پای پرانتزی (ژنو واروم) حالتی است که وقتی پایین پاها و مچ پا با هم تماس پیدا میکنند، پاها از زانو به سمت بیرون خم میشوند. نوزادان و کودکان نوپا اغلب دارای پای پرانتزی هستند. بعضی اوقات، بچههای بزرگتر هم این مشکل را دارند. این وضعیت به ندرت جدی تلقی میشود و معمولاً بدون درمان از بین میرود، اغلب زمانی که کودک 3-4 ساله است.
در صورتي كه انحنا شديد باشد، استفاده از بریس و فيزيوتراپي اولين گزينههاي درماني براي كودكان است. اگر بیمار به بریس پاسخ ندهد یا در سنین بالاتر تشخیص داده شود، اغلب جراحی توصیه میشود. اگر پای پرانتزی درمان نشود، با افزایش سن کودک ممکن است منجر به آرتروز یا مشکل در راه رفتن شود، بنابراین اگر نگران پای پرانتزی در کودک خود هستید، لطفا با متخصص فیزیوتراپیست تماس بگیرید.
علائم و نشانههای پای پرانتزی چیست؟
پای پرانتزی در کودکان کوچک به طور عمومی به شدت اذیت کننده نیست و منجر به درد و ناراحتی نمیشود. والدین ممکن است نگران ظاهر پاهای کودکان خود یا الگوی راه رفتن نادرست باشند. اما پای پرانتزی تأثیری بر توانایی کودک در چهارطرف رفتن، راه رفتن یا دویدن ندارد.
گاهی اوقات، کودکان با پای پرانتزی ممکن است انگشتان خود را به سمت داخل تمایل دهند (به طور عاملیت راه رفتن یا پنجه کبوتری) یا ممکن است لگد بزنند و دست و پاهای آنها به نظر چلفتی بیاید. این مشکلات به طور کلی در طول رشد کودک بهبود مییابند. اگر پای پرانتزی تا سالهای نوجوانی ادامه یابد، ممکن است باعث ایجاد ناراحتی در مفصل مچ پا، زانو یا لگن شود.
چه عواملی باعث پای پرانتزی میشود؟
وقتی نوزادان با پای پرانتزی متولد می شوند، به این دلیل است که بعضی از استخوانها در حین رشد در رحم کمی میچرخند تا در فضای کوچک قرار گیرند. به این نوع پای پرانتزی فیزیولوژیک گفته میشود که یک قسمت طبیعی از رشد و تکامل کودک است.
همانطور که کودک شروع به راه رفتن میکند، انحنا ممکن است کمی افزایش یابد و سپس بهتر شود. کودکانی که از سنین پایین راه رفتن را شروع میکنند، پای پرانتزی قابل توجه تری دارند.
در اکثر بچهها، انحنای بیرونی پاها تا سن 3 یا 4 سالگی به خودی خود اصلاح میشود. حتی ممکن است پاها به سمت داخل خمیده به نظر برسند (زانوی ضربدری). پاها معمولاً در سن 7 یا 8 سالگی صاف میشوند. به ندرت، پای پرانتزی میتواند ناشی از یک بیماری پزشکی جدی تر باشد، مانند:
- راشیتیسم، یک مشکل رشد استخوان به دلیل کمبود ویتامین D یا کلسیم. این بیماری در کشورهای در حال توسعه بیشتر دیده میشود که در آن کودکان غذاهای کافی حاوی ویتامین D مصرف نمیکنند. گاهی اوقات راشیتیسم به دلیل یک مشکل ژنتیکی که بر نحوه استفاده بدن از ویتامین D تأثیر میگذارد، در خانوادهها ایجاد میشود.
- بیماری بلانت، یک اختلال رشد که بر استخوانهای پاها تأثیر میگذارد
- بیماریهایی که ممکن است رشد استخوان در اطراف زانو را تحت تأثیر قرار دهد از جمله آسیب، عفونت یا تومور
چه کسی دچار پای پرانتزی میشود؟
در اکثر نوزادان و کودکان نوپا حداقل کمی خم شدن از نظر فیزیولوژیکی پاها وجود دارد.
