علت درد پشت زانو چیست؟ بررسی روش‌های درمان

زانو، به عنوان اصلی‌ترین مفصل بدن، تمام وزن بدن را تحمل می‌کند و در حین حرکت، اولین مفصلی است که در بدن فعالیت می‌کند. بنابراین، نقش بسیار مهمی در حرکات روزمره، ایستادن و حتی نشستن دارد. احساس درد خفیف یا دردهای موقتی در پشت زانو، در تمام رده‌های سنی رایج است. اما احساس درد متوسط تا شدید در پشت زانو می‌تواند زمینه‌ساز ناتوانی در حرکت در سنین میانسالی و پیری باشد. درد شدید در پشت زانو در افراد جوان معمولاً به دلیل فعالیت‌های فیزیکی شدید و استفاده بیش از حد از مفصل زانو رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به التهاب، درد، محدودیت حرکتی و ورم پشت زانو شود. درمان این درد، پس از تشخیص علت آن توسط پزشک، آغاز می‌شود. در اکثر موارد، روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و تزریق PRP و اوزون، باعث کاهش درد زانو و بهبود دامنه حرکتی می‌شوند. اما در موارد پیشرفته‌تر مانند پارگی رباط و مینیسک، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد.

علت‌ها و دلایل

زانو دارای شبکه پیچیده ای از تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها، اعصاب و عروق خونی است. در نتیجه، تعیین دقیق علت درد می‌تواند چالش برانگیز باشد. یکی از ساده‌ترین و شایع‌ترین علت‌های درد پشت زانو گرفتگی عضلات پشت زانو است که با درمان‌های ساده تحت نظر متخصص طب فیزیکی رفع می‌شود. در برخی موارد نیز ممکن است آسیب و گرفتگی عصب سیاتیک و دردهای کمر باعث درد پشت زانو شوند که با معاینه دقیق توسط متخصص قابل تشخیص و درمان است. برخی دلایل رایج درد پشت زانو عبارتند از :

گرفتگی عضلات پشت زانو

گرفتگی و انقباض عضلات پا با علائمی مانند اسپاسم عضلانی ناگهانی و دردی همراه است که از چند ثانیه تا 10 دقیقه طول می‌کشد. چند ساعت پس از رفع گرفتگی عضله احساس ناراحتی در عضله خواهید کرد.

گرفتگی عضلات پا بالاترین میزان شیوع را هنگام ورزش و در دوران بارداری دارد. البته موارد زیر نیز می‌تواند علت گرفتگی عضلات پشت زانو باشد:

• کاهش آب بدن و کم‌آبی
• عفونت‌هایی مانند کزاز
• بیماری کبدی
• مشکلات عصب‌های پا
• وجود سم در خون: مانند مسمومیت خون با جیوه یا سرب

علائم

گرفتگی عضلات پا نوعی حملۀ درد ناگهانی در عضلات پا در نتیجۀ انقباض (کوتاه شدن) غیرعادی عضلات پاست. اکثر موارد گرفتگی عضلات پا در عضلات ساق پا تجربه می‌شود، گرفتگی عضلات ران و پایین پا شیوع کمتری دارد. گرفتگی عضلات پا چند ثانیه تا ده دقیقه ادامه پیدا می‌کند. گرفتگی عضلات ران معمولاً بیش از گرفتگی بقیۀ عضلات پا طول می‌کشد.

درمان

بهترین درمان برای بهبود گرفتگی عضلات پشت پا موارد زیر هستند:

• مصرف آب کافی
• کنترل مصرف املاح معدنی مثل منیزیم و کلسیم
• انجام حرکات کششی و کشش عضلات پشت پا
• استفاده از کمپرس سرد و گرم
• ماساژ درمانی
• فیزیوتراپی
• تقویت عضلات پا
• استفاده از بریس‌های کشی

تاندونیت عضلۀ دوسر ران (آسیب‌دیدگی همسترینگ)

همسترینگ از سه عضله تشکیل می‌شود که در امتداد پشت ران کشیده شده‌اند:

• عضلۀ نیم‌وتری
• عضلۀ نیم‌غشایی
• عضلۀ دوسر ران

این عضله‌ها خم کردن زانو را ممکن می‌سازند.

کشیدگی، رگ‌به‌رگ شدن یا استرین همسترینگ یکی از آسیب‌دیدگی‌های متداول این عضلات است. استرین همسترینگ نتیجۀ کشیدگی بیش از حد این عضله است. حتی ممکن است عضلۀ همسترینگ کاملاً پاره شود، ترمیم پارگی همسترینگ چند ماه طول می‌کشد. کشیدگی همسترینگ در میان ورزشکارانی شایع است که در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس یا دومیدانی با سرعت بالا می‌دوند.

