مراقبت‌های بعد از آرتروسکوپی زانو: فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی

آرتروسکوپی زانو یک عمل جراحی است که در آن از یک دوربین کوچک در زانو استفاده می‌شود. شکاف کوچکی برای قرار دادن دوربین و ابزارهای کوچک جراحی در زانو ایجاد می‌شود. طول مدت دوران بهبودی پس از آرتروسکوپی زانو به نوع مشکلی که تحت درمان قرار گرفته است بستگی دارد.

مشکلاتی مانند پارگی مینیسک، شکستگی غضروف؛ کیست بیکر و مشکلات مرتبط با سینوویوم غالباً به راحتی درمان می‌شوند و بسیاری از افراد پس از انجام این عمل‌ها می‌توانند کماکان فعال بمانند.

در بیشتر موارد، بهبودی پس از عمل‌های ساده، سریع است. پس از انجام برخی انواع عمل‌های جراحی شما باید برای مدتی از عصای زیر بغل استفاده کنید. همچنین ممکن است پزشک برای شما مصرف داروهای مسکن را تجویز نماید؛ اما اگر عمل جراحی پیچیده‌تری انجام داده باشید، دوره بهبودی پس از آن طولانی‌تر خواهد بود. اگر قسمتی از زانوی شما ترمیم یا بازسازی شده باشد ممکن است به مدت چند هفته نتوانید بدون استفاده از عصای زیر بغل یا زانوبند طبی راه بروید. بهبودی کامل معمولاً ممکن است پس از چندین ماه تا یک سال حاصل شود.

 

 آرتروسکوپی زانو چرا انجام می‌شود؟

---

پزشک از طریق این فرایند علاوه بر این که می‌تواند مشکل را مشاهده و معاینه نماید، برخی عمل‌های زیر را نیز به طور همزمان انجام می‌دهد:

• ترمیم یا برداشتن غضروف پاره شده، غضروف‌ها ضربه‌گیرهای زانو هستند و معمولاً در اثر جراحات ورزشی یا فرسودگی دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند.
• آسیب‌دیدگی کشکک زانو و سطح مفصل نیز ممکن است اصلاح شده و دوباره شکل داده شود.
• سوراخ‌های کوچک (شکستگی‌های بسیار جزئی) نیز ممکن است در استخوان ایجاد شوند که به تحریک رشد غضروف جدید کمک می‌کنند.
• برداشتن قسمت‌های شل شده استخوان، غضروف یا بقایای مفصل
• در صورت وجود التهاب، از پوشش مفصل نمونه‌برداری می‌شود.

 آرتروسکوپی زانو چگونه انجام می‌شود؟

---

 

پوست اطراف زانو تمیز و استریلیزه می‌شود. دو یا سه شکاف در جلوی زانو ایجاد می‌شود که یکی برای عبور دوربین و بقیه برای عبور ابزارهای جراحی به کار برده می‌شوند. گاهی اوقات نیز باید شکاف‌های بیشتری در زانو ایجاد شوند. مایعی در زانو تزریق می‌شود که به جراح این امکان را می‌دهد که درون مفصل را مشاهده کرده و عمل جراحی را انجام دهد. سپس شکاف‌های ایجاد شده با پانسمان‌های کوچک چسبی یا بخیه بسته شده و زانو باندپیچی می‌شود. زمانی که اثر داروهای بیهوشی از بین رفت، شما قادر خواهید بود که برخیزید و متخصص فیزیوتراپی نیز شما را معاینه خواهد کرد و انجام برخی تمرینات ورزشی را برای شما تجویز نموده و نحوه راه رفتن شما را بررسی می‌کند.

