اگر در حالی که پاها و مچ پاها به هم چسبیده‌اند، زانوها به سمت خارج انحراف پیدا کنند گفته می‌شود که پای فرد پرانتزی است. پای کودکان نوپا و خردسالان غالباً پرانتزی است. گاهی اوقات، اطفالی که سن آنها بیشتر است نیز پای پرانتزی دارند. این عارضه به ندرت خطرناک است و معمولاً بدون نیاز به درمان در سنین بین 3 تا 4 سالگی خود به خود برطرف می‌شود. پای پرانتزی یکی از مسائل حائز اهمیت است که از سوی والدین با مراجعه به پزشک مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
علت پرانتزی شدن پاها چیست؟
کودکان با پای پرانتزی متولد می‌شوند زیرا برخی استخوان‌های آنها در زمانی که در رحم رشد می‌کرده‌اند چرخیده تا بتوانند در فضای کوچک داخل رحم قرار گیرند. به این عارضه، پای پرانتزی فیزیولوژیکی گفته می‌شود که بخشی از رشد طبیعی کودکان محسوب می‌شود.
وقتی کودک شروع به راه رفتن می‌کند ممکن است حالت پرانتزی پای او بیشتر شود. پرانتزی بودن پاها در کودکانی که زودتر راه می‌افتند بیشتر جلب توجه می‌کند. همچنین ممکن است پاها به سمت داخل کج شده باشند و پای کودک ضربدری شده باشد.
به ندرت، پای پرانتزی باعث ابتلا به مشکلات پزشکی جدی مانند ریکت – مشکل رشد استخوان ناشی از فقدان ویتامین D یا کلسیم – می‌شود.
- فقدان ویتامین D: این یک مشکل شایع در کشورهای در حال توسعه است زیرا کودکان در این جوامع، ویتامین D کمتری دریافت می‌کنند.
- مشکل ژنتیکی: گاهی اوقات ممکن است ابتلا به ریکت به دلیل وجود مشکلات ژنتیکی که بر نحوه استفاده بدن از ویتامین D تأثیر می‌گذارد اتفاق بیفتد.
- بیماری بلانت: نوعی اختلال رشد است که بر استخوان‌های پاها تأثیر گذاشته و ممکن است بر اثر آسیب‌دیدگی، عفوت یا تومور بر رشد استخوان‌های اطراف زانو نیز تأثیر بگذارد.
علائم پرانتزی بودن پاها
ترجمه عکس: مچ پاها به هم چسبیده است – زانوها از هم فاصله دارند
معمولاً پاهای پرانتزی باعث آزار کودکان نمی‌شود زیرا این عارضه باعث بروز درد و ناراحتی نمی‌شود. والدین ممکن است در مورد ظاهر پاهای کودکان خود یا الگوی راه رفتن وی نگران باشند اما پرانتزی بودن پاها تأثیری بر توانایی کودکان در چهار دست و پا راه رفتن، راه رفتن یا دویدن آنها ندارد.
پنجه کبوتری
گاهی اوقات ممکن است انگشتان پای کودکانی که پای آنها پرانتزی است به سمت داخلی متمایل شود (که به آن پنجه کبوتری یا پنجه برگشته گفته می‌شود) یا ممکن است بد راه بروند و دست و پا چلفتی به نظر برسند. این مشکلات معمولاً با رشد کودک برطرف می‌شوند.
اگر این مشکلات تا دوران نوجوانی کودک ادامه یافت ممکن است باعث ایجاد احساس ناراحتی در زانوها، مچ پاها یا لگن آنها شود.
ظاهر زانوها
اگر پای کودک شما پرانتزی باشد در حالی که وی ایستاده و پاهای خود را به هم چسبانده است، زانوهای او از هم فاصله دارند.
پای پرانتزی طبیعی به مرور زمان بهبود می‌یابد. در دورانی که این عارضه در حال بهبودی است ممکن است ابتدا پاهای وی حالت ضربدری پیدا کرده و سپس در نهایت صاف شوند. اگر پرانتزی بودن پاها در سن 2 سالگی تشدید شد باید کودک خود را برای معاینه نزد پزشک ببرید، همچنین اگر پرانتزی بودن پاهای او شدید بود یا اگر فقط یک پای او دچار این عارضه بود نیز باید به پزشک مراجعه کنید. در موارد زیر نیز کودک شما باید تحت معاینه قرار گیرد:
در صورتی که کودک شما بیش از دو سال داشته باشید و پرانتزی بودن پاهای او شدید باشد
اگر فقط یک پای کودک شما پرانتزی باشد
اگر کودک شما درد داشته باشد یا بلنگد.
چه کسانی پای پرانتزی دارند؟
بیشتر کودکان و خردسالان دارای پای پرانتزی فیزیولوژیکی هستند. پرانتزی بودن پاها در کودکان بزرگ‌تر معمولاً به دلیل ابتلا به بیماری بلانت یا بیماری‌های دیگر است. بیماری بلانت در کودکان زیر شیوع بیشتری دارد:
- کودکانی که اضافه وزن دارند و چاق هستند
- کودکانی که از سن یک سالگی شروع به راه رفتن می‌کنند
- کودکانی که یکی از اعضای خانواده آنها به این عارضه مبتلا است
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان کودک را تحت معاینه قرار داده و در مورد سوابق پزشکی وی سؤال می‌کنند. ممکن است برای کودکانی که زیر 2 سال دارند، حال آنها خوب است و زاویه پرانتزی بودن پاهای آنها مشابه هم است، نیاز به انجام آزمایش نباشد؛ اما باید در طول دوران رشد توجه داشته باشید که این حالت پاهای آنها در حال بهبودی باشد.