پای پرانتزی در کودکان بزرگتر معمولاً به دلیل بیماری بلانت یا بیماریهای دیگری است. بیماری بلانت بیشتر در کودکانی مشاهده میشود که:
- اضافه وزن دارند
- راه رفتن را از سنین پایین آغاز کردند
- یکی از اعضای خانواده آنها این حالت را داشته است
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشکان یک معاینه انجام میدهند و در مورد سابقه پزشکی کودک سوال میکنند. اگر کودک کمتر از 2 سال باشد، احساس ناراحتی نداشته باشد و هر دو پا به یک اندازه خم شده باشند، آنها هیچ آزمایشی انجام نمیدهند. در عوض، نظارت میکنند تا اطمینان حاصل کنند که با رشد کودک، پای پرانتزی بهتر میشود.
برخی از بچهها ممکن است در موارد زیر نیاز به مراجعه به پزشک ارتوپدی (متخصص استخوان) داشته باشند:
- پاها به خودی خود صاف نشوند.
- انحنا نامتقارن باشد (پاها در درجات مختلف خم شوند)
- کودک علائمی مانند درد، لنگیدن، ضعف یا مشکل در دویدن داشته باشد.
ممکن است برای یافتن بیماری بلانت یا راشیتیسم، اشعه ایکس لازم باشد. اگر مشکوک به راشیتیسم باشد، آزمایش خون میتواند به تشخیص کمک کند.
بررسی زانوی پرانتزی برای شروع فیزیوتراپی
در صورت مراجعه به فیزیوتراپی برای پای پرانتزی، ویزیت اولیه برای اطمینان از تشخیص صحیح و مدیریت صحیح از اهمیت برخوردار است. در طی این ویزیت، فیزیوتراپیست از شما سوال میکند تا اطلاعاتی راجع به تاریخچه مشکل فرزند شما، عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده و هر سابقه پزشکی گذشته که ممکن است در بروز مشکل کلی نقش داشته باشد، جمع آوری کند. از اطلاعات جمع آوری شده در طول ویزیت، یک بررسی متمرکز انجام خواهد شد. این معاینه ممکن است شامل چندین بخش باشد از جمله:
- ارزیابی الگوی گام: بررسی نحوه راه رفتن. فیزیوتراپیستها آموزش دیده اند تا در مراحل مختلف راه رفتن تغییرات کوچکی را در اطراف زانو مشاهده کنند.
- لمس: این کار شامل استفاده از دستها برای لمس ساختارهای مختلف در اطراف زانو برای بررسی احساس ناهنجاری یا ارزیابی دردناک بودن لمس یک ساختار بدنی است.
- اندازه گیری دامنه حرکت: دامنه حرکت به میزان خم شدن یا صاف شدن زانو اشاره دارد. متخصص طب فیزیکی ممکن است از ابزارهای ویژه ای برای اندازه گیری نحوه حرکت زانو برای کمک به درمان مستقیم استفاده کند.
- اندازه گیریهای قدرتی: اتصالات عضلانی زیادی در اطراف زانو قرار داده میشود و اندازه گیری قدرت میتواند به شما کمک کند تا مشخص کند آیا ضعف یا عدم تعادل عضلانی باعث درد زانو میشود یا خیر.
- ارزیابی تعادل: اگر تعادل فرد مختل شود، استرس و فشار بیش از حد ممکن است به زانو وارد شود و باعث درد شود.
- اندازه گیری بزرگی یا تورم: به طور کامل ممکن است تورم پس از آسیب در مفصل زانو وجود داشته باشد. یک متخصص طب فیزیکی ممکن است میزان تورم را برای کمک به درمان مستقیم اندازه گیری کند.
- آزمایشهای ویژه: آزمایشات ویژه اقدامات خاصی است که در اطراف زانو انجام میشود تا به پزشک کمک کند و تعیین نماید کدام ساختار علت این وضعیت است و ممکن است مشکل ایجاد کند.