علائم

آسیب‌دیدگی عضلۀ همسترینگ با دردی ناگهانی همراه است. آسیب دیدن عضلۀ دوسر ران یا در اصطلاح پزشکی تاندینوپاتی عضلۀ دوسر ران به احساس درد در پشت زانو دامن می‌زند.

علائم دیگر عبارت است از:

• ورم
• کبودی
• احساس ضعف در پشت پا

درمان

درمان تاندونیت عضلۀ دوسر ران مستلزم استراحت و خودداری از انجام فعالیت‌های تشدیدکنندۀ درد است. استفاده از کیسۀ یخ و مصرف داروهای ضدالتهابی به مدیریت درد و ورم کمک می‌کند. حرکات کششی و قدرتی عضلات همسترینگ نیز برای بهبود مفید است. فیزیوتراپی زیست‌مکانیک را بهبود می‌دهد و از عود آسیب‌دیدگی جلوگیری می‌کند.

تاندونیت عضلۀ دوقلو (پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن ساق پا)

ساق پا، یعنی پشت پایین پا، از عضله‌های دوقلو و نعلی تشکیل می‌شود. این عضله‌ها به خم کردن زانو کمک می‌کنند و پنجه را صاف و رو به جلو نگه می‌دارند.

شرکت در هر ورزشی که مانند تنیس یا اسکواش مستلزم شروع دوندگی سریع از حالت ایستاده است، می‌تواند پارگی یا کشیدگی عضلۀ دوقلو را به دنبال داشته باشد.

علائم

درد ناگهانی پشت پا علامت کشیدگی عضلۀ دوقلو است. علائم دیگر کشیدگی این عضله به شرح زیر است:

• • درد و ورم ساق پا
• • کبودی ساق پا
• • مشکل در ایستادن روی نوک پنجه

درمان

برای درمان تاندونیت عضلۀ دوقلو لازم است استراحت کنید و کارهای تشدیدکنندۀ عارضه را انجام ندهید. سرمادرمانی و مصرف داروهای ضدالتهابی برای رفع درد و التهاب توصیه می‌شود. حرکات کششی و قدرتی عضلات ساق پا را هدف می‌گیرند و به بهبود عضله کمک می‌کنند. پوشیدن کفشی که به خوبی از پا حمایت کند و استفاده از ارتز نیز کشیدگی تاندون آشیل را برطرف می‌کند.

کشیدگی یا تاندینوپاتی عضلۀ رکبی

تصویر از بالا: استخوان ران، عضلۀ رکبی، استخوان درشت‌نی

عضلۀ رکبی، پوپلیته یا گودی زانو عضلۀ کوچکی است که پشت زانو قرار دارد. امکان پارگی این عضله یا تاندون، به‌خصوص در اثر انجام حرکات چرخشی یا آسیب‌دیدگی ناشی از استفادۀ بیش از حد، وجود دارد.

علائم

علائم کشیدگی عضلۀ رکبی عبارت است از:

• شروع حاد (ناگهانی) یا تدریجی درد پشت زانو
• پشت زانو به لمس حساس می‌شود و در اثر فشار دادن درد می‌گیرد
• تلاش برای خم کردن زانو در مقابل مقاومت در حالتی که استخوان درشت‌نی (ساق پا) به بیرون چرخیده است، آزمون خاصی است که برای تشخیص آسیب‌دیدگی عضلۀ رکبی انجام می‌شود.

درمان

اکثر موارد آسیب‌دیدگی عضلۀ رکبی بدون دامن زدن به عوارض یا مشکلات بیشتر بهبود می‌یابد. دوران نقاهت این آسیب‌دیدگی 3 تا 16 هفته طول می‌کشد. اولین گام در درمان محافظه‌کارانۀ غیرجراحی تاندونیت عضلۀ رکبی این است که ورم کاهش داده شود تا ناحیۀ پیرامون عضله برای بیشتر شدن جریان خون «باز شود». درمان RICE که سرواژۀ استراحت، یخ، باندپیچی برای فشرده کردن و بالا گذاشتن پاست، برای تسکین درد و از بین بردن ورم توصیه می‌شود.

