پروتز زانو معمولاً از سه بخش ساخته شده است تا از عملکرد طبیعی یک زانوی سالم تقلید کند. دو قطعه فلزی آن به استخوان فمور و تیبیا متصل می‌شوند و بین این دو قطعه فلزی یک بخش پلی اتیلن وجود دارد که نقش ضربه گیر را ایفا میکند. در سال‌های اخیر پروتزهای زانو پیشرفت‌های قابل توجهی کرده است و به یکی از جایگزین‌های بسیار عالی و معتبر برای مفصل زانو تبدیل شده است. هدف از جراحی پروتز زانو تسکین درد و بهبود عملکرد و توانایی حرکتی زانو است. در حقیقت تعویض کامل مفصل زانو به عنوان یک روش درمانی موثر برای افرادی در نظر گرفته میشود که اختلال تحلیل برنده زانوی آنها به مرحله آخر رسیده است. پزشکان بر اساس ارزیابی‌هایی که انجام داده اند و بیماران خود را به مدت ۱۰ سال تحت نظر گرفته اند اقدام می‌کنند که شانس موفقیت این عمل جراحی ۹۵ درصد است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن های ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۴ – ۰۲۱۲۲۷۸۰۷۰۲ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مقاله
ساختار پروتز زانو
هدف اصلی از طراحی پروتز زانو به شرح زیر می‌باشد:
اهداف آناتومیکی
- به دست آوردن دامنه حرکات زانو
- بهبود عملکرد بافت نرم برای افزایش قابلیت حرکت
- پایداری مفصل
- اصلاح تماس غیرعادی این مفصل با استخوان فمور و تیبیا
- جلوگیری از دررفتگی زانو
اهداف مکانیکی
- انتقال صحیح و موثر وزن به مفصل
- افزایش مقاومت به وزن فیزیولوژیکی به منظور جلوگیری از بروز خستگی تغییر شکل یا
- شکستگی ساختارهای پا
- کاهش میزان فشار به زانو و جلوگیری از تحلیل رفتگی زانو با استفاده از سطوح بزرگ پروتز
- توزیع یکسان وزن در محل تماس استخوان و پروتز
- سفتی مناسب قطعات فلزی پروتز
اهداف بیولوژیکی
- سازگار پذیری زیستی
- جلوگیری از آسیب دیدگی غیرعادی بافت‌های اطراف زانو در انجام جراحی اولیه یا جراحی اصلاح کننده
- ثابت شدن استخوان
- کاهش میزان برداشتن استخوان
- اصلاح بد شکلی استخوان
- افزایش سرعت بهبود بیمار به منظور جلوگیری از بروز پوکی استخوان، سفتی رباط یا شل شدن عضلات
اهداف صنعتی
- طراحی ساده و پایداری بالا
- پیروی از بالاترین استانداردها و شکل و اندازه بسیار مناسب
- پایین بودن هزینه تولید و بازاریابی
در حال حاضر انواع مختلفی از پروتزهای زانو در بازار وجود دارند که هریک از آنها بر اساس ویژگی‌هایی از قبیل موارد زیر از هم تفکیک می‌شوند:
- تعداد بدنه‌های پروتز
- تعداد قطعات پروتز
- میزان تقارن آنها
- شکل سطوح مفصل
- متحرک بودن قطعات یا ثابت بودن آنها
- تغییر و اصلاح رباط
- سازگار پذیری زیستی مواد
- ثابت بودن پروتز داخلی بین دو سر اتصال به استخوان
پروتزهای مخصوص زانو
هنگامی که به مسئله قطع عضو اندام پایینی می‌پردازیم متوجه می‌شویم که چندین نوع پروتز برای این مشکل وجود دارد. پروتزهای جدید در مقایسه با پروتزهای قدیمی پیشرفت‌های زیادی کرده است و پروتزهای مختلفی در بازار وجود دارد که به شما کمک میکند بتوانید به انجام فعالیت جسمانی ورزشی مورد علاقه خود بپردازید.