فیزیوتراپی چگونه به پای پرانتزی کمک میکند؟
بسته به شدت وضعیت شما یا شرایط فرزندتان، فیزیوتراپی میتواند یک گزینه درمانی ایمن، غیرتهاجمی و جامع ارائه دهد. درمانهای فیزیوتراپی برای پای رزانتزی ممکن است شامل کشش و تقویت، تمرینات تعادل، تحرک مفصلی، تحریک الکتریکی و موارد دیگر باشد. فیزیوتراپیست با شما همکاری میکند تا یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای خاص سبک زندگی شما ایجاد کند و همچنین میتواند به ایجاد یک برنامه تمرینی خانگی جامع کمک کند که به شما میآموزد کیفیت زندگی بهتری را بین قرار ملاقاتها با پزشک حفظ کنید.
مهم نیست که چه شرایطی دارید ، یک برنامه فیزیوتراپی میتواند به تسکین درد شما کمک کند. فیزیوتراپیست شرایط شما را ارزیابی میکند و برنامه ای جداگانه برای پاسخگویی به نیازهای خاص شما ایجاد میکند. طی ارزیابی فیزیوتراپی ممکن است دامنه حرکت و اندازه گیریهای قدرت انجام شود. در زیر چندین روش درمانی وجود دارد که یک فیزیوتراپ ممکن است برای کمک به کاهش یا تسکین درد زانو استفاده کند.
کفش مخصوص
کفشی تهیه میکنید که در واقع ظاهر پای پرانتزی را به حداقل میرساند، مانند چکمههای بلند و کفش پاشنه دار، و همچنین کفشهایی که به اصلاح و تراز قرار دادن پای پرانتزی در موقعیت طبیعی تر کمک میکنند.
بریس
از بریسهای ساق پا میتوان برای اصلاح تراز و وضعیت قرارگیری پای پرانتزی با گذشت زمان و اصلاح مشکل استفاده کرد. بریس تجویز شده توسط پزشک به توزیع مجدد نیروها در صفحه رشد برای تقویت رشد طبیعی کمک میکند.
بریسها معمولاً پس از قالب گیری یا اسکن رایانه ای پا، توسط متخصص ارتوپدی ساخته میشوند تا اندازه گیریهای دقیق انجام شود. فیزیوتراپیست شما نحوه و بستن بریس و همچنین محافظت از پوست را به شما و فرزندتان یاد میدهد. همچنین فیزیوتراپیست به کودک کمک میکند تا یاد بگیرد چگونه با بریس راه برود و تعادل داشته باشد. وسایل کمکی، مانند واکر اندازه کودک یا عصا ممکن است لازم باشد. فیزیوتراپیست شما به کودک میآموزد که چگونه با کمک واکر یا عصا با خیال راحت و آزاد راه برود.
این بریس باید حدود 1 تا 2 سال پوشیده شود تا شاهد بهبودی در شکل استخوان ساق باشید، اما باید در سال اول بهبودی حاصل شود. تنظیمات بریس با رشد کودک انجام میشود. اگر در 12 ماه اول بهبودی مشاهده نشود، استفاده از بریس قطع میشود و جراحی توصیه میشود.
گچ گرفتن
میتوان پای پرانتزی را گچ گرفت تا با گذشت زمان پا را در موقعیت مناسب قرار دهد.
کفی
برخی از انواع کفیها و دستگاهها، تراز و ثبات بهتری به پا میدهند، که به نوبه خود به اصلاح وضعیت پاها برای اصلاح پای پرانتزی کمک میکند.
درمان دستی
یک فیزیوتراپیست ممکن است از چندین روش عملی برای کاهش درد در زانوها استفاده کند. این میتواند شامل تمرینات کششی یا انواع تکنیکهای ماساژ باشد.
گرما درمانی و یخ درمانی
گرما اغلب در طی فیزیوتراپی برای کمک به افزایش تحرک و کاهش درد استفاده میشود. یک فیزیوتراپیست همچنین ممکن است از یخ برای کاهش تورم و التهاب استفاده کند.