در موارد زیر کودکان باید توسط یک متخصص ارتوپدی معاینه شوند:
- کودکانی که پای آنها خود به خود صاف نشده باشد
- پرانتزی بودن پاهای آنها غیرمتقارن باشد (زاویه پرانتزی بودن پاها با هم متفاوت باشد)
- کودک علائمی نظیر درد، لنگیدن، ضعف یا مشکل در دویدن داشته باشد
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس نیز برای بررسی ابتلا به بیماری ریکت یا بلانت انجام می‌شود. اگر احتمال ابتلا به بیماری ریکت وجود داشته باشد برای کمک به تشخیص باید آزمایش خون نیز گرفته شود.
پای پرانتزی چگونه درمان می‌شود؟
پای پرانتزی فیزیولوژیکی نیازی به درمان ندارد و معمولاً با رشد کودک خود به خود بهبود می‌یابد. بسته به دلیل بروز این مشکل پزشک راه درمانی مناسب را تجویز می‌کند
- کودکان مبتلا به بیماری بلانت ممکن است به بریس یا عمل جراحی نیاز داشته باشند.
- ریکت معمولاً با مصرف ویتامین D و کلسیم بیشتر در رژیم غذایی درمان می‌شود. ریکت ناشی از مشکلات ژنتیکی ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر داشته باشد که توسط پزشک متخصص غدد (پزشکی که در درمان بیماری‌های سیستم غدد تخصص دارد) ارائه می‌شود.
جراحی پای پرانتزی
تنها راه برای تغییر زاویه زانوها انجام عمل جراحی است و استفاده از بریس‌ها، کفی‌های طبی و درمان‌های فیزیکی نتایج مؤثری نخواهند داشت. در دوران رشد طبیعی پاها، زانوها از حالت پرانتزی به حالت ضربدری تغییر می‌کنند، بنابراین عمل جراحی باید تا 10 سالگی کودکان به تأخیر انداخته شود.
در ناحیه زانو، دو استخوان به هم می‌رسند، یعنی استخوان ران (فیمور) و استخوان ساق (تیبیا). انجام عمل جراحی برای تغییر زاویه زانوها بستگی به بلوغ کودک دارد. در کودکانی که سن آنها کمتر است و صفحه رشد هنوز باز است و در حال رشد می‌باشد، تراز زانوها نیز ممکن است با بسته شدن صفحات رشد فیمور یا تیبیا تغییر کند. زانو با زاویه‌ای بیش از حد طبیعی به سمت بیرون رشد خواهد کرد در صورتی که صفحه رشد در طرفی که هنوز باز است، در حال رشد باشد.
در کودکانی که سن آنها بیشتر است و صفحه رشد آنها بسته شده است، اقدامات درمانی شامل برش، صاف کردن و قرار دادن استخوان‌های زانو در موقعیت صحیح صورت می‌پذیرد. برای این کار، از ایمپلنت‌های فلزی مانند پین‌ها، صفحه‌ها و پیچ‌ها استفاده می‌شود. اگرچه در هر دو روش جراحی احتمال موفقیت بالا است، اما باید فقط در صورت لزوم و در سن مناسب اقدام به آن شود.
چگونه می‌توان از پرانتزی شدن پای اطفال پیشگیری کرد؟
هر چیزی که فضای درون رحم را کاهش دهد (دوقلوها، بزرگ بودن نوزاد، دیابت مادر) ممکن است باعث پرانتزی شدن پای کودک شود. چاقی در کودکان نیز ممکن است باعث افزایش پرانتزی بودن پاهای آنها شود. حفظ وزن سالم و مصرف مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D کاری خردمندانه است.
پای پرانتزی فیزیولوژی بخشی طبیعی از رشد است و نباید از آن جلوگیری کرد.
سؤالات رایج
چه مدت طول می‌کشد؟
پرانتزی بودن فیزیولوژیکی پاها عمدتاً تا سن 2 سالگی برطرف می‌شود. این بهبودی ممکن است تا سال پس از آن نیز طول بکشد. بیش از 95 درصد از افرادی که پای پرانتزی فیزیولوژیکی دارند – حتی اگر شدت آن زیاد باشد – در سن بلوغ و بدون نیاز به درمان، حالت طبیعی پیدا خواهند کرد.
چه موقع باید در مورد پرانتزی بودن پاها نگران شد؟
در کودکانی که پای آنها به صورت فیزیولوژیکی پرانتزی است، این حالت تا سن 18 ماهگی به تدریج بهبود می‌یابد و با رشد کودک برطرف می‌شود. در سن 3 تا 4 سالگی پاهای پرانتزی بهبود یافته‌اند و ظاهری طبیعی پیدا خواهند کرد.
آیا استفاده از کریر کودک باعث پرانتزی شدن پای آنها می‌شود؟
کریرهای نوزاد که پاهای کودک را با فشار به هم نزدیک می‌کنند باعث ابتلا به دیسپلازی می‌شوند. کریرهای نوزاد باید از ران وی حمایت کنند و امکان باز کردن کامل پا در وضعیتی ثابت را فراهم نمایند.
چگونه می‌توان پاهای اطفال را برای راه رفتن تقویت کرد؟
یک توپ در دو طرف بدن کودک قرار دهید تا بتواند با پای خود به آن ضربه بزند.
راه رفتن با کمک: پشت کودک خود بایستید و دست خود را دور بالای بازوی او بگیرید و او را بالا بکشید تا در حالت ایستاده قرار گیرد. به آرامی یک بازوی او را به سمت جلو بکشید و سپس بازوی دیگر را. زمانی که او لگن خود را می‌چرخاند، پاهای او نیز به طور طبیعی این حرکت را دنبال می‌کنند.