عوارض بعد از آرتروسکوپی زانو

---

علائم، نشانه‌ها و عملکرد مورد انتظار پس از انجام عمل جراحی به شرح زیر می‌باشد:

• بروز درد، کاملاً عادی است و غالباً در همان قسمتی که قبل از انجام عمل نیز درد داشتید، در بافت نرم زیر کشکک زانو، روی زخم‌های آرتروسکوپی و گاهی اوقات در حفره زانو احساس می‌شود. درد معمولاً پس از دو تا سه هفته کاهش یافته و ممکن است تا 6 هفته کم و بیش ادامه داشته باشد.
• تورم ممکن است تا 6 ماه پس از انجام عمل در کل زانو وجود داشته باشد.
• حساسیت به لمس در اطراف زخم‌ها نیز ممکن است تا چهار هفته ادامه یابد.
• تحلیل عضلانی با رفع تورم و کاهش درد در ران بهبود خواهد یافت.
• به دلیل وجود تورم و حساسیت به لمس ممکن است تا مدت 6 هفته، زانو زدن برای شما دشوار باشد.
• زانوی شما برای شروع راه رفتن کمی ناپایدار / غیر قابل اطمینان بوده و برای پایین آمدن از پله‌ها و سطوح شیب‌دار ضعیف است.

 طول دوره بهبودی پس از انجام آرتروسکوپی زانو چقدر طول می‌کشد؟

---

ول مدت بهبودی پس از انجام ارتروسکوپی زانو متغیر بوده و به نوع عمل جراحی که انجام داده ابد، سلامت عمومی و نوع کاری که انجام می‌دهید بستگی دارد. برخی افراد پس از چند روز احساس بهبودی می‌کنند در حالی که برخی دیگر ممکن است پس از گذشت چندین ماه چنین احساسی پیدا کنند.

بیشتر افرادی که تحت عمل آرتروسکوپی قرار گرفته‌اند پس از انجام عمل جراحی یا یک روز پس از آن از بیمارستان ترخیص می‌شوند. بسته به نوع عملی که انجام داده‌اید ممکن است در دوران بهبودی به عصای زیر بغل برای محافظت و نگهداری از مفاصل نیاز داشته باشید.

معمولاً از شما خواسته می‌شود که دوباره پس از چند هفته به پزشک مراجعه کرده و در مورد نتایج عمل، دروان بهبودی و هر مورد ضروری دیگر در رابطه با درمان بحث و تبادل نظر کنید.

 توصیه‌هایی در مورد دوران بهبودی

---

پس بیهوشی عمومی معمولاً شما احساس خستگی و سبکی سر دارید بنابراین باید یک نفر همراه داشته باشید که شما را به منزل برساند و تا 24 ساعت پس از انجام عمل از شما مراقبت کند. اثرات بیهوشی در بیشتر افراد پس از 48 ساعت از بین می‌رود.

باید مفصل درمان شده خود را بالا نگه داشته و برای کمک به کاهش تورم از یخ روی محل درمان شده استفاده کنید. شما باید همه تمرینات مفصلی که به شما توصیه شده را انجام دهید.

 پانسمان

همه پانسمان‌ها باید در حد امکان خشک نگه داشته شوند بنابراین باید آن‌ها را با کیسه‌های پلاستیکی پوشانده و سپس به حمام بروید. اگر پانسمان شما خیس شد یا افتاد بایدان را عوض کنید. معمولاً پانسمان‌ها پس از 5 تا 10 روز برداشته می‌شوند.

 بخیه‌ها

زخم‌ها پس از چند روز شروع به خوب شدن می‌کنند. اگر برای بستن زخم‌ها از بخیه‌های غیر جذبی استفاده شده باشد معمولاً پس از یک تا دو هفته برداشته می‌شوند.

 تورم

میزان تورم پس از انجام عمل آرتروسکوپی در هر فردی متفاوت است. تورم پس از انجام این عمل عادی بوده و در بیشتر افراد نگران‌کننده نیست و به مرور زمان برطرف می‌شود. تورم ممکن است در چند روز اول افزایش یافته و سپس شروع به کاهش کند. کاهش چشمگیر تورم بین یک تا 12 هفته ممکن است طول بکشد. کپسول مفصل زانو قسمت بزرگی را پوشانده و ممکن است بالا و اطراف کشکک زانو دچار تورم شوند. در صورتی که تورم با گرما و قرمزی همراه باشد و باعث بروز درد شدید شود یا از زخم‌های شما ترشحات بی‌رنگ خارج شود نگران‌کننده است.