انجام حرکات کششی بدون وزنه کمک می‌کند تا بیمار حین ورزش و فعالیت درد کمتری احساس کند. به‌علاوه حرکات کششی جریان خون را افزایش می‌دهد و به از بین بردن بافت همبند جای زخم کمک می‌کند. علاوه بر نرمش‌های کششی و فیزیوتراپی، تزریق استروئید نیز برای بهبود عملکرد و تسکین درد توصیه می‌شود.

پارگی مینیسک زانو

مینیسک تکه غضروفی سه‌گوش است که از مفصل زانو محافظت و آن را پایدار می‌کند. هر زانو دو مینیسک دارد، در هر یک از دو طرف زانو یک مینیسک قرار دارد. مینیسک زانوی ورزشکاران گاهی هنگام سر پا نشستن و چرخاندن زانو پاره می‌شود. مینیسک به موازات افزایش سن ضعیف‌ می‌شود و تحلیل می‌رود. به‌علاوه احتمال پارگی مینیسک حین انجام حرکات چرخشی بالاتر است.

علائم

ممکن است هنگام پارگی مینیسک صدایی را از مفصل بشنوید. ممکن است پارگی مینیسک در ابتدا دردناک نباشد. اما وقتی چند روز روی زانوی با مینیسک آسیب‌دیده راه بروید، زانو دردناک‌تر می‌شود. دیگر علائم پارگی مینیسک به شرح زیر است:

• خشکی زانو
• ورم
• ضعف
• قفل کردن یا خالی کردن زانو

درمان

درمان اولیۀ پارگی مینیسک شامل استراحت، گذاشتن کیسۀ یخ، بستن باند فشاری و بالا گذاشتن پا (RICE) می‌شود. فیزیوتراپی پایداری و انعطاف‌پذیری زانو را افزایش می‌دهد. جراحی آرتروسکوپی در بعضی موارد برای ترمیم یا بریدن مینیسک پاره ضروری است، پس از جراحی نیز باید درمان طب فیزیکی و توان‌بخشی انجام شود.

آسیب‌دیدگی رباط صلیبی خلفی

رباط صلیبی خلفی (PCL) همتای رباط صلیبی قدامی (ACL) است. رباط PCL نوار بافتی دیگری است که استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل و از زانو حمایت می‌کند. البته احتمال آسیب‌دیدگی رباط صلیبی خلفی کمتر از رباط صلیبی قدامی است. اگر ضربۀ محکمی به جلوی زانو وارد شود، مثلاً در تصادف خودرو آسیب ببینید، ممکن است رباط صلیبی خلفی آسیب ببیند. آسیب‌دیدگی رباط زانو گاهی پیامد چرخاندن زانو یا سکندری خوردن هنگام راه رفتن است. کشیدگی بیش از حد رباط باعث آسیب‌دیدگی استرین می‌شود. رباط در صورت شدید بودن فشار پاره و دو تکه می‌شود.

علائم

آسیب‌دیدگی رباط صلیبی خلفی علاوه بر درد با علائم زیر همراه است:

• ورم زانو
• خشکی زانو
• به سختی راه رفتن
• ضعف زانو

درمان

استراحت و استفاده از کیسۀ یخ پس از آسیب‌دیدگی رباط صلیبی خلفی برای کاهش درد و ورم توصیه می‌شود. فیزیوتراپی برای بازیابی قدرت و پایداری زانو ضروری است. بستن بریس یا زانوبند طبی یا استفاده از آتل در دوران بهبود از زانو حمایت می‌کند. انجام عمل جراحی برای ترمیم رباط در موارد شدید ضرورت می‌یابد.

هایپراکستنشن یا عقب‌زدگی زانو

عقب‌زدگی زانو زمانی رخ می‌دهد که مفصل زانو فراتر از دامنۀ حرکتی عادی‌اش رو به عقب خم شود. عقب‌زدگی زانو بسته به شدت آسیب‌دیدگی می‌تواند به رباط‌ها یا تاندون‌های نگهدارندۀ پا آسیب بزند. عقب‌زدگی زانو علاوه بر درد به علائم دیگری نیز دامن می‌زند.

علائم

علائم عقب‌زدگی یا کشش بیش از حد زانو به شدت آسیب‌دیدگی بستگی دارد. شایع‌ترین علائم عقب‌زدگی زانو به شرح زیر است:

• صدا دادن زانو هنگام آسیب‌دیدگی
• احساس درد حاد در مفصل، به‌ویژه پشت زانو (حفرۀ رکبی)
• کبودی، سرخی یا داغ شدن پا
• ورم ناگهانی بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی
• ناپایداری یا خالی کردن زانو
• به سختی راه رفتن

درمان

عقب‌زدگی زانو را معمولاً می‌توان با روش‌های غیرجراحی درمان کرد.

