زانو درد یکی از عارضه‌های شایع در میان مردم سراسر جهان است، اما علل و علائم زانو درد در بیماران مختلف تفاوت‌های فاحشی با یکدیگر دارد. زانو درد در اغلب موارد آسیبی جزئی است که خود به خود برطرف میشود. بااین حال زانو درد گاهی اوقات علامت ابتلا به عارضه‌ای جدی‌تر مانند آتریت و آرتروز است. درحالی که مواد غذایی خاصی حاوی مواد معدنی و ویتامین‌های خاص، مانند غذاهای سرشار از منیزیم وجود دارند که درد عضلات و مفصل زانو را به طور طبیعی تسکین می‌دهند، اما متاسفانه غذاهای دیگری هم هستند که درد و خشکی زانو را بیشتر می‌کنند. علت مضر بودن بعضی مواد غذایی برای زانو درد این است که در اثر خوردن این خوراکی‌ها واکنشی التهابی شروع میشود که عارضه‌های التهابی را تشدید میکند. در این مقاله فهرستی از غذاهای مفید و مضر برای زانو درد را برایتان آماده کرده‌ایم تا بدانید که مصرف چه غذاهایی خطر تشدید التهاب را در بدن افزایش می‌دهد. به این ترتیب می‌توانید غذاهای بهتری را جایگزین مواد غذایی مضر برای زانو درد کنید و ناراحتی و دردتان را تسکین بدهید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارهی روش‌های درمان زانو درد و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفن ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
علل زانو درد
زانو درد علل گوناگونی دارد. برای تشخیص علت زانو درد لازم است که چگونگی آسیب دیدن زانو و همچنین نوع و مدت زمان بروز علائم در نظر گرفته شود.
- زانو به راحتی در اثر کشیدگی و پارگی تاندون‌ها یا رباط‌ها یا رگ به رگ شدن عضلات آسیب می‌بیند؛ این نوع آسیب‌دیدگی‌ها شایع‌ترین علت زانو درد است. التهاب، پارگی و کشیدگی بیش از حد بافت نرم علت آسیب‌دیدگی زانو است و این آسیب‌ها غالباً پس از دویدن و پریدن، به ویژه در صورت اشتباه بودن تکنیک یا فرود به روش نامناسب رخ می‌دهد. چنانچه فشاری جانبی به مفصل زانو وارد شود به گونه‌ای که زانو را مجبور به حرکت در بازه‌ای فراتر از دامنه حرکت معمولیش بکند، زانو آسیب می‌بیند.
- دررفتگی کشکک زانو یکی دیگر از علل زانو درد است. کشکک زانو استخوانی سه‌گوش است که جلوی زانو را می‌پوشاند. این استخوان گاهی از جایگاه اصلی خود خارج میشود و به سمت کنار مفصل درمی‌رود. دررفتگی کشکک زانو عموماً زمانی رخ می‌دهد که فرد پایش را بچرخاند، اما کف پا را محکم روی زمین نگه دارد. به همین علت دررفتگی کشکک زانو در ورزش‌های که مستلزم تغییر جهت ناگهانی است، شایع است.
- ابتلا به عارضه‌های مزمنی مانند آرتریت و آرتروز نیز باعث درد زانو میشود. آرتریت علل بسیاری دارد، اما به طور کلی آرتریت به این معنا است که غضروف بین دو استخوان ساییده میشود، استخوان‌ها در نتیجه از بین رفتن غضروف روی هم کشیده میشود و به این ترتیب بیمار هنگام حرکت دادن مفصل دچار درد میشود. آرتروز یکی از گونه‌های شایع آرتریت است که آرتریت فرسایشی نیز گفته میشود. آرتروز در میان سالمندان شایع‌تر است و یکی از علل رایجی است که جراحی تعویض زانو را ضروری می‌سازد.
- زانو درد گاهی اوقات دردی ارجاعی است که از دیگر نقاط بدن، عموماً کمر یا لگن در زانو پخش میشود. اگر هیچ دلیلی برای درد و ناراحتی زانو پیدا نمی‌کنید، بهتر است کمر و لگنتان را معاینه کنید تا شاید بتوانید منشأ درد را پیدا کنید.
پس از تشخیص دقیق درد زانو، پزشک روند درمان را برای شما شروع میکند. قبل از مراجعه خود به پزشک و شناسایی نوع درمان ،تغییر در رژیم غذایی میتواند تاثیر بسزایی برای کاهش درد و التهاب زانو داشته باشد.