پروتزهای مخصوص مچ پا به پایین
اکثر پروتزهای مخصوص پا بر اساس کارهایی که ما با پاهای خود انجام می‌دهیم از قبیل راه رفتن، دویدن، پریدن و مواردی از این قبیل طراحی می‌شوند. با این حال پروتزهایی که برای ورزشکاران طراحی میشود به نحوی ساخته شده که بتواند به آنها برای انجام امور ورزشی و کاری کمک نماید. پروتزهای ورزشی انواع مختلفی دارند که هنوز تعداد زیادی از افراد از وجود آنها اطلاعی ندارند. پروتزهای پیشرفته مخصوص دویدن معمولاً به شکل یک صفحه منحنی هستند و از فیبر کربن ساخته می‌شوند و باعث میشود که فرد برای انجام فعالیت‌های ورزشی که با حرکات پرش یا دویدن همراه هستند انعطاف پذیری و قدرت مناسبی را داشته باشد. در حال حاضر تولید کنندگان، پروتزهای مثنوی را برای ورزشکارانی طراحی کرده اند که در آن دسته از فعالیت‌های ورزشی که با دویدن همراه هستند کاربرد داشته باشند و بتواند پاسخگوی نیازهای آنها باشد.
پروتز زانو
پروتز زانو به دو گروه اصلی تقسیم میشود که عبارتند از پروتز کامل زانو و پروتز قسمتی از زانو.
- پروتز قسمتی از زانو در مواردی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد که فقط یک کندیل ران آسیب دیده باشد. انجام عمل جراحی برای کاشت این نوع پروتز با تهاجم کمتری همراه است و در مقایسه با کاشت پروتز کامل زانو قسمت بیشتری از بافت سالم زانو را حفظ میکند.
- پروتز کامل زانو جایگزین سطح مفصلی کندیل‌های ران میشود. زمانی از این نوع پروتز استفاده میشود که بیماری‌های تحلیل برنده زانو ساختاری ناحیه را از بین برده باشند و فقط تعویض یک کندیل باعث شکست جراحی شود. در این نوع پروتز قسمت متصل به فمورال از عملکرد استخوان فمور تقلید میکند و ساختاری طبیعی را به وجود می‌آورد و از دررفتگی کشکک جلوگیری خواهد کرد. قسمت مربوط به استخوان تیبیا دارای یک شکل صاف است و از طریق یک تنه کوتاه ثابت میشود که درون استخوان تیبیا قرار داده میشود.
- تعویض کامل مفصل زانو میتواند شامل شکل دهی مجدد کشک باشد. برخی از محققان کاشت قسمت کشکک را در جراحی آرتروپلاستی زانو پیشنهاد می‌دهند این در حالی است که تعداد زیادی از جراحان ترجیح می‌دهند این کار را فقط در برخی نقاط خاص انجام دهند. یکی از محققان در تحقیقی که در این رابطه انجام داده است نشان داده که چنین کاری تاثیری بر روی نتیجه جراحی پروتز زانو نخواهد داشت.
پروتز زانو برای ورزشکاران و بعد از جراحی قطع عضو
درمان پس از جراحی قطع عضو میتواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد که این مسئله به سطوح قطع عضو و عضو قطع شده بستگی دارد. متخصص پروتز در هفته‌ها و ماه‌های اول به بیمار کمک میکند با نحوه مراقبت از پروتز و عضو باقیمانده آشنا شود. این بیماران یاد می‌گیرند که چگونه به طور صحیح ورزش کنند و به تقویت و بازسازی عضلات اطراف عضو قطع شده بپردازند. در دوران پس از جراحی قطع عضو و بهبود هر بیمار نیازها و اهداف خاص خود را دارد اما ورزشکاران انگیزه بیشتری دارند و زمان و انرژی بیشتری را صرف تلاش برای افزایش توان عملکردی خود خواهند کرد. انگیزه و محرک داخلی و شعله ور شدن حس رقابت هم با افزایش بازدهی دوران بهبود میشود و هم به تقویت عضو باقیمانده کمک خواهد کرد. متخصصین ما در کلینیک سلامت امید به شما کمک می‌کنند برای دستیابی به اهداف خود تلاش کنید و نتیجه مطلوبی را به دست بیاورید.
درمان تخصصی
فرایند درمان و توان بخشی در همه ورزشکاران یکسان نیست و با تفاوت‌هایی همراه است زیرا شرایط جسمانی آنها با هم تفاوت دارد. ورزشکاران مختلف از قبیل ورزشکارانی که یخ نورد هستند، شنا می‌کنند یا دونده هستند در مقایسه با ورزشکارانی که در وزنه برداری شرکت دارند به یادگیری حرکات مختلف نیاز خواهند داشت و یک برنامه نمی‌تواند پاسخگوی همه نیازهای تمامی ورزشکاران باشد. به عنوان مثال اگر شما قصد دارید که برای مسابقات ورزشی پیش رو آماده شوید یا دوست دارید یک سفر شگفت انگیز را تجربه کنید پزشک با شما کار میکند تا مطمئن شود شما به اندازه کافی آماده شده اید و آموزش دیده اید تا برای رویارویی با چالش‌های پیش رو آماده باشید. پس از پشت سر گذاشتن مسابقه ورزشی پزشک با دقت به صحبت‌های شما در خصوص عملکرد پروتز گوش میدهد تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل نماید.
