اگر برای ترمیم پارگی رباط صلیبی قدامی، عمل جراحی برای شما برنامه ریزی شده است، احتمالاً از خود میپرسید: «چه مدت طول میکشد تا به زندگی طبیعی روزمره خود بازگردم؟» اگر چه این سوال بسیار مهم است، اما بهبودی پس از عمل جراحی رباط صلیبی قدامی (ACL)، چیزی بیشتر از توانایی ایستادن روی پاهای خود است. حتی پس از آنکه توانایی خود برای راه رفتن بدون عصا یا سایر وسایل کمکی را به دست بیاورید، بدن شما همچنان در حال بهبود یافتن است و روند بهبودی همچنان ادامه دارد. برای بیشتر افراد، بهبودی کامل پس از عمل جراحی رباط ACL حدود ۲ تا ۹ ماه طول میکشد.
پزشک میتواند بر اساس وضعیت خاص خود شما، توصیههایی را به شما ارائه کند. اما به طور کلی ممکن است جدول زمانی و نکات توانبخشی که در ادامه میآید به شما کمک کند تا در سریعترین زمان ممکن و با اطمینان کامل، دوره بهبودی پس از جراحی ACL خود را طی کنید.
توانبخشی چه مدت پس از عمل جراحی ترمیم ACL آغاز میشود؟
در همان روز اول جراحی، مجموعهای از ورزشها به بیمار داده میشود تا بلافاصله پس از عمل، در اتاق ریکاوری آنها را آغاز کند.
جدول زمانی دوره ریکاوری پس از عمل جراحی ACL
اگر چه دوره ریکاوری از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ اما شما میتوانید برنامه زمانی که در ادامه میآید را برای دوره ریکاوری پس از عمل جراحی ACL خود در نظر بگیرید.
دو هفته اول پس از عمل جراحی
دو هفته اول، یک دوره بحرانی در فرآیند بهبودی است؛ زیرا در این زمان، بدن شما بسیار آسیب پذیر است. عمل جراحی یک تجربه آسیب زا برای عضلات، رباطها و سایر بافتهای بدن شما است. به همین دلیل، بدن با التهاب به آن پاسخ میدهد. در چند روز اول پس از عمل جراحی، ممکن است دچار درد تورم و تجمع مایعات اضافه در اطراف مفصل زانو باشید. ممکن است دوره توانبخشی بلافاصله پس از عمل جراحی آغاز شود و تمریناتی به شما داده شود تا برای پشتیبانی از فرآیند بهبودی خود، به صورت روزانه آنها را انجام دهید. ممکن است در این دوره زمانی، توانایی شما برای تحمل وزن روی پای آسیبدیده محدود شود. بنابراین حداقل به مدت ۱۰ روز، استفاده از عصا و محدود کردن حرکات خود را برنامهریزی کنید.
نکاتی درباره توانبخشی که میتوانید امتحان کنید:
- پای خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید و هر دو ساعت یک بار روی آن یخ بگذارید.
- برای خم شدن زانو، پای خود را روی لبه تخت یا صندلی قرار دهید.
- برای کشش زانو، زیر پاشنه پا یک پایه قرار دهید.
- تمرینات و آموزشهای مربوط به راه رفتن را جهت آماده شدن برای کنار گذاشتن عصاها انجام دهید.
۲ تا ۶ هفته پس از عمل جراحی
ممکن است در طول این مدت بتوانید وزن خود روی هر دو پا را تحمل کنید؛ اما از آنجا که بافتها به طور فعال در حال بهبود یافتن هستند، ممکن است فعالیت شما محدود شده باشد. در طول این مدت، ممکن است بسته به نوع ماشین خود، داروهایی که مصرف میکنید و اینکه کدام یک از پاهای شما آسیب دیده است، قادر به ادامه دادن رانندگی نیز باشید. فیزیوتراپیست شما در طول این مدت به شما کمک میکند تا دامنه حرکتی کامل خود را بازیابید. از آنجا که در این مرحله، زانوی شما همچنان آسیب پذیر است؛ ممکن است مجبور باشید برای جلوگیری از وارد شدن فشار غیر ضروری به پاها، از یک بریس محافظ استفاده کنید.
نکات مربوط به توانبخشی که میتوانید امتحان کنید:
- انجام ورزشهای مربوط به راه رفتن به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در روز
- انجام ورزشهای تقویت پا مانند اسکوات، پرس پا و حرکت کورل ماهیچه همسترینگ، در صورتی که توسط متخصص فیزیوتراپی شما توصیه شده باشد.