علائم زانو درد
علائم زانو درد به علت بروز درد بستگی دارد. برخی بیماران از دردی تیز و تیر کشنده رنج می‌برند و دردشان به خصوص هنگام حرکت دادن مفصل یا تحمیل وزن بر روی زانو به روشی خاص تشدید میشود؛ حال آن که درد بقیه بیماران دردی سنگین است که هر از گاه عود میکند.
- آسیب‌هایی مانند آسیب ورزشی احتمالاً با دردی تیز و آنی در زمان آسیب‌دیدگی همراه هستند. زانو غالباً آن‌قدر دردناک است که بیمار نمی‌تواند وزنش را بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی روی زانو بیندازد؛ هرچند چنین درد شدیدی در صورت جزئی بودن آسیب‌دیدگی فقط چند دقیقه دوام دارد. درد شدید در صورت شدید بودن آسیب‌دیدگی چند هفته یا چند ماه ادامه دارد. احتمال ورم کردن یا کبود شدن زانو نیز وجود دارد، به خصوص اگر ضربه‌ای هم به مفصل وارد شده باشد. در این صورت زانو در محل آسیب‌دیدگی نسبت به لمس حساس میشود.
- مشکلات مزمنی مانند آرتریت معمولاً به تدریج ایجاد می‌شوند و به مرور زمان تشدید می‌گردند. مفصل زانو غالباً خشک و سفت میشود و درد در اثر حرکت دادن زانو یا تحمل وزن شدیدتر میشود. درد در اوایل عارضه متناوب است، به این ترتیب که بیمار چند هفته یا حتی چند ماه دچار درد میشود و سپس دردش آرام میشود. حالت ایده‌آل این است که آرتریت در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، بنابراین اگر با علائم خاص آرتریت مواجه شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- قفل کردن زانو یکی دیگر از علائم شایع زانو درد است. منظور از قفل کردن زانو این است که بیمار نمی‌تواند زانویش را صاف کند و اگر زانویش را خم یا صاف کند، صدای کلیک کردن زانو را به وضوح می‌شنود. قفل کردن زانو غالباً یکی از علائم آسیب‌دیدگی غضروف است.
اگر با هر یک از علائم زانو درد مواجه شدید بهتر است برنامهی غذایی خود را برای مدتی تغییر دهید. بسیاری از کمبودهای غذایی منجر به تشدید علائم درد زانو و سایر مفاصل میشود.
غذاهای مفید برای زانو درد
مواجه شدن با لیست طویلی از غذاهای خوشمزه‌ای که دیگر اجازه مصرف کردنشان را ندارید، واقعاً ناامید کننده است. برای این که کمک بیشتری در متعادل کردن برنامه غذاییتان به شما کرده باشیم، غذاهای مناسبی را برای جایگزین کردن غذاهای مضر برای زانو درد نیز معرفی می‌کنیم و علت مفید یا مضر بودن هر ماده غذایی را نیز توضیح می‌دهیم.
منابع پروتئین
سعی کنید مصرف چربی‌های حیوانی اشباع را کاهش دهید، برای این کار لازم است که مصرف گوشت قرمز، لبنیات و تخم مرغ را به حداقل برسانید. زیاده‌روی در مصرف این مواد غذایی موجب انباشته شدن اسید آراشیدونیک میشود که ماده‌ای التهابی است و مسلماً کمکی به تسکین درد مفصل نمی‌کند.
در عوض مصرف ماهی‌های چربی مانند ماهی خال مخالی، ساردین، سالمون و شاه ماهی را که منابع غنی امگا ـ ۳ هستند و از خواص ضدالتهابی برخوردارند، افزایش دهید. اگر به طور منظم ماهی مصرف نمی‌کنید، برای مدیریت درد می‌توانید از مکمل روغن ماهی استفاده کنید. در خصوص لبنیات نیز می‌توانید لبنیات گیاهی مانند شیر بادام یا توفو را جایگزین لبنیات حیوانی کنید. همچنین توصیه می‌کنیم گوشت قرمز بدون چربی و گوشت مرغ و بوقلمون بدون پوست میل کنید.