استفاده از پروتز زانو
خدمات مربوط به پروتز بر اساس طول دوران بهبود معمولاً حدود ۲ هفته پس از جراحی شروع خواهد شد. در برخی موارد تلاش برای استفاده هرچه سریع‌تر از پروتز زانو بسیار ضروری است. به طور کلی شما باید تلاش کنید که طی مدت ۳۰ روز پس از جراحی از پروتز خود استفاده نمایید تا به این ترتیب به سرعت به پروتز خود عادت کنید و با نحوه استفاده از آن کنار بیایید. متخصص پروتز از نزدیک با شما کار میکند تا اطمینان حاصل نمایید که پروتز به خوبی برای استفاده آماده شده است و با اهداف و نیازهای ورزشی شما تناسب دارد.
انتخاب یک پروتز مناسب
انتخاب یک پروتز مناسب در ورزشکاران به این مسئله بستگی دارد که سبک زندگی و فعالیت‌های آنها تا چه حد است. در تعداد زیادی از موارد ورزشکاران می‌توانند برای انجام فعالیت‌های ورزشی و روزمره خود از پروتزهای سوکتی استفاده کنند. به این ترتیب تعداد زیادی از بیماران می‌توانند متقاضی مناسبی برای استفاده از پروتزهای سوکتی باشند. این امر باعث میشود ورزشکارانی که دچار قطع عضو هستند برای انجام امور کاری، روزمره و ورزشی خود هیچ گونه مشکلی نداشته باشند و از زندگی خود لذت ببرند.
چگونه پروتز زانو به شما کمک میکند به انجام فعالیت‌های ورزشی دلخواه خود بپردازید؟
طراحی و ساخت پروتزهای جدید و پیشرفت‌های به دست آمده در عرصه فناوری باعث شده که ورزشکاران دچار قطع عضو بتوانند به کمک پروتزهای خود به انجام تعداد زیادی از فعالیت‌های ورزشی بپردازند و در عرصه رقابت فعالیت داشته باشد. در یک قرن گذشته تعداد زیادی از این ورزشکاران در مسابقات پارالمپیک شرکت داشته اند اما امروزه به لطف پیشرفت به دست آمده در عرصه فناوری و ارائه پروتزهای بهتر آنها می‌توانند حتی در سطوح بالاتر نیز شرکت کنند. در حقیقت امروزه بیشتر پروتزهای مصنوعی شباهت بسیار زیادی به حرکات طبیعی بدن انسان دارند به عنوان مثال ظاهر، سرعت، حرکت و سازش پذیری آنها باعث حیرت بیماران میشود. استفاده از مواد سبک از قبیل فیبر کربن باعث شده که بیمار بتواند به خوبی از پروتز خود استفاده نماید و از قدرت و انعطاف پذیری آن بهره مند شود به علاوه استفاده از میکرو پردازشگرهای پیشرفته افرادی که دچار قطع عضو هستند کمک میکند بتوانند متغیرهای متفاوتی از قبیل عصب را مانند گذشته احساس کنند. در واقع پروتزهای مخصوص ورزشکاران در اشکال و انواع مختلفی وجود دارد و هریک از آنها به فرد کمک میکند بهترین سطح توانایی حرکتی را داشته باشد.
مراقبت‌های بعد از جراحی مفصل زانو و گذاشتن پروتز
مراقبت‌های بعد از جراحی مفصل زانو و گذاشتن پروتز شامل نکاتی است که توسط جراح و متخصص فیزیوتراپی به شما گوشزد میشود که شما باید از آنها پیروی کنید تا بعد از عمل به خوبی پیشرفت نماید. جراحی تعویض مفصل زانو و دوران بهبود پس از آن مستلزم دنبال کردن برنامه توان بخشی است تا شما به پروتز خود عادت کنید و بتوانید از آن استفاده نمایید. در صورتی که قرار است شما جراحی تعویض کامل مفصل زانوی خود را انجام دهید از پزشک خود بپرسید که پس از عمل باید از چه دستور العمل‌هایی پیروی کنید. متخصص فیزیوتراپی به شما کمک میکند با نکات مهم مربوط به دوران توان بخشی پس از جراحی تعویض کامل مفصل زانو آشنا شوید.