- زدن دوچرخه ثابت و تمرینات الپتیکال
۶ هفته تا ۳ ماه پس از عمل جراحی
ممکن است با پیشرفت فرآیند بهبودی و تقویت زانوی شما، اجازه انجام فعالیتهای سبک مانند دوچرخه سواری، شنا و قایقرانی به شما داده شود. اگر متخصص فیزیوتراپی شما بر این باور باشد که شما آماده هستید؛ ممکن است در پایان این دوره بتوانید آهسته دویدن را از سر بگیرید.
نکات توانبخشی که میتوانید امتحان کنید:
- حرکات ورزشی جانبی مانند حرکت لانگ و بالا و پایین رفتن جانبی از پلهها را انجام دهید.
- حرکت شنا به سبک پروانه را انجام دهید
- از پریدن یا حرکات چرخشی و جهشی خودداری کنید.
- تمرینات تقویت کننده را ادامه دهید و تمرینات ورزشی مخصوص خود را آغاز کنید.
۳ تا شش ماه پس از عمل جراحی
ممکن است در این مدت، بیشتر مشتاق بازگشت به فعالیتهای ورزشی خود باشید. ممکن است متخصص فیزیوتراپی شما برای کمک به شما در آماده شدن جهت بازگشت به فعالیتهای ورزشی خود، فعالیتهای ورزشی خاصی را توصیه کند. همچنین ممکن است فیزیوتراپیست، تمرینات مداومی را به شما آموزش دهد که میتواند در محافظت از رباط صلیبی قدامی و پیشگیری از آسیب دیدگی در آینده به شما کمک کند. ممکن است در این دوره برای انجام فعالیتهای کم اثر، استفاده از بریس زانو نیز توصیه شود.
نکات توانبخشی که میتوانید امتحان کنید:
- به تدریج به فعالیتهای خود بازگردید
- تمرینات پرش و جهیدن را آغاز کنید
- برای انجام تمرینات پلایومتریک یک پا، تلاش کنید.
شما میتوانید پس از شش ماه، با فرض بهبودی کامل بافتهای آسیب دیده، به فعالیتهای ورزشی خود بازگردید. برخی از پزشکان استفاده از بریس پشتیبانی را برای یک تا دو سال پس از عمل جراحی رباط صلیبی قدامی، توصیه میکنند.
نکات مربوط به دوره ریکاوری پس از عمل جراحی رباط صلیبی قدامی
فعال بودن در دوره بهبودی میتواند به شما کمک کند تا در سریعترین زمان ممکن بهبود پیدا کنید. درد کمتری را تجربه کنید و سریعتر به سطح فعالیتهای پیشین خود بازگردید.
در طول دوره فیزیوتراپی صبور باشید
ممکن است در طول دوره انجام فیزیوتراپی، کار کشیدن از بدن بیشتر از حد ظرفیت آن، به خصوص برای ورزشکاران وسوسه انگیز باشد. اگرچه انجام تمرینات تقویت کننده و کششی توصیه شده بسیار مهم است؛ اما انجام زودرس کارها میتواند باعث کند شدن روند بهبودی شود. درباره اینکه کدام تمرینات برای شما مناسب است و چقدر میتوانید آنها را انجام دهید توصیههای فیزیوتراپیست خود را دنبال کنید. اگر فکر میکنید میتوانید کارهای بیشتری از آنچه که باید، انجام دهید؛ قبل از تلاش برای ادامه دادن آنها با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
برای کنترل التهاب پس از عمل، از سرما درمانی بهره بگیرید.
در هفته اول پس از جراحی ACL، درد و تورم در اوج خود قرار میگیرند. در این دوره، استفاده از سرما درمانی بسیار حائز اهمیت است تا به کاهش تورم و کنترل درد طبیعی کمک شود. استفاده از فشرده سازی فعال در همراهی با دستگاههای سرما درمانی میتواند با کمک به بدن برای تخلیه مایعات اضافی و سرما کردن بافتهای عمیق، تورم را به طور موثری کاهش دهد و تاثیر درمانی بلندمدت را بهبود بخشد. استمرار استفاده از سرما درمانی در طول دوره نقاهت میتواند بهبودی و کنترل هر گونه درد و تورمی که پس از جلسات فیزیوتراپی تجربه میکنید، را تسهیل کند.