منابع کربوهیدرات
مصرف غذاهای فراوری شده را محدود کنید، چون این غذاها ارزش غذایی کمتری دارند و چاق کننده‌اند و به دلیل افزایش التهاب و وزن درد مفصل را تشدید می‌کنند. مهم‌ترین کربوهیدرات‌هایی که باید از آنها پرهیز کنید، عبارتند از خوراکی‌های تهیه شده از آرد سفید، برنج سفید، نان سفید و منابع قند تصفیه شده. این خوراکی‌ها در ازای کالری‌هایی که به بدن اضافه می‌کنند، حاوی هیچ گونه مواد مغذی نیستند و جز آن که وزنتان را زیاد کنند و مشکل زانویتان را تشدید کنند، هیچ فایده دیگری ندارند.
متخصصان تغذیه برای این که در مصرف کربوهیدرات‌ها زیاده‌روی نکنید، توصیه می‌کنند که از این به بعد قبل از خرید مواد غذایی به برچسب آنها توجه کنید و از یاد نبرید که برچسب‌های فراوان احتمالاً به این معنا است که غذا بیش از حد فراوری شده است و بهتر است از خرید آن صرف نظر کنید. به علاوه فرآیند متابولیسم غذاهای فراوری شده باعث مصرف شدن مواد مغذی باارزش مانند منیزیم میشود، اما هیچ ماده مغذی مفیدی را در مقابل وارد بدن نمی‌کند. بااین توصیف شک نکنید که با کنار گذاشتن غذاهای فراوری شده ضرر نخواهید کرد.
در عوض میوه‌های خشکی مانند انجیر، انواع دانه‌ها از قبیل تخمه کدو، آفتابگردان و کنجد، انواع لوبیا مانند لوبیا قرمز و حبوباتی مانند عدس را بیشتر میل کنید، چون تمام این خوراکی‌ها منبع غنی مواد مغذی هستند. برای مثال منیزیم به وفور در این خوراکی‌ها وجود دارد و همان‌طور که می‌دانید منیزیم به جذب مناسب و مصرف بهینه کلسیم و ویتامین دی کمک میکند.
چنانچه منیزیم کافی در بدن وجود نداشته باشد، کلسیم به صورت کریستال‌هایی دردناک داخل و دور مفصل انباشته میشود. از این گذشته منیزیم عضلات منقبض را شل میکند و افرادی که میزان منیزیم در بدنشان پایین است، معمولاً درد بیشتری احساس می‌کنند.
ویتامین دی ماده مغذی مهم دیگری برای حمایت از استخوان‌ها و عضلات زانو است. از آنجایی که مصرف لبنیاتتان را کاهش داده‌اید، بهتر است کمبود کلسیم را با مصرف مکمل‌های باکیفیت جبران کنید، البته بعد از این که از کافی بودن میزان منیزیم در بدنتان مطمئن شدید.
میوه و سبزیجات
هرچند این توصیه درباره همه صادق نیست، بااین حال بهتر است مدتی از مصرف بعضی میوه‌ها وسبزیجات پرهیز کنید تا اثر آن را بر روی مفصل ببینید. پزشکان توصیه می‌کنند که رژیم غذایی روزانه و الگوهای درد زانو را یادداشت کنید تا متوجه اثر مواد غذایی مصرفی بر زانو درد بشوید.
گروه اول تیره بادنجانیان است که شامل سیب‌زمینی، بادنجان، گوجه فرنگی و فلفل میشود. ماده‌ای شیمیایی حاوی سولانین در تیره بادنجانیان وجود دارد که باعث انجام واکنشی شیمیایی در بدن میشود که به نوبه خود منجر به احساس درد میشود. گروه دوم مرکبات است. هرچند مرکبات غالباً جزء انتخاب‌های سالم محسوب می‌شوند و سرشار از ویتامین ث هستند، اما مصرف مرکبات در برخی افراد موجب شروع واکنش سم‌زدایی میشود که درد را در ابتدا تشدید میکند.
در عوض سبزیجات سبزبرگی مانند کلم کیل و اسفناج را که سرشار از مواد مغذی هستند، در رژیم غذاییتان بگنجانید. سبزی‌های چلیپایی مانند کلم بروکلی، گل کلم و کلم بروکسل نیز غذاهای مفیدی برای زانو درد هستند و ویژگی‌های ضدالتهابی را تقویت می‌کنند. در مورد میوه‌ها هم چرا میوه‌های خارجی و هیجان‌انگیزی مانند آناناس، پاپایا، انبه و گواوا را امتحان نمی‌کنید؟ این میوه‌ها حاوی آنزیم‌های گوارشی طبیعی هستند که اسیدیته بدن را کاهش می‌دهند، اثری که همواره برای مفصل‌های بدن مفید است.
