آناتومی
مفصل زانو از قرار گرفتن استخوان ران در بالا و استخوان درشت نی در پایین تشکیل شده است. استخوان‌های تشکیل‌دهنده مفصل به وسیله یک پوشش کپسولی فشرده به نام کپسول مفصلی احاطه شده‌اند. کپسول مفصلی به طور قابل توجهی در پایداری مفصل زانو تأثیرگذار است. در داخل کپسول مفصل زانو، یک لایه نازک بافتی به نام بافت سینوویال وجود دارد. این بافت از سلول‌هایی تشکیل شده است که مسئول ترشح مایع مفصلی هستند.
لایه سینوویال در واقع مانند یک پارچه آستری میماند که خیاط لایه ای از آن را در درون یک کت قرار میدهد. گاهی اوقات قسمتی از این پرده یا لایه سینوویال به درون فضای مفصلی چین میخورد و یک پلیسه را درست میکند. این چین یا پلیسه مانند پرده نازکی به درون فضای مفصلی برجسته میشود. به این پلیسه، پلیکا Plica هم میگویند. سندرم پلیکا معمولا در قسمت داخلی زانو است یعنی قسمتی از زانو که نزدیک به زانوی مقابل است.
سندرم پلیکا چیست؟
سندرم پلیکا یکی از علل درد زانو می‌باشد در این حالت یک لایه زخیم از بافت فیبرو و سینوویوم با حرکت زانو دچار گیرافتادگی میشود. در مطالعات انجام شده در 87 درصد زانوها در قسمت بالای کشکک پلیکا دیده شد. در 72 درصد در قسمت داخلی و 86 درصد . پلیکا‌های فوقانی و تحتانی زانو به ندرت درد زانو ایجاد میکنند.
علائم و نشانه ها
یکی از شایع‌ترین علل درد زانو، پلیکانی داخلی است که به درد در قسمت داخل زانو منجر میشود. برخی ورزش‌ها مانند فوتبال و بسکتبال با فشار زیاد بر زانو، باعث بروز سندرم پلیکا می‌شوند. همچنین، ضربه مستقیم مانند برخورد توپ با قسمت داخل زانو میتواند منجر به التهاب پلیکا و درد زانو گردد. فرد مراجعه‌کننده اغلب احساس کلیک یا صدایی در زانو و درد زانویی دارد که با انجام فعالیت‌های بیشتر، شدت آن افزایش می‌یابد.
ممکن است از احساس قفل کردن زانو شکایت داشته باشد. علائم با دویدن طولانی مدت یا ضربه به داخل زانو ایجاد و تشدید می‌شوند. گاهی بیمار علائمی شبیه به پارگی مینیسک زانو دارد. در معاینه درد در قسمت داخل کشکک وجود دارد و یک باند دردناک در داخل زانو حس میشود.
این باند چند سانتیمتر داخل کشکک و روی کندیل فمور قرار گرفته است. با خم و راست کردن زانو این باند زیر انگشت جا‌به‌جا میشود.
علت و دلایل
پلیکا در حالت معمولی مشکلی برای زانو ایجاد نمی کند ولی گاهی بر اثر فعالیت های بدنی خاص و حرکات مداوم در زانو این پرده تحریک میشود. حرکاتی که در آن ها زانو مکرراً خم و راست می شود مانند دویدن و دوچرخه سواری و یا زیاد از پله بالا و پایین رفتن میتواند موجب ساییده شدن مداوم پرده پلیکا به سطح داخلی زانو شده و آن را تحریک و ملتهب کند.
گاهی اوقات بر اثر یک ضربه ناگهانی به زانو (مثلا افتادن از بلندی یا برخورد زانو به داشبورد اتومبیل در حین تصادف) پلیکا تحت کشش ناگهانی قرار گرفته و ملتهب و متورم میشود. بعد از مدتی این التهاب فروکش میکند ولی بافت سینوویال پلیکا کلفت میشود. این پلیکای کلفت شده بیشتر مستعد آسیب بوده و موجب میشود بعد ها بیمار حتی با ضربات و یا فعالیت های خفیف تر دچار التهاب پلیکا و در نتیجه درد زانو شود.
درمان
درمان در مرحله اولیه اقدامات غیرجراحی شامل اجتناب از انجام فعالیت هایی که درد را بیشتر میکنند (ذکر شده در بالا)، استفاده ار داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و درمان‌های طب فیزیکی شامل ورزش درمانی، تزریق استروئید داخل مفصلی و … است.
در صورت عدم پاسخ به درمان سندروم پلیکا ، با جراحی آرتروسکوپیک می‌توان پلیکا را آزاد کرد.