تمرینات
یک فیزیوتراپیست میتواند تمریناتی را که باید در خانه انجام دهید برای تسکین درد زانو به شما آموزش دهد. تکنیکهای فیزیوتراپی را میتوان در یک برنامه تمرینی خانگی گنجانید که میتواند بخشی از برنامه روزانه شما باشد.
تمرین عضلات گلوت
ورزش گلوت یک روش نسبتاً ساده و آسان برای تقویت پاها از طریق بهبود گردش خون در باسن و پاها است. در اینجا مراحل یکی از محبوب ترین تمرینات گلوت وجود دارد:
- صاف به پشت دراز بکشید و زانوها را تقریباً در زاویه 15 درجه خم کنید (بهتر است از یک تشک یوگا یا ورزشی برای ایجاد سطح راحت برای دراز کشیدن استفاده کنید).
- باسن خود را کمی از زمین بلند کرده و عضلات باسن خود را منقبض / سفت کنید.
- حدود پنج ثانیه در این حالت بمانید.
- باسن خود را شل کنید.
- روزانه سه ست انجام دهید، در هر ست 10 تکرار داشته باشید.
بسته به سطح تحمل خود میتوانید تکرارها را کم یا زیاد کنید. و اگر این ورزش درد شدیدی به شما وارد میکند، آن را کاملاً متوقف کنید و این را به درمانگر یا پزشک خود گزارش دهید.
ستهای همسترینگ
عضلات همسترینگ شما را در خم شدن زانو و انبساط مفصل ران به عقب یاری میکند. تقویت همسترینگ میتواند در روند بهبودی بسیار مهم باشد، زیرا به شما کمک میکند سریعتر به حالت عادی برگردید. در اینجا ستهای همسترینگ وجود دارد که اکثر افراد میتوانند انجام دهند. برای شروع، روی شکم خود دراز بکشید و این مراحل را دنبال کنید:
- پای خود را حدود 10-12 اینچ به عقب بلند کنید.
- تا پنج ثانیه در این حالت بمانید.
- پای خود را به آرامی به زمین پایین بیاورید.
- هر روز دو تا سه ست انجام دهید، در هر ست 10-15 بار تکرار کنید.
ستهای چهارسر
عضلات چهار سر شما شامل چهار ماهیچه است که در انتهای جلوی ران قرار دارند. آنها با هم منقبض میشوند تا در بالا بردن مفصل ران و کشش زانو کمک کنند. چندین نوع مختلف از تمرینات تقویت چهارسر وجود دارد که میتوانید انجام دهید. یکی از ساده ترین موارد، بالا آوردن مستقیم پا است. مراحل به صورت زیر میباشد:
- صاف به پشت دراز بکشید (برای بهترین نتیجه دوباره از تشک یوگا یا ورزشی استفاده کنید).
- در حالی که پای ضعیف تر را روی تشک صاف و مستقیم نگه میدارید، زانوی پای قوی تر (پایی که آسیب ندیده یا جراحی نشده است) را به زاویه 90 درجه خم کنید.
- پای ضعیف تر را به آرامی بلند کنید تا حدود 12 اینچ از سطح زمین فاصله داشته باشد.
- به مدت پنج ثانیه در حالت بالا نگه دارید و به آرامی پای خود را به زمین پایین بیاورید.
- هر روز دو تا سه ست انجام دهید، در هر ست 10-15 بار تکرار کنید.
اینها تنها چند نمونه از تمرینات تقویت پا است که میتوانید در خانه انجام دهید تا به سرعت بهبود شما کمک کند. تعداد بی شماری دیگری وجود دارد که گلوت، همسترینگ، عضلات چهار سر ران و سایر مناطق مهم پایین تنه را هدف قرار میدهند. با استفاده از فیزیوتراپی در خانه، درمانگر یک برنا مهورزشی سفارشی را طراحی میکند که بر نیازهای خاص شما متمرکز باشد، بنابراین شما تمرینات درستی را برای بازسازی قدرت در بدن خود انجام میدهید.