روز اول و دوم بعد از جراحی پروتز زانو
پس از اتمام جراحی تعویض کامل مفصل زانو احتمالاً زاویه شما درون دستگاه سی پی ام قرار داده خواهد شد که این دستگاه به شما راست کردن زانو و به صورت آرام و پیوسته کمک میکند این در حالی است که شما در بستر استراحت می‌‌کنید. این دستگاه دارای قابلیت‌هایی است که به تنظیم میزان حرکات زانوی شما می‌پردازد. جراح و متخصص فیزیوتراپی در خصوص تنظیم کردن دستگاه و حرکت کردن زانوهای شما با هم همکاری دارند. روز اول پس از جراحی متخصص فیزیوتراپی در بیمارستان شما را ویزیت میکند و به شما کمک میکند در جای خود بنشینید، از تخت خارج شوید و شروع به راه رفتن نماید. معمولا پس از جراحی شما برای شروع به راه رفتن به استفاده از وسایل کمکی از قبیل عصا یا واکر نیاز دارید از بدن شما در هنگام راه رفتن محافظت نماید. متخصص فیزیوتراپی در بیمارستان تمرینات مخصوص زانو را به شما یاد میدهد که این تمرینات با هدف بهبود دامنه حرکات زانو و تقویت آن طراحی شده است و به شما کمک میکند بتوانید زانو و ران خود را به حرکت در بیاورید و راحت تر راه بروید. برخی از تمرینات ورزشی ساده از قبیل خم و راست کردن زانو یا منقبض کردن باسن باعث میشود که از جمع شدن خون در بدن جلوگیری شود که این امر باعث میشود از بروز یک مشکل جدی که ترومبوز عمیق وریدی نام دارد جلوگیری شود. هدف اصلی پس از جراحی تعویض زانو این است که از بیمارستان مستقل شوید و بتوانید توانایی حرکتی خود را به دست بیاورید سپس از بیمارستان مرخص شود به نحوی که بتوانید وارد تخت شوید از تخت خود خارج شوید و راه بروید. در صورتی که در منزل شما پله وجود دارد باید بتواند از پله‌ها بالا و پایین بروید که البته متخصص فیزیوتراپی در بیمارستان در این رابطه به شما آموزش‌های لازم را خواهد داد.
هفته اول تا دوم پس از جراحی پروتز زانو
پس از دو تا سه روز اول در بیمارستان باید توانایی حرکتی شما بهبود پیدا کرده باشد و برای مرخص شدن آماده شده باشید البته که شامل مراقبت تخصصی یا توان بخشی بیشتر نیاز داشته باشد به واحد توان بخشی بیمارستان منتقل خواهید شد که در این بخش برای توان بخشی زانو و بهبود قدرت و افزایش دامنه حرکات آن تحرک بیشتری کنید تا بتوانید با عملکرد و توان بهتر به منزل برگردید. معمولاً توان بخشی شما حدود یک تا دو هفته طول می‌‌کشد و در طول روز به دو جلسه فیزیوتراپی نیاز خواهید داشت. متخصص فیزیوتراپی با شما کار میکند تا قدرت زانوهای شما و دامنه حرکات آن افزایش پیدا کند. در صورتی که پزشک احساس کند شما با استفاده از دستگاه سی پی ام نیاز دارید کار با آن را نیز ادامه خواهد داد. در صورتی که شما مشخص شده باشد میتواند متخصص فیزیوتراپی خود بخواهید برای انجام جلسات توان بخشی به منزل شما مراجعه نماید. این امر در افرادی که نمی‌توانند به مرکز فیزیوتراپی مراجعه کنند توصیه میشود. هدف از فیزیوتراپی در منزل افزایش توانایی عملکردی و حرکتی شما در منزل از تا قدرت زانو و دامنه حرکات آن بهبود پیدا کند و شما بتوانید پس از جراحی تعویض کامل مفصل زانوی خود راه بروید و از پله‌ها بالا و پایین بروید. با بهبود محل برش‌ها متخصص فیزیوتراپی به آرامی شروع به ماساژ بافت نرم و به حرکت درآوردن آن خواهد کرد تا قابلیت حرکتی آنها افزایش پیدا کند. این امر باعث میشود که پوست و سایر بافت‌های اطراف زانو بهتر و آزادانه تر حرکت کنند. در صورتی که قصد دارید به مرکز فیزیوتراپی مراجعه کنید می‌توانید برنامه خود را به صورت سرپایی شروع نمایید در این شرایط نیز هدف از فیزیوتراپی بهبود دامنه حرکات زانو از تا شما بتوانید در پایان هفته دوم زانوی خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید.
