دررفتگی‌های کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو زمانی اتفاق می‌افتد که کشکک از مکان اصلی خود جابجا شود. کشکک زانو توسط تاندون‌ها و رباط‌هایی در شیار پاتلوفمورال نگهداری می‌شود و ضربه به زانو، معمولاً ناشی از زمین خوردن یا برخورد با چیزی، می‌تواند باعث جابجایی کشکک زانو شود. این ضربه‌ها گاهی منجر به پیچ‌خوردگی، کشیدگی و پارگی رباط‌ها نیز می‌شوند. دررفتگی زانو بیشتر در نوجوانان تا بالغین رخ می‌دهد، که احتمالاً به دلیل فعالیت‌های ورزشی آنان است؛ البته، یک زمین خوردن ناجور هم می‌تواند باعث دررفتگی کشکک زانو شود.
یکی از دلایل شایع درد زانو، بی‌ثباتی کشکک زانو است که در نهایت می‌تواند منجر به دررفتگی کشکک زانو شود، که زمانی رخ می‌دهد که کشکک زانو راستای مناسب خود نسبت به شیار زانو، که به آن تروکلئا گفته می‌شود، را از دست بدهد. کشکک زانو، در هنگام خم و راست کردن پا، روی همین شیار به بالا و پایین می‌لغزد. ناپایداری کشکک زانو، که به آن دررفتگی کشکک زانو نیز گفته می‌شود، عارضه‌ای است که در آن کشکک زانو به سمت بیرون جابجا می‌شود. در اکثر موارد، دررفتگی جزئی است و کمی درد جلوی زانو داشته یا اصلاً هیچ دردی ندارد. اما گاهی اوقات دررفتگی کشکک زانو به شکل عارضه‌ای بسیار دردناک بروز می‌کند.
دلایل
دلایل مختلفی وجود دارد که هر کدام می‌توانند باعث بی‌ثباتی کشکک زانو شوند. اما، معمولاً علت دررفتگی کشکک زانو ناشی از ترکیبی از این دلایل است. برخی از دلایلی که می‌توانند باعث بروز این عارضه شوند عبارتند از کم عمق بودن شیار، پهن بودن لگن، راه رفتن به شکل نامنظم و حتی وجود ناهنجاری‌هایی در مچ پاها، که خود به عنوان دلیل چند عارضه دیگر، از جمله درد پشت، نیز شناخته می‌شود. بیماران جوان مبتلا به کندرومالاسی (نرمی غضروف)، که باعث بروز درد گنگ و آزار دهنده‌ای در غضروف زیر کشکک زانو می‌شود، مستعد ابتلا به بی‌ثباتی زانو نیز هستند. برخی دیگر از دلایل بی‌ثباتی کشکک زانو عبارتند از التهاب تاندون کشکک زانو (عارضه زانوی پرشکاران )، سندرم پلیکا و آرتروز.
علائم
دررفتگی کشکک زانو نیز مانند انواع دیگر آسیب‌های زانو با درد زیادی همراه است. معمولاً، اطراف زانو ورم می‌کند و بسیاری از اوقات کبودی هم وجود دارد. در پا احساس ناپایداری می‌شود، طوری که با قرار دادن وزن بدن روی آن، زانویش خالی می‌کند. همچنین، از آنجا که کشکک زانو سر جایش نیست، زانو کمی کج به نظر می‌آید. هر کسی که این علائم را دارد باید فوراً به پزشک مراجعه کند تا با گذشت زمان وضعیت زانویش بدتر نشود. در صورتی که درمان دررفتگی زانو به درستی انجام نشود، ممکن است شخص دچار عوارض بلند مدتی شود، هر چند که گاهی اوقات، کشکک زانو خودبه‌خود به جای اولش برمی‌گردد. البته، حتی اگر این اتفاق بیفتد هم شخص باید به پزشک مراجعه کند تا مطمئن شود که هیچ‌گونه آسیب دائمی به زانویش وارد نشده است.
تشخیص دررفتگی کشکک زانو
ابتدا، پزشک علائم و علت بروز دررفتگی مفصل زانو را به طور دقیق از بیمار می‌پرسد. او حتی از بیمار می‌خواهد که در مورد هرگونه آسیب‌دیدگی زانو که در گذشته به آن دچار شده است نیز کاملاً توضیح دهد. سپس، از بیمار معاینه فیزیکی به عمل می‌آید که شامل معاینه زانو در حال خم و راست کردن پا می‌شود؛ این کار جهت مشاهده مسیر حرکت کشکک زانو روی شیار، و بررسی امکان اصلاح راستای کشکک و حتی تثبیت آن انجام می‌شود.
از آنجا که همیشه دررفتگی کشکک زانو با سایر عارضه‌ها یا آسیب‌های زانو مرتبط است، اغلب پزشک توصیه می‌کند که عکس رادیولوژی، ام‌آر‌آی و سیتی‌اسکن گرفته شود، تا علاوه بر کمک به تشخیص دقیقتر دررفتگی کشکک زانو، از عدم وجود هرگونه عوارض دیگری اطمینان حاصل شود.