پزشکان توصیه می‌کنند که پس از سانحه کیسۀ یخ روی زانو قرار بدهید و پا را بالا بگذارید تا ورم یا التهاب کمتر شود. مسکن‌های غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAID) مانند ادویل یا مورتین (ایبوپروفن) و الیو (ناپروکسن) نیز درد را تسکین می‌دهند.

روش‌های زیر نیز برای درمان عقب‌زدگی زانو کاربرد دارد:

• بستن زانوبند طبی
• فیزیوتراپی
• تحریک الکتریکی

موارد وخیم‌تر عقب‌زدگی زانو در نهایت به اصلاح جراحی نیاز پیدا می‌کند. عموماً جراحی آرتروسکوپی برای ترمیم ساختار آسیب‌دیده انجام می‌شود.

آرتریت

آرتریت نوعی بیماری فرسایشی‌_‌تخریبی (دژنراتیو) است. غضروف حمایت‌کننده و محافظت‌کننده از مفصل زانو در اثر ابتلا به آرتریت به تدریج ساییده می‌شود. انواع مختلف آرتریت که زانوها را نیز درگیر می‌کنند، عبارت‌اند از:

• آرتروز: آرتروز شایع‌ترین نوع آرتریت است. ساییدگی تدریجی غضروف در پی بالا رفتن سن، ویژگی اصلی آرتروز است.
• روماتیسم: روماتیسم نوعی بیماری خودایمنی است. سیستم ایمنی بدن در اثر ابتلا به روماتیسم به اشتباه به مفصل‌ها حمله می‌کند.
• لوپوس: لوپوس بیماری خودایمنی دیگری است که باعث التهاب زانوها و مفصل‌های دیگر می‌شود.
• آرتریت پسوریاتیک: این بیماری با درد مفصلی و ایجاد لکه‌های فلسی روی پوست همراه است.

علائم

زانو هر از گاه درد می‌گیرد و خشک می‌شود. ممکن است فقط یک زانو مبتلا به آرتریت شود، به‌ویژه اگر زانو قبلاً آسیب دیده باشد. البته احتمال درگیر شدن هر دو زانو نیز وجود دارد. درد در پایان روز یا هنگام حرکت دادن زانو شدیدتر می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد. برخی بیماران دچار خشکی صبحگاهی مفصل زانو می‌شوند، اما خشکی زانو معمولاً بیش از نیم ساعت طول نمی‌کشد.

درمان

درمان آرتریت بر مدیریت درد و التهاب متمرکز است. مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) عموماً برای تسکین درد توصیه می‌شود. فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد مفصل و تقویت عضلات مفید است. اصلاح سبک زندگی، برای مثال مدیریت وزن و انجام حرکات ورزشی ملایم، به مدیریت علائم کمک می‌کند. داروهای ضدروماتیسمی‌ اصلاح‌کنندۀ بیماری (DMARDs) یا درمان‌های بیولوژیک (زیست‌داروها) برای گونه‌های خاصی از آرتریت تجویز می‌شوند.

کیست بیکر (کیست پوپلیتئال)

کیست بیکر کیسۀ مملو از مایعی در پشت زانو است که برجسته یا آن‌قدر سفت می‌شود که دراز کردن پا یا خم کردن کامل زانو برای بیمار دشوار می‌شود. بیماری‌های دیگری مانند آرتریت یا پارگی مینیسک زانو از دلایل ایجاد کیست بیکر به شمار می‌آید. خود کیست معمولاً دردناک نیست، مگر آن‌که بترکد. اگر کیست بیکر بترکد، پشت زانو و ساق پا ورم می‌کند و کبود می‌شود.

علائم

کیست بیکر با علائم زیر همراه است:

• احساس درد در داخل و پشت زانو
• ورم پشت زانو
• خشکی زانو و به سختی خم کردن زانو

درمان

درمان کیست بیکر مستلزم برطرف کردن علت اصلی ایجاد کیست، برای مثال درمان آرتریت است. داروهای مسکن و ضدالتهابی نیز تجویز می‌شود. تخلیۀ کیست (آسپیراسیون) نیز ورم را کاهش می‌دهد. در بعضی موارد نیز کیست با انجام عمل جراحی برداشته می‌شود.

علائم کیست بیکر هنگام فعالیت شدیدتر می‌شود. ترکیدن کیست به دردی تیز و تیرکشنده در زانو دامن می‌زند.

