پارگی تاندون آشیل ( تشخیص علت، علائم و راهکارهایی برای درمان)

پارگی تاندون آشیل یکی از آسیب‌های رایج و بسیار شدید است که جوانان و ورزشکاران را درگیر می‌‌‌کند. این اختلال چند سانتیمتر بالاتر از استخوان پاشنه به وجود می‌آید و معمولاً از پارگی تاندون آشیل تحت عنوان درد شدید کف پا و پاشنه یاد می‌‌‌شود. گاهی اوقات درد به صورت شدید در ناحیه ساق پا احساس می‌‌شود. پارگی تاندون آشیل به علت کشیدگی بیش از حد ایجاد می‌شود. دویدن، پریدن و تغییر ناگهانی مسیر می‌‌‌تواند باعث پارگی تاندون آشیل و زمین خوردن شود. درمان پارگی تاندون آشیل به شدت آسیب ایجاد شده بستگی دارد زیرا گاهی اوقات پارگی تاندون به صورت جزئی و در برخی موارد به طور کامل رخ می‌دهد. دوران بهبود پارگی تاندون آشیل به شدت پارگی، برنامه توانبخشی و نحوه واکنش تاندون به فرایند درمان بستگی دارد.

علت پارگی تاندون آشیل چیست؟

پارگی تاندون آشیل به علت چرخش ناگهانی مچ پا، وارد شدن فشار بیش از حد به مچ و چرخش بیش از حد ایجاد می‌گردد. سایر علل پارگی تاندون آشیل به شرح زیر می‌باشند:

• فعالیت جسمانی سنگین
• صافی کف پا 
• پوشیدن کفش نامناسب
• گرم کردن بدن قبل از ورزش
• دویدن یا پریدن روی سطوح سخت
• بالا رفتن سن و ضعیف شدن تاندون
• آسیب دیدگی تاندون آشیل در گذشته
• تزریق مداوم داروهای استروئیدی
• تغییرات ناگهانی در سطح فعالیت جسمانی
• آسیب دیدگی مچ پا
• استفاده از داروهای آنتی بیوتیک
• سفتی عضلات ساق پا قبل از ورزش
• ضعیف بودن عضلات ساق

فاکتورهای خطر در بروز پارگی تاندون آشیل

برخی از فاکتورهایی که ریسک پارگی تاندون آشیل را افزایش می‌دهند به شرح زیر می‌باشند:

• پارگی تاندون آشیل در سنین ۳۰ تا ۴۰ سال بیشتر رخ می‌دهد.
• پارگی تاندون آشیل در مردان ۵ برابر بیشتر از زنان رخ می‌دهد و طبق تحقیقات انجام شده ریسک بروز این اختلال در مردان نسبت به زنان ده به یک است.
• آسیب دیدگی تاندون آشیل در حین فعالیت‌های ورزشی که با حرکاتی از قبیل دویدن، پریدن و تغییر ناگهانی مسیر همراه هستند مانند فوتبال، بسکتبال و تنیس بسیار شایع است.
• گاهی اوقات پزشک به منظور کاهش درد و تورم به تزریق استروئید درمان تاندون آشیل می‌پردازد. با این حال تزریق استروئید می‌تواند باعث ضعیف شدن تاندون‌های مجاور و پارگی تاندون آشیل شود.
• مصرف برخی از داروهای آنتی بیوتیک از قبیل سیپروفلوکساسین، یا لووفلوکساسین ریسک بروز پارگی تاندون آشیل را افزایش می‌‌دهند.
• چاقی و اضافه وزن نیز فشار زیادی را به تاندون آشیل وارد می‌‌کند.

علائم پارگی تاندون آشیل چیست؟

علائم پارگی تاندون آشیل به طور ناگهانی در حین فعالیت ورزشی خود را نشان می‌‌دهند و ممکن است شما دچار درد ناگهانی شوید یا صدای تق تق کردن به گوشتان برسد. معمولا درد فوراً تسکین پیدا می‌کند با این حال گاهی اوقات درد شدید در قسمت پشت ساق پا احساس می‌شود. معمولا بیمار دچار درد شدید و تیر کشنده خواهد شد. برخی از علائم آسیب دیدگی تاندون آشیل به شرح زیر می‌باشند:

• پوشیدن کفش نامناسب در حین راه رفتن باعث می‌‌شود فشار زیادی به کف پا و تاندون آشیل وارد شود زیرا امکان انتقال انرژی وارد شده به زمین وجود ندارد و این مسئله باعث پارگی تاندون آشیل خواهد شد.
• ناتوانی در ایستادن روی پنجه
• در صورتی که تاندون آشیل به طور کامل پاره شده باشد بیمار فضای خالی قابل لمسی را در قسمت پشت پاشنه احساس خواهد کرد. گاهی اوقات پارگی تاندون آشیل با کبودی و تورم همراه خواهد شد.