عصا
آیا پس از عمل جراحی به عصا احتیاج خواهم داشت؟ بله اما فقط در در چند روز اول و فقط برای راحتی بیشتر. توانایی تحمل وزن بدن خود، به تدریج برای بیمار افزایش مییابد. به طور معمول پس از عمل، ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد تا بیمار بتواند بدون کمک عصا راه برود. یکی از استثنائات این قانون، بیماری است که تحت عمل ترمیم منیسک یا بازسازی رباط اضافی نیز قرار گرفته است. در این موارد، ممکن است تحمل وزن برای چندین هفته به دشواری صورت بگیرد.
اگرچه کنار گذاشتن عصا به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اما اگر پیشرفت شما در بهبودی سریع باشد، ممکن است بتوانید دو هفته پس از عمل جراحی آن را کنار بگذارید.
اگر قصد دارید جراحی ترمیم ACL انجام دهید، درباره استفاده از عصا در دوران نقاهت پس از عمل خود، از پزشک خود سوال کنید.
بریس
بستن بریس پس از عمل جراحی رباط صلیبی قدامی، کاملاً به ترجیحات بیمار و جراح بستگی دارد. بعضی از جراحان به هیچ وجه از بریس استفاده نمیکنند؛ برخی از آنها همیشه از بریس استفاده میکنند و برخی دیگر فقط در موارد ضروری پس از عمل یا در دوره توانبخشی از بریس استفاده مینمایند. این موضوع همچنان در متون پزشکی ورزشی، محل بحث بسیار است. با این حال تا به امروز برای بستن بریس، هیچ گونه مزایای دراز مدتی در رابطه با سستی زانو، دامنه حرکات یا عملکرد پس از عمل جراحی یافت نشده است. نکته: اگر با پوشیدن یک بریس، احساس راحتی بیشتری دارید؛ یکی از آنها را برای خود سفارش دهید.
پس از عمل جراحی ترمیم رباط ACL، کدام پیگیریها انجام میشوند؟
شما در هفته اول پس از عمل، ۲ هفته، شش هفته، سه ماه و ۶ تا ۸ ماه پس از عمل به پزشک مراجعه میکنید. پزشک شما به طور خاص موارد زیر را بررسی میکند:
- ادامه داشتن درد و تورم
- دامنه حرکات مفصل زانو
- سست بودن یا عدم استقامت پیوند پا
- عملکرد زانو در طول فعالیتهای روزمره معمولی
عوارض احتمالی جراحی ACL چیست؟
عمل جراحی ACL، مانند سایر روشهای جراحی تهاجمی، با خطراتی نظیر عفونت و خونریزی همراه است. در جراحی ترمیمی آرتروسکوپیک ACL، میزان عفونت با نرخ متوسط ۰.۲ درصد، کمترین میزان عفونت را در مقایسه با سایر جراحیها دارد. همچنین، نرخ خونریزی در این نوع جراحی بسیار کمتر از یک درصد است و بیشتر موارد گزارش شده مربوط به موارد جداگانه است.
یکی از شایعترین عوارض پس از جراحی ترمیمی ACL، از دست دادن حرکت است. شدت این عارضه میتواند از ناچیز و جزئی تا شدید و متغیر باشد. پیشگیری، به عنوان روش اولین و موثرترین برای جلوگیری از از دست دادن حرکت، بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل، ارتباط وابسته با دوره توانبخشی پس از عمل جراحی و تلاش برای بهبود حرکت بسیار حیاتی است. به همین منظور، شروع دامنه حرکات فعال فوراً پس از عمل جراحی ضروری است.
یکی دیگر از خطرات جراحی ترمیم ACL، ادامه داشتن درد بخش قدامی زانو، پس از عمل جراحی است. درد در ناحیه قدامی زانو پس از جراحی ترمیم ACL تا حد زیادی با از دست دادن حرکت نیز همراه است. بنابراین طی دو هفته اول پس از عمل جراحی، یکی از دغدغههای اصلی بازگشت به دامنه حرکت، تقویت عضلات چهارسر ران و تحرک کشکک زانو است.
چه موقع میتوانم رانندگی کنم؟
معمولاً دو هفته پس از عمل جراحی، بیماران عصاهای خود را کنار میگذارند و عملکرد عضلانی، تحرک و راحتی کافی برای رانندگی را باز مییابند. این موضوع به این امر بستگی دارد که کدام پای شما عمل شده باشد و سرعت بهبودی شما چه طور باشد.