چند توصیه غذایی مفید دیگر
همان‌طور که انتظارش را دارید، باید از منابع قندی و فست فودها پرهیز کنید. البته می‌توانید گاهی اوقات کمی ناپرهیزی کنید. صرف نظر کردن از این خوراکی‌ها بسیار سخت است، به خصوص اگر به شیرینیجات علاقه داشته باشید. بنابراین توصیه نمی‌کنیم که خودتان را کاملاً از این خوراکی‌های لذیذ محروم کنید، اما لازم است بدانید که کدام غذاها علائمتان را تشدید می‌کنند و چطور می‌توانید رژیم غذایی سالمی داشته باشید که برای زانوهایتان هم مفید باشد.
پژوهشگران معتقدند که مواد قندی به دلیل افزایش دادن التهاب موجب شدیدتر شدن درد می‌شوند، به خصوص اگر دچار عارضه‌های التهابی مانند آرتریت زانو، نقرس و فیبرومیالژی باشید. همین نکته در خصوص تمام روغن‌های سبزیجات ارزان قیمتی که برای سرخ کردن و تهیه فست فودها به کار برده میشود، صادق است. به علاوه خوردن غذاهای چرب یا قندی پرکالری مانند کیک ـ که غالباً چربی و قندهای پنهان را در ترکیبی اعتیادآور با هم ترکیب می‌کنند ـ منجر به افزایش وزن میشود و در نتیجه فشار بیشتری به مفصل تحمیل می‌گردد .
در عوض برای این که ذائقه شیرینتان را راضی کرده باشید، میوه‌های تازه را طبق توصیه بالا به رژیم غذاییتان اضافه کنید. برای این که غذاهایتان را لذیذتر کنید، می‌توانید از چربی‌های سالم‌تری استفاده کنید. با روغن‌های باکیفیتی مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون می‌توانید غذاهای خانگی لذیذی تهیه کنید که هم تمایلتان به مصرف غذاهای چرب و خوشمزه را هم به روشی سالم برآورده می‌کنند و هم حاوی مقدارمتعادلی از اسیدهای چرب هستند.
افزودنی، ادویه و چاشنی
هرچند اکثر ما عادت به خوردن غذاهای شور داریم، اما باید بدانید که نمک اضافی تعادل بین مواد معدنی و الکترولیت‌های حیاتی بدن را به هم می‌زند، تعادلی که برای حفظ سلامتی و عملکرد مناسب عضلات و مفصل‌ها بسیار مهم است. به علاوه نمک آبرسانی بدن را مختل میکند که آسیب خطرناکی است و نباید دست‌کم گرفته شود.
ادویه‌ها و گیاهان تازه را جایگزین بخشی از نمک مصرفی‌تان بکنید. این ادویه‌ها طعم و تنوع بیشتری به غذاهایتان می‌دهند و در عین حال به دلیل داشتن خاصیت ضدالتهابی مفیدند. مفیدترین گیاهان و ادویه‌ها برای زانودرد عبارتند از زردچوبه، زنجبیل، دارچین، جعفری، ریحان، رزماری و آویشن.
نوشیدنی‌ها را فراموش نکنید
وقتی خودتان را در طول هفته یا تعطیلات پایان هفته در نوشیدنی‌های کافئین‌دار غرق می‌کنید، ذخایر حیاتی مواد مغذی مانند منیزیم و ویتامین B و C بدن را تحلیل می‌برید. به علاوه کافئین محرک فرآیندهای التهابی در سراسر بدن است.
سعی کنید هر روز ۱٫۴ ـ ۲ لیتر آب ساده و بدون گاز بنوشید. اگر دقت کنید احتمالاً از حجم آب کمی که در طول روز می‌نوشید، تعجب خواهید کرد. البته این میزان آب به جز نوشیدنی‌های داغی مانند چای و قهوه است.
کاهش آب بدن غالباً محرک درد مفصل است، بنابراین تامین آب مورد نیاز روشی ساده و در عین حال موثر برای کاهش درد زانو است. اگر هر روز صبح یک قاشق سوپخوری سرکه سیب و یک قاشق چایخوری عسل را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید و این نوشیدنی را صبح ناشتا بنوشانید، اسیدیته بدنتان کمتر میشود و گوارشتان بهبود می‌یابد. دمنوش گیاه علف طلایی نیز برای کلیه‌ها مفید است و به بیماران دچار نقرس توصیه میشود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارهی روش‌های درمان زانو درد و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفن ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