پارگی جزئی تاندون آشیل

در صورتی که تاندون آشیل به صورت جزئی پاره شده باشد بیمار می‌تواند راه برود اما دچار لنگی خواهد شد که در صورت فشار آوردن به پنجه یا ایستادن روی پاشنه پا دچار درد شدید می‌شود.

• قسمت میانی تاندون آشیل دچار تورم شده و نسبت به لمس حساس می‌شود که معمولاً طی مدت چند روز بهبود پیدا می‌کند.
• تاندون آشیل دچار سفتی و درد خواهد شد به ویژه هنگامی‌که بیمار به مدت طولانی هیچ گونه فعالیتی ندارد.

پارگی کامل تاندون آشیل

پارگی کامل نسبت به پارگی جزئی، حاد است و به خوبی قابل مشاهده می‌باشد. در این شرایط بیمار با مشکلات زیر مواجه می‌شود:

• بیمار معمولاً دچار درد شدید در ناحیه تاندون آشیل خواهد شد.
• در هنگام بروز آسیب دیدگی بیمار صدای تق تق کردن پای خود را خواهد شنید.
• چرخاندن و تکان دادن پا دشوار خواهد شد.
• گاهی اوقات بیمار می‌تواند فضای کوچکی که در ناحیه تاندون به وجود آمده است را به خوبی مشاهده کند یا متوجه ضربان دار بودن ناحیه تاندون و پشت ساق پا شود.

درصورتی که تصور می‌‌کنید دچار پارگی تاندون آشیل شده اید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا هر چه سریع تر فرآیند درمان آغاز شود و تاندون آشیل به سرعت بهبود یابد.

پارگی تاندون آشیل چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هنگامی که تاندون آشیل دچار پارگی می‌شود انجام معاینات جسمانی به لحاظ ارزیابی کبودی و سفتی ناحیه پاشنه ضرورت پیدا می‌‌کند. فردی که دچار پارگی کامل تاندون آشیل شده است نمی‌تواند روی پنجه خود بایستد. از روش‌های زیر برای تشخیص پارگی تاندون آشیل استفاده می‌گردد:

• عکس برداری توسط اشعه ایکس می‌تواند وجود تورم بافت‌های اطراف پاشنه، آسیب دیدگی استخوان یا سفت شدن تاندون را نشان دهد.
• سونوگرافی می‌تواند به تشخیص پارگی جزئی تاندون آشیل کمک کند که یک روش سریع، معتبر و کم هزینه است.
• اسکن ام آر آی یک روش تشخیصی عالی برای ارزیابی و تایید پارگی تاندون آشیل و تجمع مایعات است. اسکن ام آر آی به تایید مشکلاتی از قبیل سفت شدن تاندون، تورم بورس و پارگی جزئی تاندون کمک می‌کند.

تاندون آشیل چگونه درمان می‌شود؟

در مواردی که تاندون آشیل دچار پارگی کامل شده است انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد اما در مواردی که پارگی به صورت جزئی ایجاد شده از روش‌های غیر جراحی استفاده می‌گردد. انتخاب برنامه درمان به بیمار، سن او، سطح فعالیت جسمانی و عوامل دیگر بستگی دارد.

درمان پارگی تاندون آشیل

هدف از درمان پارگی تاندون آشیل بهبود عملکرد تاندون و حفظ طول طبیعی آن است تا بیمار بتواند همانند گذشته به انجام کارهای مورد علاقه خود بپردازد. به این ترتیب امکان محافظت از تاندون و به دست آوردن توانایی حرکتی فراهم خواهد شد.

مراقبت از پارگی تاندون در منزل

باید اقدامات درمانی اولیه در مواردی که تاندون آشیل دچار پارگی یا کشیدگی شده است انجام گردد. شما می‌توانید از روش‌های زیر به منظور بهبود آسیب دیدگی تاندون آشیل استفاده کنید:

• باید به ناحیه آسیب دیده استراحت بدهید.
• استفاده از کمپرس یخ به کاهش تورم و درد کمک می‌‌کند.
• ناحیه مورد نظر را به کمک بانداژ فشاری ببندید تا تورم آن کاهش پیدا کند اما دقت داشته باشید در فرآیند گردش خون اختلال ایجاد نشود.
• پای آسیب دیده خود را بالاتر از سطح قلب تان قرار دهید تا تورم از بین برود و خون و مایعات بتوانند به سمت قلب برگردند.