 انجام دوباره فعالیت‌های عادی و روزمره

جراح یا تیم پزشکی به شما خواهند گفت که طول دوره بهبودی شما چقدر طول می‌کشد و در این مدت از انجام چه کارهایی باید اجتناب کنید.

احتمالاً از شما خواسته می‌شود که به مدت دو هفته مرخصی بگیرید که البته این مدت برای هر فردی متفاوت است. برخی به مدت زمان بیشتری برای مرخصی نیاز دارند و برخی افراد نیز مدت زمان کمتری لازم دارند. این مدت به میزان زیادی به نوع کار و حرفه شما و میزان فعالیت و احتمال آسیب‌دیدگی‌های ناشی از انجام وظایف شغلی شما بستگی دارد. برای افرادی که کار اداری انجام می‌دهند و زیاد راه نمی‌روند، دو هفته مرخصی کافی است. افراد دارای وظایف شغلی که شامل فعالیت‌های سنگین‌تری هستند (مانند مکانیک اتومبیل) ممکن است به چهار تا دوازده هفته مرخصی نیاز داشته باشند تا پس از آن بتوانند به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند.

زمانی که درد شما به طور کامل از بین رفت و احساس کردید که می‌توانید در صورت نیاز، ترمزهای ناگهانی بگیرید می‌توانید دوباره رانندگی کنید که معمولاً چند هفته تا چند ماه پس از انجام عمل جراحی قابل دست‌یابی است. جراح / متخصص فیزیوتراپی/ پزشک عمومی توصیه‌های تخصصی‌تر را به شما ارائه خواهند داد.

آن‌ها به شما خواهند گفت که چه مدت پس از انجام عمل می‌توانید فعالیت‌های سنگین خود نظیر وزنه‌برداری یا ورزش‌های دیگر را دوباره از سر بگیرید. بسیاری از افراد حدود 6 هفته پس از انجام عمل جراحی می‌توانند به این فعالیت بپردازند اما در برخی موارد نیز ممکن است این مدت تا چندین ماه طول بکشد.

 تمرینات ورزشی

---

پس از انجام آرتروسکوپی زانو – که به آن اسکوپ زانو نیز گفته می‌شود – باید برای تقویت زانو و دست‌یابی دوباره به دامنه کامل حرکتی، تمرینات ورزشی خود را آغاز کنید. یک متخصص طب فیزیکی می‌تواند نحوه انجام تمرینات ورزشی که مناسب شرایط شما هستند را به شما آموزش دهد. تمرینات اولیه بدون استفاده از وزنه انجام شده و بر تقویت تدریجی عضلات اطراف زانو و همچنین افزاش دامنه حرکتی آن متمرکز است.

همیشه قبل از شروع هر تمرین ورزشی باید با پزشک مشورت کنید. انجام تمریناتت توان‌بخشی زودهنگام مورد تأیید بیشتر پزشکان است ولی برخی از آنها نیز ممکن است به شما توصیه کنند که یک هفته پس از انجام عمل جراحی صبر کرده و سپس انجام این تمرینات را آغاز کنید.

در هنگام انجام تمرینات زانو، شما کشش ملایمی را در زانوی خود احساس می‌کنید اما نباید دردی داشته باشید. انجام هر گونه فعالیتی که باعث ناراحتی شدید شما می‌شود را باید بلافاصله متوقف کنید. همچنین می‌توانید از یخ یا بالا بردن پا پس از انجام این تمرینات استفاده کنید تا از افزاش تورم در پای شما پیشگیری شود.

