پهنای باند و طول موج، ویژگی‌ها و خواص پرتو لیزر و توان خروجی قابل تنظیم آن، باعث گسترش و فراوانی کاربردهای لیزر شده است. هر یک از مواد فعال استفاده شده در دستگاههای لیزر، قادرند یک یا چند طول موج خاص را تولید کنند و بنابراین، با توجه به ویژگی‌های لیزر مانند توان خروجی، رفتار زمانی، اندازه پرتو و … می‌توانند کاربردهای مختلفی در حوزه‌های پزشکی داشته باشند.
بکارگیری این نوع لیزرها در بسیاری از موارد درمان، سبب شده است که بیمار نیازی به عمل جراحی نداشته باشد.
کاربردهای لیزر درمانی
1) فیزیوتراپی: امروز دستگاههای لیزردرمانی به طور وسیعی در جهان مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از دلایل این امر آن است که لیزردرمانی نسبت به دیگر دستگاههای الکتروتراپی مانند اولتراسوند و اینترفرنشیال در کاهش درد، تحریک و کمک به التیام زخم کاملاً برتری دارد. کابردهای اصلی لیزردرمانی در فیزیوتراپی عبارتند از:
2) بهبود التیام زخم: اصلی ترین کاربرد لیزر در فیزیوتراپی، تحریک روند التیام زخم است. لیزر درمانی به عنوان یک روش ایده آل برای درمان زخم های واریس، زخم های دیابتی و زخم های فشاری مطرح شده است. بسیاری از فیزوتراپیست ها لیزردرمانی را برتر از سایر روش های فیزیوتراپی مانند اولتراسوند می دانند. به خصوص در مواقعی که زخم ها به صورت مزمن در آمده و یا به روش های قبلی درمانی جواب نداده باشند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از لیزر می تواند باعث بهبود و تغییر شکل بافت اسکار گردد و در نتیجه می تواند برای زیبایی نیز استفاده گردد. در سوختگی ها و زخم های ناشی از اعمال جراحی نیز از درمان با لیزر کم توان نتایج و پاسخ های مناسبی گزارش شده است.
3)کاهش درد: از لیزردرمانی به صورت مؤثری در درمان یا کاهش انواع دردها از جمله دردهای حاد بعد از اعمال جراحی و دردهای مزمن مانند نورالژیا استفاده می گردد. تجربه نشان داده است که اثر ضد درد لیزر با دیگر روش های فیزیوتراپی مانند اینترفرنشیال و دیاترمی قابل مقایسه و رقابت است. علی رغم چنین گستردگی در استفاده از لیزر، هنوز درمان درد با لیزر جزء بحث انگیزترین موارد استفاده از لیزر می باشد که بخشی از آن به دلیل عدم شناخت کامل مکانیسم عمل لیزر و همچنین نتایج مبهم یافته های تحقیقاتی در این زمینه می باشد.
4) آسیب های بافت نرم: رایج ترین کاربرد لیزردرمانی در فیزیوتراپی است. آسیب های بافت نرم از جمله ضربه، التهاب و نیز انواع آزردگی هایی که در اثر استفاده زیاد از یک عضو (Over use) به خوبی به اثرات زیست تحریکی اشعه لیزر جواب می دهند و موارد شایعی مانند هماتوم، پارگی عضلات و آسیب دیدگی های تاندونی به نحو مؤثری توسط لیزردرمانی بهبود می یابند. بر اساس چنین تجربیاتی، استفاده از لیزر درمانی در طب ورزشی نیز کاملاً متداول شده است. برای یک ورزشکار، بروز چنین آسیب هایی به معنای دور ماندن از تمرین و مسابقه می باشد. در چنین مواردی، احتمال کاهش زمان درمان با استفاده از لیزر کم توان، یک مزیت جالب برای ورزشکاران حرفه ای می باشد.
5) التهاب مفصلی: انواع مختلفی از التهاب مفصلی به ویژه التهاب مفصلی در آرتریت روماتوئید به روش لیزردرمانی تحت درمان قرار گرفته اند. بهترین نتایج در درمان التهاب مفاصل ناحیه کف دست و کف پا بوده است. با این وجود در حالی که شماری از بررسی ها مؤثر بودن لیزردرمانی را برای برخی بیماری های التهاب مفصلی نشان می دهد، برای برخی دیگر از بیماری های مفصلی به ویژه در استئوآرتریت نتایج متفاوت بوده است.
6) درمان ادم: می توان از لیزر درمانی برای کاهش ادم و هر نوع پرخونی همراه آن استفاده نمود. به عنوان مثال در موارد التهاب لثه ها، لیزر کم توان می تواند به کاهش خونریزی و درد کمک نماید. همچنین می توان قبل از پر کردن دندان، از لیزر برای درمان التهاب و درد استفاده نمود.
موارد منع استفاده از لیزر
در واقع هیچگونه منع قطعی برای استفاده از لیزر وجود ندارد ، اما بهتر است از آن در بیماران زیر دوری كنیم :
1-در بیماران دارای پیس میكر قلبی ( Pacemaker ) لیزر نباید در روی قفسه سینه استفاده شود.
2 ـ در خانمهای حامله لیزر نباید در ناحیه شكم و ناحیه كمر و لگن استفاده شود.
3 ـ بیماران دارای سرطان و انواع بدخیم
4 ـ بیماران دارای تشنج یا صرع
5 ـ كودكان در حال رشد ( درصفحات استخوانی)