کندرومالاسی یا نرمی کشکک زانو

کندرومالاسی یا نرمی کشکک زانو پیامد متلاشی شدن غضروف داخل مفصل زانو است. غضروف ماده‌ای لاستیکی است که روی استخوان‌ها را می‌پوشاند تا استخوان‌ها هنگام حرکت کردن روی هم ساییده نشوند. آسیب‌دیدگی زانو یا ساییدگی تدریجی ناشی از بالا رفتن سن، آرتریت یا استفادۀ بیش از حد از زانو از دلایل نرمی کشکک زانو به شمار می‌آید. شایع‌ترین محل ساییدگی غضروف زیر کاسۀ زانو (پاتلا) است. وقتی غضروف ساییده می‌شود، استخوان‌های زانو به یکدیگر ساییده می‌شوند و در نتیجه درد شروع می‌شود.

علائم

علامت اصلی کندرومالاسی احساس دردی مداوم پشت کاسۀ زانو است. درد هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا پس از مدتی نشستن شدیدتر می‌شود. دیگر علائم نرمی کشکک زانو به شرح زیر است:

• بیمار نمی‌تواند زانو را از حد معینی بیشتر حرکت بدهد
• ضعف یا قفل کردن زانو
• صدا دادن یا احساس ساییدگی زانو هنگام خم و راست کردن زانو

درمان

درمان نرمی کشکک زانو شامل استراحت و تعدیل فعالیت با هدف کاهش فشار وارد بر مفصل زانو می‌شود. فیزیوتراپی غالباً برای تقویت عضله‌ها و بهبود مکانیک مفصل توصیه می‌شود. مصرف داروهای مسکن و ضدالتهابی به مدیریت ناراحتی کمک می‌کند. در بعضی موارد ارتز یا بریس (زانوبند طبی) برای حمایت بیشتر از مفصل زانو توصیه می‌شود.

ترومبوز وریدهای عمقی

ترومبوز به لختۀ خون گفته می‌شود و ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) به حالتی اشاره دارد که لخته در وریدهای عمقی داخل پا ایجاد می‌شود. درد بسیاری از بیماران مبتلا به ترومبوز وریدهای عمقی هنگام ایستادن بیشتر می‌شود. البته برخی بیماران اکثر اوقات در پا و زانو احساس درد دارند.

بسیار مهم است که ترومبوز وریدهای عمقی را در اولین فرصت ممکن درمان کنید. ممکن است لختۀ خون جدا شود و وارد ریه‌ها شود. اگر لختۀ خون در شریان ریه گیر بیفتد، مشکل آمبولی ریه (PE) پیش می‌آید. آمبولی ریه جان بیمار را به خطر می‌اندازد. لختۀ خون بزرگ بسیار خطرناک است.

علائم

دیگر علائم ترومبوز وریدهای عمقی به شرح زیر است:

• سرخ یا داغ شدن پوست
• ورم کردن موضع درگیر
• خستگی مزمن پای درگیر
• برجستگی شدید و مشخص بودن وریدهای سطحی

درمان

ترومبوز وریدهای عمقی معمولاً با مصرف داروهای ضدلخته درمان می‌شود. داروهای ضدلخته از تشکیل لختۀ خون جلوگیری می‌کنند و احتمال بروز عوارض را کاهش می‌دهند. پوشیدن جوراب فشرده‌کنندۀ ضدواریس غالباً برای بهبود گردش خون در پاها توصیه می‌شود. بالا گذاشتن پای درگیر نیز ورم را کمتر می‌کند. ورزش کردن و حفظ توانایی حرکتی برای پیشگیری از تشکیل لختۀ خون و بهبود جریان خون سالم مهم است.

دردهای ارجاعی

درد ارجاعی دردی است که در محل دیگری به‌جز محل منشأ درد یا محرک درد حس می‌شود. درد پشت زانو گاهی پیامد آسیب‌دیدگی یا اختلال در عملکرد مفصل‌های ران و کمر است. درد عصب سیاتیک که رو به پایین در پشت پا، زانو و یا پایین پا منتشر می‌شود، از جمله علائم درد ارجاعی است.

