نوروپاتی محیطی: علت، علائم و درمانهای بدون جراحی (شاک ویو، ورزش و…)

نوروپاتی محیطی، یک بیماری است که ممکن است عملکرد صحیح سیستم عصبی محیطی را که در سراسر بدن وجود دارد، تخریب کند و منجر به درد، بی‌حسی، یا مورمور شدن در اندام‌ها گردد. سیستم عصبی محیطی، که نخاعی و مغزی را به یکدیگر متصل می‌کند، بدن را از حس‌های فیزیکی مطلع می‌سازد. این دسته خاص از عصب‌ها به پا، ران، بازو و دست‌ها خدمت می‌کنند و همچنین مسئول ارسال سیگنال به بخش‌های دیگر بدن مانند اعضای داخلی، دهان و صورت می‌باشند. نشانه‌های این بیماری از درد غیرقابل تحمل تا به طور کلی مواردی که کیفیت زندگی انسان را کاهش می‌دهند، متنوع است. هر فردی ممکن است به این بیماری مبتلا شود، اما افرادی که سابقه خانوادگی از آن را دارند، در معرض بیشتری از خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. در حال حاضر، روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد، از جمله تدابیر پیشگیرانه، مشاوره پزشکی و درمان‌های جایگزین و مکمل.

چه چیزی منجر به اختلال عصب پیرامونی میشود؟

برخی از دلایل معمول اختلال عصب پیرامونی شامل موارد زیر است:

• از حالت های رایج نوروپاتی، نوروپاتی دیابتی است. فشار بالا، اضافه وزن و داشتن قند خون بالا میتواند منجر به نوروپاتی یا آسیب به عصب‌ها شود
• بیماری کلیوی میتواند یکی از دلایل ریشه‌ای نوروپاتی باشد، اگر کلیه قادر به پاکسازی موثر سم های بدن نباشد، به آسیب عصبی منجر میشود
• کم کاری تیرویید نیز یک بیماری مزمن است که منجر به ماندگاری مایعات و فشار موضعی به اعصاب محیطی میشود
• کم داشتن برخی از ویتامین‌های خاص، ممکن است منجر به نوروپاتی شود، در کنار بیماری‌هایی که منجر به التهاب داخلی می‌شوند، که در نهایت ممکن است به عصب‌ها سرایت و شیوع پیدا کند
• بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتروز روماتوئید و سل، میتوانند منجر به آسیب عصبی شوند، به علاوه عفونت های باکتریایی، مانند بیماری لایم که گفته می‌شود از عوامل ریشه‌ای نوروپاتی محسوب میشود
• نوروپاتی الکلی، معمولا یکی از عواقب منفی برای مصرف کنندگان الکل یا مصرف کنندگان نوشیدنی های الکلی سنگین در طولانی مدت است. سم‌های داخل الکل به همراه کمبود ویتامین که به علت مصرف مداوم و طولانی مدت نوشیدنی های سنگین، میتواند باعث آسیب به بافت عصبی در طولانی مدت شود
• ترومای فیزیکی یکی از عوامل شایع نوروپاتی است. تصادفات، افتادن‌ها،شکستگی‌ها،آسیب‌های بیش از حد یا تکرار حرکات اشتباه فیزیکی میتوانند منجر به کشش عصب‌های محیطی شوند و یا به آنها آسیب در لحظه وارد کنند یا با گذر زمان باعث ضعیف شدن آنها شوند.
• داروها
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• گردش ضعیف خون که استعمال دخانیات یکی از دلایل آن می‌باشد
• عفونت های ویروسی

علائم اختلال عصبی محیطی

برای درک بهتر اختلال عصبی محیطی، بهتر است تا عصب‌های درگیر در این بیماری را بشناسیم.

سه نوع عصب محیطی اصلی وجود دارند:

• اعصاب خودمختار که به اعصاب داخلی متصل میشوند.
• اعصاب حرکتی که به ماهیچه ها متصل میشوند.
• اعصاب حسی که به پوست متصل میشوند.

در حالی که این اختلال یکی از این اعصاب را تحت تاثیر قرار میدهد، ممکن است مشکلاتی در هر سه اعصاب به وجود بیاورد.

علائم اختلال عصب محیطی شامل:

• بی حسی یا مور مور در دست ها و پاها
• درد تیز و خنجر مانند در اندام‌ها
• حس پوشیدن دستکش‌ها و جوراب‌های تنگ
• حس ضعف در بازوها یا ران‌ها
• پوستی که نازک میشود
• انداختن مداوم چیز ها به دلیل نداشتن حس در دست‌ها
• یبوست، مشکلات گوارشی و اسهال
• عرق کردن بیش از حد شب‌ها یا حین خوردن
• عرق نکردن زمانی که بدن نیاز به متعادل نگه داشتن دمای بدن دارد
• اختلال عملکرد جنسی، به ویژه آقایان

تشخیص علائم اولین قدم برای شروع درمان مناسب است.