تمرینات زیر را می‌توانید بلافاصله پس از آرتروسکوپی زانو انجام دهید. حرکات باید آرام و پیوسته انجام شوند. از کشش بیش از حد زانو اجتناب کنید. در زیر 4 حرکت ورزشی مناسب که می‌توانید پس از انجام آرتروسکوپی زانو انجام دهید شرح داده شده است:

 انقباض عضلات چهار سر ران

تمرینات عضلات چهار سر ران یک ورزش عالی برای این عضلات پس از انجام عمل آرتروسکوپی زانو است. در زیر نحوه انجام این تمرین ورزشی توضیح داده شده است:

به پشت روی یک سطح صاف دراز بکشید. یک حوله تاشده در زیر مچ پا و بین پا و زمین قرار دهید. مچ پای خود را به سمت حوله فشار دهید. این ممکن است باعث صاف شدن زانو و بلند شدن آن از روی زمین شود. تا آنجا که می‌توانید زانوی خود را صاف کنید و این حالت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید. (از انجام هر حرکت شدیدی اجتناب کنید). استراحت کرده و تمرین را تا 10 مرتبه تکرار کنید.

 انقباض عضلات همسترینگ

عضلات همسترینگ به خم شدن زانو کمک کرده و تقویت آنها پس از انجام عمل آرتروسکوپی زانو از اهمیت زیادی برخوردار است. این تمرین را می‌توانید به شرح زیر انجام دهید:

به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوی خود را با زاویه 10 تا 15 درجه خم کنید. بدون این که پای خود را حرکت دهید، پاشنه پای خود را به زمین فشار دهید به طوری که انگار می‌خواهید زانوی خود را خم کنید اما کف زمین مانعان می‌شود. این تمرین باعث می‌شود که عضلات همسترینگ در پشت ران‌های شما منقبض شود. این حالت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید و آن را 10 مرتبه تکرار کنید.

 تمرین عضلات گلوتئال

تمرین عضلات گلوتئال یک ورزش عالی برای لگن بوده و به حرکت جریان خون در پاها و لگن کمک می‌کند. این یک تمرین ساده است که به صورت زیر انجام می‌شود:

به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوهای خود را 10 تا 15 درجه خم کنید. عضلات باسن خود را به سمت هم فشرده کنید مانند زمانی که می‌خواهید گاز معده خود را تخلیه کنید. این حالت را به مدت 5 ثانیه حفظ کرده و 10 مرتبه تکرار کنید.

 بالا بردن پا به صورت صاف

بالا بردن پا به صورت صاف یک ورزش مهم است که باید پس از انجام عمل زانو انجام شود و به عملکرد بهتر عضلات زانو لگن در نگهداری زانو کمک می‌کند. این تمرین به روش زیر انجام می‌شود:

روی یک سطح صاف به پشت دراز بکشید. زانوی سالم (زانویی که تحت عمل جراحی قرار نگرفته است) خود را با زاویه 90 درجه خم کنید و کف پای خود را روی زمین قرار دهید. پای درمان شده را بدون این که زانو خم شود، بالا ببرید. به آرامی پای درمان شده را به اندازه 15 سانتی‌متر از روی زمین بلند کنید. (با انقباض عضلات جلوی ران). این حالت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید. به آرامی پای خود را به سمت زمین پایین بیاورید. استراحت کرده و این تمرین را 10 مرتبه تکرار کنید. (زانوی پایی که بالا می‌برید باید در هنگام اجرای این حرکت صاف باشد. در هنگام بلند کردن پا بر عضلات جلوی ران خود تمرکز کنید)

تمرین بلند کردن پا با زانوی صاف را می‌توانید زمانی که به پهلو دراز کشیده‌اید انجام دهید تا عضلات دیگر لگن شما تمرین داده شوند. با وصل کردن یک وزنه به ران یا مچ پا می‌توانید این تمرین را چالشی‌تر کنید. باند کشی نیز ممکن است برای افزاش چالش این تمرین به کار برده شود.

 چه موقع به اقدامات پزشکی نیاز دارید؟

---

در صورت مشاهده هر یک از علائم و موارد زیر باید با پزشک تماس بگیرید:

• بالا رفتن دمای بدن (تب)
• درد شدید و یا افزایش درد
• قرمزی یا تورم شدید یا افزایشی
• ترشحات بی‌رنگ یا بدبو از زخم‌ها
• بیحسی یا احساس گزگز

این مشکلات ممکن است علامت عوارض جانبی عمل جراحی نظیر عفونت یا آسیب‌دیدگی عصب باشند.