علائم

علائم درد ارجاعی به شرح زیر است:

• درد مداوم، داغی یا درد تیز و تیرکشنده دور زانو
• خشکی یا گرفتگی عضلۀ همسترینگ در پشت ران یا عضلۀ سرینی
• ضعف زانو شامل احساس قفل کردن یا خالی کردن زانو

درمان

اثربخش‌ترین درمان‌های درد ارجاعی عبارت است از:

• استفاده ار کمپرس گرم یا سرد برای تسکین درد و کاهش التهاب
• انجام ندادن فعالیت‌های تشدیدکنندۀ درد
• خودداری از نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی
• رعایت حالت اندامی صحیح
• تقویت عضلات مرکزی
• انجام دادن حرکات کششی و قدرتی عضلات همسترینگ و کمر
• دنبال کردن برنامۀ ورزشی منظم و کم‌برخورد
• بلند کردن اشیا با تکنیک درست
• درمان‌های مکمل مانند فیزیوتراپی، ماساژ بافت‌های عمقی، درمان دستی ستون فقرات و طب سوزنی.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

ممکن است بتوانید درد ناشی از آسیب‌دیدگی جزئی یا آرتریت را در خانه درمان کنید. اما اگر دچار علائم زیر شدید، به پزشک مراجعه کنید:

• قرمز شدن پای آسیب‌دیده
• ورم شدید پا
• درد شدید
• تب
• سابقۀ تشکیل لختۀ خون

در صورت بروز علائم زیر فوراً به اورژانس مراجعه کنید:

• درد بسیار شدید
• داغ شدن یا ورم ناگهانی پا
• به سختی نفس کشیدن
• عدم‌توانایی پا در تحمل وزن
• تغییر ظاهر مفصل زانو

تشخیص

تشخیص صحیح برای تعیین طرح درمان مناسب جهت تسکین درد پشت زانو ضروری است. پزشکان روش‌های مختلفی را برای تشخیص علت درد پشت زانو به کار می‌برند:

• معاینۀ فیزیکی: لمس، تست‌های دامنۀ حرکتی و ارزیابی پایداری مفصل به تشخیص علت احتمالی درد کمک می‌کند.
• تصویربرداری: عکس رادیوگرافی، MRI و سونوگرافی تصاویر دقیقی را از مفصل زانو و ساختارهای اطرافش در اختیار می‌گذارد. پزشکان مشکلاتی مانند پارگی، کیست یا آرتریت را با توجه به تصاویر تشخیص می‌دهند.
• آزمایش خون: چنانچه پزشک به ابتلا به عارضه‌های التهابی یا آرتریت مشکوک شود، آزمایش خون برای کمک به تشخیص بیماری انجام می‌شود.

دیگر درمان‌های توانبخشی

فیزیوتراپی و توانبخشی شامل طیف وسیعی از روش‌ها است. این تکنیک‌ها اغلب برای تکمیل درمان و ارتقاء بهبود، تسکین درد و بهبود عملکرد استفاده می‌شوند. پزشک شما با توجه به علت درد پشت زانوی شما ممکن از برخی از آن‌ها به عنوان درمان تکمیلی بهره ببرد. در اینجا چند روش رایج توانبخشی که متخصصین طب فیزیکی در آن تبحر دارند، آورده شده است:

• اولتراسوند تراپی: در درمان با اولتراسوند از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید گرما درون بافت‌ها استفاده می‌شود. اولتراسوند تراپی جریان خون را افزایش می‌دهد، عضلات را شل می‌کند و با تسهیل ترمیم بافت به بهبود درد پشت زانو کمک می‌کند.
• اوزون تراپی: اوزون تراپی درمانی غیرتهاجمی است که ضمن بهبود توانایی حرکتی و مدیریت درد، بخش‌های ضعیف بدن را تقویت می‌کند. نوع خاصی از اوزون تراپی، موسوم به درمان با دوز بالای اوزون، برای تسکین زانودرد مفید است. این نوع اوزون درمانی گلبول‌های قرمز را با اکسیژن اشباع می‌کند؛ در نتیجه اوزون در ناحیه‌های عمیق‌تر و بزرگ‌تری از بدن نفوذ می‌کند. درمان با دوز بالای اوزون موجب تولید سلول‌های بنیادی جدید می‌شود، سلول‌های موجود را فعال می‌کند و باکتری‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برد.
• تحریک الکتریکی: تکنیک‌های تحریک الکتریکی مانند تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) یا تحریک الکتریکی عصبی‌_‌عضلانی (NMES) برای تسکین درد و رفع اسپاسم و گرفتگی عضلانی مفیداند. تکانه‌های الکتریکی کنترل‌شده در این روش‌ها به ناحیۀ دردناک منتقل می‌شود.
• لیزردرمانی: درمان با لیزر کم‌توان (LLLT) یا لیزر سرد روشی غیرتهاجمی است که در آن از انرژی نورانی برای تسهیل ترمیم بافت، کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شود.
• ماساژ درمانی: تکنیک‌های دستی و ماهرانۀ ماساژ به شل شدن عضلات، بهبود گردش خون و کاهش تنش و درد پشت زانو کمک می‌کند؛
• سوزن خشک: سوزن خشک روشی مشابه طب سوزنی است. متخصص سوزن‌هایی بسیار ظریف را در نقاط ماشه‌ای یا عضلات سفت و منقبض فرومی‌کند. از مزایای سوزن خشک می‌توان به رفع تنش، بهبود جریان خون و تسکین درد اشاره کرد.
• حرکات اصلاحی: متخصص فیزیوتراپی برنامۀ ورزش‌درمانی شخصی‌سازی‌شده را برای تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری و پایداری مفصل و درمان علت اصلی درد طراحی می‌کند.
• بیوفیدبک: تکنیک بیوفیدبک کمکتان می‌کند تا از واکنش‌های فیزیولوژیک بدنتان آگاه‌تر شوید و یاد بگیرید که چگونه تنش عضلانی و درد را از طریق تکنیک‌های تن‌آرامی کنترل کنید.