از داروهای مختلفی برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده می‌شود. برخی از داروهای رایجی که به تسکین درد می‌پردازند عبارتند از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، استامینوفن، پمادهای موضعی و آسپرین. شما باید از دستورات پزشک و داروساز خود در خصوص زمان و دوز استفاده از دارو پیروی کنید زیرا استفاده نادرست از دارو می‌تواند باعث آسیب دیدگی بدن و اندام‌های داخلی شود. همچنین باید مسائلی از قبیل آلرژی به دارو را نیز در نظر داشته باشید. در صورتی که از این داروها برای کودکان خود استفاده می‌کنید باید دقت داشته باشید دوز داروی مصرفی با سن کودک مطابقت داشته باشد. به طور کلی از روش‌های جراحی و غیر جراحی برای درمان پارگی تاندون آشیل استفاده می‌شود که با توجه به شدت پارگی، سطح فعالیت جسمانی و سلامت بیمار انتخاب می‌‌شوند.

روش‌های غیر جراحی

در مواردی که تاندون آشیل دچار پارگی جزئی شده باشد، بیمار فعالیت جسمانی کمی داشته باشد، یا دچار اختلالی باشد که امکان انجام عمل جراحی میسر نگردد از روش‌های غیر جراحی استفاده می‌شود. روش غیر جراحی شامل گچ گرفتن پا، استفاده از کفش مخصوص، و بریس (بریس زانو) به منظور محدود کردن حرکات پا و بهبود تاندون است.

انجام عمل جراحی

عمل جراحی با مزایای بالقوه همراه است و ضمن کاهش ریسک پارگی مجدد تاندون آشیل باعث بهبود عملکرد عضلات پا و بهبود حرکات مفصل مچ خواهد شد. پس از آن که پزشک به این نتیجه رسید تاندون آشیل دچار پارگی کامل شده چند روش درمانی را پیش روی بیمار قرار می‌‌دهد که به شرح زیر می‌باشند:

• گچ گرفتن پا به نحوی که انگشتان پا به سمت پایین متمایل شوند.
• گچ گرفتن مجدد پا به نحوی که هر هفته گچ تعویض شده و از میزان چرخش انگشتان به سمت پایین کاسته شود. این امر باعث می‌شود تاندون آشیل بهبود پیدا کند و به آرامی قابلیت کششی آن افزایش یابد.

اگرچه بیمار می‌تواند از روش‌های غیر جراحی بهره بگیرد معمولاً در مواردی که انجام عمل جراحی ضروری است بهتر است به توصیه پزشک خود گوش دهد. تحقیقات نشان داده و روش‌های غیر جراحی باعث می‌‌شوند ریسک پارگی مجدد تاندون آشیل ۱۰ تا ۳۰ برابر افزایش یابد این در حالی است که پس از جراحی ریسک آسیب ‌دیدگی مجدد حدود ۳ تا ۴ درصد است. به این ترتیب باید بیمار همه روش‌های درمانی موجود را در نظر بگیرد. پزشک از روش‌های جراحی متعددی برای درمان پارگی تاندون آشیل استفاده می‌کند و همه موارد را می‌سنجد تا روش مناسب را به بیمار توصیه کند. به طور کلی از دو روش جراحی برای ترمیم پارگی تاندون آشیل استفاده می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:

• جراحی باز پارگی تاندون آشیل روشی است که پزشک به ایجاد یک برش بزرگ در قسمت پشت پا می‌‌پردازد تا امکان خارج کردن بافت آسیب دیده و پیوند تاندون از انگشت شست فراهم گردد و تاندون آشیل ترمیم و تقویت شود.
• در یک روش جدید پزشک از سیستم زیر جلدی ترمیم تاندون آشیل استفاده می‌کند و پارگی تاندون را از طریق یک برش کوچک درمان می‌نماید. در این روش به جای خارج کردن بافت آسیب دیده تاندون از آنها برای ترمیم استفاده خواهد شد.

فیزیوتراپی در پارگی تاندون آشیل

اگرچه پارگی تاندون آشیل به کمک روش‌های جراحی و غیر جراحی درمان می‌شود فیزیوتراپی یک بخش مهم از فرآیند درمان است که به کوتاه شدن دوران بهبود کمک می‌‌نماید. فیزیوتراپی شامل حرکاتی است که به تقویت عضله و بهبود دامنه حرکات مفصل پا و مچ کمک می‌کند. در بخش زیر به برخی از این تمرینات ورزشی اشاره می‌کنیم که برای ترمیم پارگی تاندون و توانبخشی توصیه می‌شوند. باید هریک از این حرکات به آرامی انجام شوند و در صورت بروز درد و از انجام دادن آنها خودداری گردد. پزشک زمان شروع ورزش و نوع تمرینات سودمند را به شما گوشزد خواهد کرد.