تشخیص و درمان اختلال عصبی محیطی

تشخیص دلایل ریشه‌ای این اختلال قبل از هر چیزی  لازم است تا بتوان روش درمان مناسب را پیدا کرد.

در کلام دیگر؛ گر دیابت موجبات این اختلال است، یاد گرفتن کنترل کردن علائم دیابت سبب کم شدن یا از بین رفتن علائم نوروپاتی میشود.

پزشک فرآیند درمان را با تشخیص علائم و سابقه دارویی بیمار شروع میکند: که شامل آزمایش خون برای دیابت، کمبود ویتامین، یا بی‌نظمی در سیستم ایمنی بدن میشود.

آزمایش سیستم عصبی میتواند واکنش و مشکل در هماهنگی اعصاب بدن را مشخص کند. همچنین آزمایش‌های عملکرد اعصاب میتوانند فعالیت های الکتریکی ماهیچه‌ها و عصب‌ها، حس لامسه و عملکرد تعریق  را شناسایی و اندازه گیری کنند. ممکن است جهت بررسی دقیق‌تر به برخی از آزمایش های تصویری نیز نیاز باشد.

روش های رایج درمان اختلال عصب محیطی

بعضی وقت‌ها، ترکیب برخی از روش‌های درمانی در کنار هم بهترین نتیجه را رقم میزنند و به بیماران کمک میکنند به فعالیت های عادی روزانه برگردند مانند مثال‌های زیر:

داروهای مسکن بدون نسخه

داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش دردهای متوسط مناسب هستند. داروهای بدون استروئید ضد التهاب نیز میتوانند برای کاهش ورم و التهاب استفاده شوند.

این دارو ها نباید به صورت مداوم مصرف شوند، به خصوص بدون تجویز یک پزشک.

داروهای تجویزی

برخی از داروهای تجویزی، مانند ضد افسردگی ها، ضد تشنج و ضد صرع و حتی برخی از مخدر های قانونی و تجویز شده میتوانند به درمان اختلال اعصاب محیطی کمک کنند. داروهایی  برای اختلال عملکرد جنسی ممکن است تجویز شوند تا این مشکل را تسکین دهند.

گاباپنتین یک داروی ضد تشنج است که برای مشکلاتی مانند سندروم پای بی قرار یا درد عصبی نیز به کار می رود.

بی حسی موضعی

اینها تعدادی از درمان های موضعی هستند  که به تسکین درد نوروپاتی کمک میکنند. لیدوکائین میتواند موجبات تسکین درد مستقیم را فراهم کند، همچنین روغن ها و کرم های خاص میتوانند به درد چرخشی کمک کنند.

پماد کاپسایسین تهیه شده از فلفل تند برای تسکین درد نوروپاتی در برخی بیماران شناخته شده است، گرچه تحمل حس سوزش آن ممکن است برای افراد حساس زیادی باشد و هرگز نباید در نزدیکی زخم های باز استفاده شود.

گچ یا آتل

گچ یا آتل که مچ دست، زانوها،مچ پا یا اندام محیطی مانند دست یا پا را ثابت نگه میدارد میتواند به تسکین درد نوروپاتی کمک کند. آتل زدن صدمات عصبی میتواند از آن محافظت کند در حالیکه عصب خوب میشود و  گچ گیری آن میتواند از آسیب دیدن بیشتر عصب ها جلوگیری کند.

شوک درمانی برای نوروپاتی

شوک درمانی برای نوروپاتی بسیار اثر بخش بوده و برای سرعت بخشیدن به روند خوب شدن و کم کردن درد از بقیه ی روش های درمان کاربردی‌تر بوده است.

برعکس عمل کرد بقیه حالت‌های درمان، این روش غیر تهاجمی بوده و موج های صوتی را به پرده عصبی آسیب دیده و دیگر نواحی هدایت میکند تا جریان چرخش خون را بهبود بخشد و روند متابولیک خود بدن را تحریک کند تا به روند بهبود سرعت بخشیده شود .

برای نوروپاتی داخل پا، ابتدا یک تکنیسین ماهر از ماشین شوک‌درمانی استفاده میکند تا پایین پا را درمان کند، سپس تا عصب محیطی بالا می رود، تا جریان خون را به سمت پایین هدایت کند.

در بیشتر موارد، سه تا پنج جلسه‌ شوک درمانی اجرا شده در فاصله زمانی یک هفته، برای یک نتیجه مطلوب پیشنهاد میشود.

تکنیک تمرکز و ریلکسیشن

تکنیک های ریلکسیشن برای رهاسازی تنش‌هایی که میتواند درد را بیشتر کند طراحی شده اند. تعداد زیادی از تکنیک های ریلکسیشن وجود دارند که شامل ورزش های تنفسی، تجسم، مدیتیشن، ماساژ و یوگا میباشند.

بیوفیدبک یا بازخورد زیستی

این روش درمان، از یک ماشین الکتریکی برای کمک به تشخیص، کنترل و یادگیری مدیریت آگاهانه واکنش های فیزیکی بدن، استفاده میکند.