پیشگیری

درد پشت زانو می تواند یک مسئله آزاردهنده باشد که بر تحرک و فعالیت‌های روزانه تأثیر می گذارد. در حالی که پرداختن به علل زمینه‌ای ضروری است، انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری به همان اندازه مهم است. با اتخاذ چند تغییر ساده در سبک زندگی و ترکیب شیوه‌های آگاهانه، افراد می‌توانند به میزان قابل توجهی خطر تجربه درد پشت زانو را کاهش دهند.

• گرم کردن و نرمش‌های کششی: بدن را همیشه قبل از ورزش گرم کنید، سپس حرکات کششی پویایی را انجام بدهید که عضله‌های چهارسر، همسترینگ و ساق پا را به کار می‌گیرند.
• کفش مناسب: کفش با کفی مناسب و حمایت‌کننده و دارای ضربه‌گیر را برای فعالیت‌های مختلف انتخاب کنید تا فشار وارد بر مفصل‌های زانو به حداقل برسد.
• حفظ وزن در حد سالم: به کمک تغذیۀ متعادل و ورزش منظم به وزن سالم برسید و وزنتان را در این اندازه نگه دارید تا فشار کمتری به زانوها وارد شود.
• ورزش‌های کم‌برخورد: ورزش‌های کم‌برخوردی مانند شنا، دوچرخه‌سواری و ورزش با اسکی فضایی تناسب اندامتان را بدون فشار آوردن به مفصل‌های زانو بهبود می‌دهند.
• حرکات قدرتی: حرکات قدرتی عضلات چهارسر، همسترینگ، ساق پا و مفصل ران را تقویت می‌کنند. عضلات قوی‌تر بهتر می‌توانند از مفصل حمایت و هم‌ترازی زانو را حفظ کنند.
• تکنیک درست: دقت کنید که ورزش و فعالیت‌های دیگر را با تکنیک صحیح انجام بدهید تا فشار غیرضروری به مفصل‌ها وارد نشود و خطر آسیب‌دیدگی به حداقل برسد.
• پیشرفت تدریجی: وقتی ورزش جدیدی را شروع می‌کنید یا تمرین‌های ورزشی را سخت‌تر می‌کنید، آهسته پیش بروید تا عضله‌ها و مفصل‌ها به ورزش جدید عادت کنند و خطر آسیب‌های ناشی از استفادۀ بیش از حد و نامناسب کمتر شود.
• مراقبت‌های پس از ورزش: راهبردهای مراقبتی مانند چرخاندن غلتک فومی، حرکات کششی ملایم و تأمین آب موردنیاز بدن تنش عضلانی را برطرف و به التیام یافتن آسیب‌دیدگی کمک می‌کند.
• گوش دادن به ندای بدن: درد یا ناراحتی پشت زانو را جدی بگیرید. اگر علائم برطرف نشد یا شدیدتر شد، با پزشک مشورت کنید.
• ویزیت‌های دوره‌ای منظم: برای پایش سلامت مفصل و رفع مشکلات احتمالی در مراحل اولیه به طور دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی

درد پشت زانو پدیده‌ای پیچیده‌ با دلایل احتمالی مختلف است که درمان آن مستلزم شناخت کامل دلایل درد برای مدیریت اثربخش عارضه است. چنانچه از آناتومی پیچیده و ظریف زانو و دلایل شایع درد پشت زانو اطلاع داشته باشید، می‌توانید اقدامات پیشگیرانه را برای جلوگیری از درد پشت زانو و درمانش انجام بدهید. از یاد نبرید که تشخیص زودهنگام و بهره‌گیری از راهنمایی‌های تخصصی پزشک برای بهبود رضایت‌بخش درد و بازیابی سلامت بهینۀ زانو ضروری است.