درمان
درمان دررفتگی کشکک زانو، بسته به شدت دررفتگی، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که برخی از معمول‌ترینِ آن‌ها عبارتند از:
- روش پرایس : که شامل حفاظت، استراحت، یخ، اعمال فشار (کمپرس) و بالا نگه داشتن است.
- حفاظت: از زانویتان در مقابل آسیب‌های بیشتر محافظت کرده و از انجام هرگونه فعالیت شدیدی که می‌تواند یک دررفتگی ساده را به یک مشکل پیچیده تبدیل کند خودداری نمایید.
- استراحت: استراحت بخش بسیار مهمی از هر درمانی است، و دررفتگی کشکک زانو نیز از این قاعده مستثنی نیست.
- یخ: روزانه چندین مرتبه، و هر مرتبه به مدت 15 تا 20 دقیقه یک کیسه یخ یا یک کیسه ژل بر روی محل آسیب‌دیدگی بگذارید. در صورت استفاده از یخ آن را در یک حوله بپیچید زیرا گذاشتن مستقیم یخ روی پوست باعث آسیب دیدن بافت‌های نرم می‌شود.
- اعمال فشار: می‌توان با اعمال فشار بر محل آسیب‌دیدگی درد و تورم را کاهش داد. بانداژهای الاستیک بهترین گزینه برای این کار هستند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDها): ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین یا استامینوفن‌ها به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. اما حتماً باید پیش مصرف هرگونه دارویی با پزشک مشورت کنید، زیرا مصرف دوز بیش از حد این داروها می‌تواند باعث خونریزی معده و عوارض دیگری شود.
- بریس زانو: برای اینکه بتوان کشکک زانو را روی شیارش یا در وضعیتی مناسب نگه داشت، باید از یک بریس زانو استفاده کرد. بریس‌های خاصی وجود دارد که برای درمان دررفتگی کشکک زانو طراحی شده‌اند. از پزشکتان بپرسید که چه بریسی برایتان مناسب است.
- استفاده از نوار چسب‌های مخصوص و اسپلینت: هر دو برای نگه داشتن کشکک زانو در شیارش مفید هستند. البته، آن‌ها راه‌حل‌های کوتاه مدت بوده و علائم نیمه دررفتگی کشکک زانو را تسکین می‌دهند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی بخش بسیار مهمی از درمان بوده و قابلیت حرکت و دامنه حرکتی زانو را تا حد زیادی بهبود می‌دهد. این روش حتی از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرده و در رفع ناتوانی‌تان به شما کمک می‌کند. برای دریافت و انجام تمرینات ورزشی مؤثری که می‌توانند به بهبودی موفقیت‌آمیز دررفتگی کشکک زانویتان کمک کنند، با فیزیوتراپ خود مشورت کنید. تمرینات تثبیت لگن مانند تمرینات عضلات خم کننده و دور کننده مفصل ران به شدت برای تقویت و تثبیت کشکک زانو مؤثرند. انجام حرکات کششی مناسب تقویت عضلات چهار سر ران و ایلیوتیبیال هم مفید خواهد بود. پزشکان اغلب فیزیوتراپی را برای اشخاصی که برای اولین بار به دررفتگی کشکک زانو دچار شده‌اند تجویز می‌کنند.
- بی‌حرکت کننده‌های زانو: از این ابزارها به عنوان نگهدارنده زانو در طول درمان استفاده می‌شود. آن‌ها برای جلوگیری از حرکت‌های ناخواسته زانو که می‌توانند باعث بدتر شدن آسیب شوند نیز مؤثرند.
- کفش راحت: پوشیدن کفش‌های مناسبی که هم راحت هستند و هم به بهبود نحوه راه رفتن کمک می‌کنند برای درمان دررفتگی کشکک زانو بسیار مهم است، زیرا چنین کفش‌هایی نیرو و فشار وارده به کشکک زانو را کاهش می‌دهند.
- جراحی: اگر بیمار دچار درد مداوم باشد یا اینکه علائم دررفتگی کشکک زانو مکرراً رخ بدهد، ممکن است پزشک انجام نوعی جراحی را توصیه کند که آزادسازی جانبی نام داشته و در آن رباط‌های خارجی (جانبی) سفت، شل می‌شوند تا کشکک بتواند در شیارش باقی بماند. گاهی اوقات، هم‌محور نبودن مفصل پاتلوفمورال نیز باعث می‌شود که کشکک از شیار خارج شود. این مشکل هم با جراحی فوق‌الذکر قابل رفع است.
دوره بهبودی
بهبودی به شدت درد و نوع درمان بستگی دارد. بنابراین، تعیین زمان دقیق برای بهبودی، کار سختی است. با این حال، بهبودی کامل با استفاده از فیزیوتراپی تقریباً یک ماه طول می‌کشد.
