر درد از سونوگرافی برای تزریق استروئید استفاده شود.
اگر درمان اولیه موفقیت‌آمیز نباشد چه باید کرد؟
همانطور که قبلا ذکر شد، در اکثر افراد علائم التهاب تاندون آشیل معمولاً طی ۳ الی ۶ ماه پس از شروع درمان محافظه‌کارانه برطرف می‌شود. به طور کلی، هرچه زودتر این مشکل تشخیص داده شود و روند درمان زودتر آغاز شود می‌توان نتیجة بهتری کسب کرد. اگر چنانچه پس از گذشت ۳ الی ۶ ماه علائم شما بهبود نیافت در این شرایط ممکن است که پزشک به شما پیشنهاد کند که به یک پزشک متخصص جراح ارتوپدی یا فیزیوتراپی مراجعه کنید. البته این بازه زمانی بسته به علائم، فعالیت‌های ورزشی که انجام می‌دهید و مسائلی از این قبیل متغییر است.
روش‌های درمانی غیرجراحی
روش‌های درمانی زیادی برای درمان التهاب تاندون آشیل وجود دارد که ممکن است برخی از متخصصان از آنها برای درمان وضعیت شما استفاده کنند. قبل از شروع هرگونه روش درمانی ابتدا باید بطور کامل با جوانب مثبت و منفی آنها آشنا شوید. بدین منظور می‌توانید از پزشک خود کمک بگیرید و از وی در مورد مزایا و معایب آنها بپرسید. برخی از این روش‌ها ممکن است به عنوان بصورت آزمایشی انجام شود تا بهترین به راه درمان التهاب تاندون آشیل دست یافت. برخی از این شیوه‌های درمانی غیرجراحی برای درمان التهاب تاندون آشیل عبارتند از:
شاک ویو تراپی
در طی شاک ویو تراپی، امواج صوتی ویژه‌ای از طریق پوست بدن به تاندون آشیل منتقل می‌شود. عوارض جانبی این رشو درمانی می‌تواند شامل قرمز شدن پوست و ایجاد درد در قسمت ساق پا باشد. این روش بطور کلی ایمن و بی‌خطر است اما احتمال کمی وجود دارد که تاندون آشیل به ویژه در افراد مسن دچار پارگی شود. همچنین تا به این لحظه، میزان کارآمدی این روش درمانی بطور کامل مشخص نیست لذا متخصصان باید قبل از شروع شاک ویو تراپی ابتدا اطلاعات کاملی در این خصوص به بیماران بدهند تا فرد در مورد مزایا و خطرات جزئی آن مطلع باشد. البته این به معنای منصرف کردن شما از انجام این روش درمانی نیست بلکه صرفا جهت آگاهی بیمار است.
تزریق خون خود بیمار به بدن وی
گاهی ممکن است که مقداری از خون خود بیمار گرفته شده و به نواحی اطراف تاندون آشیل تزریق شود. به این روش تزریق خون اتولوگ گفته می‌شود. از این طریق می‌توان رشد سلول‌های درگیر در روند بهبودی بهبودی تاندون آسیب‌دیده را تحریک کرد. ممکن است برای تزریق دقیق از اسکن سونوگرافی استفاده شود.
جراحی التهاب تاندون آشیل
تقریبا از هر ۴ نفری که دچار التهاب تاندون آشیل و درد مداوم هستند ۱ نفر آنها برای معالجه تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. جراحی در اکثر موارد نتیجه خوبی به همراه دارد و درد فرد را تسکین می‌دهد. در عمل جراحی تاندون آشیل موارد زیر انجام می‌شود:
- حذف گره‌ها یا چسبندگی‌هایی (قسمت‌هایی از الیاف تاندون که به هم چسبیده‌اند) که در تاندون آسیب‌دیده ایجاد شده‌اند.
- ایجاد برش‌هایی در طول تاندون به منظور تحریک و ترغیب بهبودی تاندون.
اگرچه عوارض ناشی از عمل جراحی شایع نیستند اما در صورت بروز آنها ممکن است که باعث بروز مشکلاتی در بهبود زخم شوند.