بیوفیدبک یا بازخورد زیستی کمک میکند تا افراد یاد بگیرند فعالیت هایشان را توسط عواملی که معمولا توسط عصب های خودمختار کنترل میشوند مانند ضربان قلب، فشار خون، و فعالیت ماهیچه ای تغییر دهند.

همچنین میتواند برای یادگیری تکنیک های ریلکسیشن استفاده شود، که میتوانند استرس، سر درد و درد های موضعی را کاهش دهند.

بیوفیدبک کمک میکند تا افراد تشخیص دهند چگونه بدن را گول بزنند با توجه به اطلاعات دریافتی از سنسورهای الکتریکی که اطلاعاتی مانند امواج مغز، حرارت، ضربان قلب و تنش ماهیچه ها هستند.

این اطلاعات به انسان کمک میکند تا راه های کنترل کردن بدن خود،کم کردن یا دوری جستن از یک سری واکنش های فیزیکی مانند آنهایی که استرس و درد را افزایش میدهند، را یاد بگیرد.

تراپیست های بیوفیدبک معتبر به بیماران خود موثر ترین تکنیک های کنترل علائم به خصوص را یاد میدهند.

طب سوزنی

طب سوزنی یک روش درمان تاریخی چینی است که امروزه در آمریکا و اروپا نیز استفاده میشود. طب سوزنی شامل فرو کردن سوزن های نازکی داخل نقاط خاصی از بدن میباشد. انسان های بسیاری باور دارند که طب سوزنی روش موثری برای کم کردن درد است. برای برخی از بیماران نوروپاتی، طب سوزنی مانند یک درمان مکمل محسوب میشود چرا که با کم کردن درد میتواند نیاز به مصرف مسکن را از بین ببرد.

ورزش

ورزش یک روش طبیعی دیگر درمان برای نوروپاتی است. ورزش روزانه میتواند جریان چرخشی خون را در بدن افزایش دهد، به خصوص در پاها و بازوها. این افزایش چرخش خون میتواند به بازیابی آسیب عصبی و کم کردن درد نوروپاتیک کمک کند.

پلاسما فریز یا تبادل پلاسما

این روش شامل تزریق و تعویض پلاسمای خون میباشد که میتواند سم های داخل خون را که ممکن است یکی از دلایل انواع نوروپاتی باشد از بین ببرد. پلاسما از سلول‌های خونی جدا می‌شود و با راه حل دیگری جایگزین شده و به بدن بیمار باز گردانده میشود.

متاسفانه این روش زمان گیر است و برای همه ی بیماران، 100% موثر نیست.

مسدود سازی اعصاب

این روش، که باید توسط یک تخصصی صورت گیرد، از طریق تزریق یک ماده بی‌حس‌کننده به طور مستقیم به عصب یا ناحیه‌ای که مشکل دارد، به منظور تسکین درد ناشی از نوروپاتی یا مشکلات دیگر، استفاده می‌شود. این روش در کوتاه مدت تسکین بخش است. گاهی اوقات انسداد عصب برای غیرفعال سازی عصب متضرر استفاده می‌شود. این روند به دنباله تسکین درازمدت و پایدارتر می‌باشد.

تغییر در روند زندگی

شکل دادن یک روش زندگی سالم بدون تنباکو و الکل، ورزش مداوم، و داشتن یک رژیم غذایی سالم، میتوانند در طولانی مدت اختلال عصب محیطی را کنترل کنند. ترک سیگار و ورزش روتین میتوانند به چرخش جریان خون در بدن کمک کنند. نوروپاتی بوجود امده توسط الکل، میتواند با  مصرف نکردن الکل پیشگیری و درمان شود.

داشتن رژیم غذایی سالم تر و استفاده از ویتامین ها نشان داده اند که برخی اثرات نوروپاتی را برعکس میکنند و نوروپاتی دیابتیک نیز میتواند با رعایت کردن همین روند زندگی درمان شود.

عمل

گاهی نیاز است تا عصب آسیب دیده  توسط جراحی درمان شود، این عمل فشاری که موجب درد میشود را از بین میبرد. عمل رفع فشار عصب گاهی برای نوروپاتی دیابتیک، و عمل تونل کارپال برای معکوس کردن گیر افتادگی عصب به کار می رود.

هرکسی که بی حسی یا گز گز طولانی مدت در دست، پا، یا اندام بدن را تجربه میکند باید با یک پرشک صحبت کند چرا که احتمال ابتلا به اختلال عصب محیطی وجود دارد. این مسئله به خصوص برای کسانی که مشکلات دیابتی، کلیوی یا بیماری خودایمنی دارند و سیگاری ها و الکلی های شدید، مهم است.

روش های درمان ذکر شده در بالا به بیماران این امکان را میدهد تا علائم را کاهش داده و احساس درد و ناراحتی بوجود آمده توسط نوروپاتی را درمان کنند.