کشش انگشت شست

• روی صندلی بنشینید و پای خود را به سمت جلو بکشید به نحوی که پاشنه شما روی زمین قرار بگیرد.
• به سمت جلو متمایل شوید و با انگشت خود به کشش انگشت شست به سمت عقب بپردازید.
• حداقل به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
• روزی چند بار و هر بار به مدت ۲ تا ۴ مرتبه به تکرار این حرکت بپردازید.

کشش پلانتار فاسیای ساق

• روی زمین بنشینید به نحوی که پا و زانوی شما کاملا صاف باشد.
• یک عدد حوله را زیر کف پا و انگشتان خود قرار دهید.
• د وطرف حوله را با دست‌های خود بگیرید به نحوی که دست‌های شما در ناحیه زانو قرار بگیرد.
• حوله را به سمت عقب بکشید تا کف پای شما به سمت بدنتان کشیده شود.
• حداقل به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
• سعی کنید روزی ۵ مرتبه و هر دفعه دو تا چهار بار به انجام این حرکت بپردازید.

کشش پاها

• با فاصله نیم متری از دیوار بایستید دست‌های خود را به عرض شانه باز کنید و کف دست‌های تان را روی دیوار قرار دهید تا تعادل داشته باشید.
• یکی از پاهای خود را به سمت عقب حرکت دهید تا کشیده شود به نحوی که پاشنه شما به زمین فشار وارد کند و پای دیگر خود را صاف نگه دارید.
• کمی به سمت جلو متمایل شوید و پای دیگر خود را خم کنید تا بتوانید کشش خوبی را در ناحیه تاندون آشیل حساس کنید. حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
• روزی ۵ مرتبه و هر بار ۲ تا ۴ دفعه به انجام این حرکت بپردازید.

کشش پا روی پله

• روی لبه پله بایستید به نحوی که سینه پای شما روی آن قرار بگیرد. می‌توانید از چند عدد کتاب به جای پله استفاده کنید. از دست خود برای حفظ تعادل استفاده کنید.
• پای دردناک خود را صاف نگه دارید و به آرامی به سمت پایین پله هدایت نمایید تا کشش ساق پا و تاندون آشیل را احساس کنید. باید بخش قابل توجهی از وزن بدن به پای دیگر منتقل شود.
• حداقل به مدت ۱۰ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.
• روزی ۵ مرتبه و هر بار ۲ تا ۴ مرتبه انجام این حرکت بپردازید. هر موقع احساس کردید تاندون آشیل شما سفت شده است انجام این حرکت می‌تواند کمک کننده باشد. می‌توانید در هنگام انجام این حرکت کمی زانوی خود را خم کنید.

دوران بهبود پس از پارگی تاندون آشیل

پس از جراحی پارگی تاندون آشیل شما باید به مدت ۶ تا ۱۲ هفته از کفش مخصوص استفاده کنید یا پای شما گچ گرفته شود. در ابتدا گچ گرفتن پا یا استفاده از کفش مخصوص باعث می‌شود انگشتان شما به سمت پایین متمایل شوند زیرا تاندون پس از عمل جراحی در حال ترمیم است. فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند طی مدت ۴ تا ۶ ماه مجدداً انجام فعالیت‌های دلخواه خود بپردازید. هنگامی که پای شما درون گچ قرار دارد یا از کفش مخصوص استفاده می‌کنید شرایط پا به طور دقیق ارزیابی می‌شود تا از قرار گرفتن آن در حالت خنثی اطمینان حاصل شود. در این دوران باید از اعمال فشار به پای آسیب دیده خودداری شود.

چگونه می‌توان از پارگی تاندون آشیل جلوگیری کرد؟

شما می‌توانید با پیروی کردن از نکات زیر از پارگی تاندون آشیل جلوگیری کنید:

• از انجام دادن فعالیت‌هایی که فشار زیادی را به پاشنه وارد می‌کنند خودداری کنید.
• در صورت احساس درد در ناحیه پاشنه از انجام دادن هر گونه فعالیتی اجتناب کنید.
• کفش مناسب بپوشید.
• با حرکات مناسب به تقویت عضلات ساق پای خود بپردازید.
• از حرکات کششی برای گرم کردن بدن خود قبل از ورزش استفاده کنید.