هفته سوم تا ششم پس از جراحی
در هفته سوم تا ششم پس از جراحی پروتز زانو، شما باید در مرکز فیزیوتراپی به دریافت خدمات سرپایی بپردازید و تمرینات ورزشی سنگین را آغاز نمایید تا به تدریج و تا پایان هفته ششم توانایی حرکتی زانوی شما بهبود پیدا کند. تعداد زیادی از بیماران پس از جراحی پروتز زانو از مزایای حاصل از کار بر روی دوچرخه ثابت بهره مند می‌شوند. متخصص فیزیوتراپی ارتفاع مناسب صندلی دوچرخه را بر اساس شرایط شما تعیین می‌نماید. در صورتی که برای اولین بار نتوانستی به طور کامل رکاب بزنید تعجب نکنید به تدریج و با رکاب زدن به سمت جلو و عقب دامنه حرکات زانوی شما بهبود پیدا میکند و شما می‌توانید به طور کامل رکاب بزنید. پس از جراحی پروتز زانو باید همچنان بر روی تقویت زانوی خود و انجام تمرینات تقویتی تمرکز کنید و متخصص فیزیوتراپی تمریناتی را برای تقویت عضلات چهار سر ران، عضلات ران و عضلات همسترینگ به شما یاد خواهد داد. برای تقویت بهترین عضلات می‌توانید از وزنه‌های کوچک استفاده کنید. ممکن است متخصص فیزیوتراپی ترجیح دهد از تحریک الکتریکی عصبی عضلانی برای تحریک بهتر عضلات چهار سر ران استفاده کند. این مدالیته درمانی باعث انقباض عضلات چهار سر ران میشود و به بهبود توانایی شما برای منقبض کردن این عضله کمک خواهد کرد. در طول هفته سوم تا ششم پس از عمل متخصص فیزیوتراپی به شما برای بهبود توانایی حرکتی کمک خواهد کرد تا بتوانید با اعصاب یا واکر راه بروید. در پایان هفته ششم شما باید بتوانید بدون وسایل کمکی راه بروید. در این دوران متخصص فیزیوتراپی از شما می‌خواهد برای کنترل درد خود و کاهش تورم اطراف مفصل زانو از کمپرس یخ استفاده کنید. برای استفاده از کمپرس یخ باید مقداری یخ را درون یک کیسه پلاستیکی بریزید سپس آن را درون یک تکه پارچه قرار دهید و روی زانوی خود بگذارید اما از قرار دادن یخ به طور مستقیم روی پوست خودداری کنید زیرا باعث سوختگی پوست خواهد شد. گاهی اوقات ممکن است پس از تعویض کامل مفصل زانو و جراحی پروتز زانو تورم ایجاد شده تا مدت زیادی از بین نرود.
هفته ۷ تا ۸ پس از جراحی پروتز زانو
در پایان هفته دوم پس از جراحی پروتز زانو و در دوران توان بخشی شما باید با متخصص فیزیوتراپی همکاری نزدیکی داشته باشید تا توانایی عملکردی شما افزایش پیدا کند. تمرینات ورزشی باید برای تقویت قدرت عضلات اطراف زانو و پا تمرکز داشته باشد. تمرینات ورزشی پیشرفت به تدریج باعث تقویت زانوی شما خواهد شد و به افزایش توانایی و تعادل آن کمک خواهد کرد. در این دوران شما باید بتوانید به خوبی پیشرفت کنید تا به طور طبیعی و بدون احساس درد و نیاز به وسایل کمکی راه بروید. هنگامی که شما به پایان دوران توان بخشی پس از جراحی پروتز زانو نزدیک می‌‌شوید باید با متخصص فیزیوتراپی در خصوص ادامه برنامه ورزشی خود به صورت مستقیم صحبت کنید. دسترسی به وسایل ورزشی و دوچرخه ثابت یا دنبال کردن برنامه ورزشی با وزنه یک گزینه بسیار مناسب است که به شما برای بهبود توانایی حرکتی و عملکردی پس از جراحی پروتز زانو کمک زیادی خواهد کرد.