سوالات متداول

درد پشت زانو چگونه احساس می‌شود؟

درد پشت زانو، که از نظر پزشکی به آن درد خلفی زانو می‌گویند، می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود، درد مبهم یا احساس تیز تیز شدن و خنجر خوردن به زانو.

درد پشت زانو مشکل شایعی است؟

بله، درد پشت زانو ناراحتی نسبتاً شایعی است که طیف گسترده‌ای از عارضه‌ها و آسیب‌های مختلف علت آن است.

دویدن هم می‌تواند باعث احساس درد در پشت زانو شود؟

بله، دویدن یا ورزش‌های پربرخورد دیگر موجب کشیدگی عضله‌ها و رباط‌های دور زانو می‌شوند و به درد پشت زانو دامن می‌زنند.

درد پشت زانو همیشه مشکلی جدی است؟

درد پشت زانو همواره یک مشکل جدی محسوب نمی‌شود، اما ممکن است خطرناک باشد. درحالی‌که درد پشت زانوی برخی بیماران خفیف‌ است و خودبه‌خود برطرف می‌شود، درد زیر زانو می‌تواند نشانۀ ابتلا به عارضه‌ای جدی‌تر مانند تشکیل لختۀ خون یا پارگی مینیسک باشد.

ممکن است درد پشت زانو ناشی از پوشیدن کفش پاشنه بلند باشد؟

پوشیدن کفش پاشنه بلند هم‌ترازی مفصل زانو را تغییر می‌دهد و در نتیجه ناراحتی پشت زانو شروع می‌شود.

نشستن طولانی‌مدت باعث درد پشت زانو می‌شود؟

بله، اگر ساعت‌های متمادی بدون نگهدارندۀ مناسب پا بنشینید، زانوها خشک می‌شود و پشت زانوهای‌تان درد می‌گیرد.

چاقی هم یکی از دلایل درد پشت زانو است؟

بله، اضافه وزن فشار مضاعفی را به مفصل زانو وارد می‌کند و باعث درد و ناراحتی می‌شود.

ورزشی برای تسکین درد پشت زانو وجود دارد؟

بله، حرکات ورزشی ملایمی که عضله‌های چهارسر، همسترینگ و ساق پا را تقویت می‌کنند، درد زیر زانو را برطرف می‌کنند.

کم‌آبی بدن به درد پشت زانو منجر می‌شود؟

کم‌آبی بدن باعث گرفتگی عضلات می‌شود. گرفتگی عضله احساس درد در بخش‌های مختلف بدن، مانند پشت زانو را به دنبال دارد.

سن در ابتلا به درد پشت زانو نقش دارد؟

بله، ساییدگی ناشی از بالا رفتن سن، برای مثال ابتلا به آرتریت، یکی از علل درد پشت زانو است.

ممکن است پشت زانو به دلیل استفادۀ بیش از حد یا حرکات تکراری درد بگیرد؟

بله، استفادۀ بیش از حد از مفصل زانو به واسطۀ انجام حرکاتی مانند پریدن یا خم کردن مکرر، کشیدگی رباط‌ها و عضله‌ها و درد را در پی دارد.

جراحی برای درمان درد پشت زانو لازم است؟

جراحی همیشه لازم نیست، بسیاری از موارد درد پشت زانو را می‌توان با درمان‌های محافظه‌کارانه مانند استراحت، فیزیوتراپی و مصرف دارو کنترل کرد.

ممکن است کفش نامناسب علت درد زیر زانو باشد؟

بله، کفش با کفی نامناسب که به خوبی از پا حمایت نمی‌کند، هم‌ترازی زانو را مختل می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

چه زمانی باید برای درمان گرفتگی عضلات پا به پزشک مراجعه کنم؟

اگرچه گرفتگی پا معمولاً خودبه‌خود و بدون درمان برطرف می‌شود، اگر گرفتگی شدید یا راجعه بود، دلیل مشخصی نداشت یا با ورم، تغییر رنگ پوست یا ضعف عضلانی همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.