علت و درمان زانو درد بعد از زایمان سزارین و طبیعی
بارداری و مادر شدن میتواند اثرات جدی بر بدن وارد کند. ترک خوردن نوک سینهها، کمر درد، جراحی شکم و بی اختیاری ادرار فقط برخی از اتفاقاتی هستند که به دنبال تجربه مادر شدن باید متحمل شویم! چیزی که بسیاری از خانمهایی که اولین بارداری خود را تجربه میکنند، انتظار ندارند، درد زانو است.
درد مفاصل پس از زایمان بسیار شایع است، اما همه زنان این مشکل را تجربه نمیکنند.
پس از گذراندن نه ماه از دوران بارداری، احتمالاً اطلاعات کافی را در مورد تغییرات متنوعی که در بدن شما رخ داده است، جمع کردهاید. اما پس از زایمان، شما با تغییرات جدید زیادی روبرو خواهید شد و ممکن است بخواهید بدن خود را بهتر بشناسید تا خود را به این تغییرات وفق دهید.
در اینجا چند نکته و روش وجود دارد که به شما کمک میکند چگونگی مقابله با این دردهای مفصلی را یاد بگیرید و در تلاش برای بدست آوردن سلامت خود به شکل قبل از بارداری موفق باشید:
متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید برای هر بیمار برنامه درمانی خاص براساس سن، شرایط و شدت بیماری تجویز می کنند. بعد از معاینه دقیق بیمار با رویکرد پلکانی به درمان ریشه ای بیماری می پردازند. درمان از تجویز روش های ساده مانند ورزش و زانوبند آغاز می شود و در صورت لزوم و موثر نبودن روش های ساده، درمان های پیچیده تر مانند لیزرتراپی، انواع تزریق مفصلی ، اوزون تراپی و … برای بیمار تجویز خواهد شد
چرا مفاصل بعد از زایمان درد میکنند؟
با پیشروی دوران بارداری، وزن اضافی که باید تحمل کنید، در هر سه ماهه بارداری افزایش مییابد. بنابراین، برای سیستم بدنی شما که باید یک بار مضاعف را حمل کند، طبیعی است که استرس زیادی ایجاد شود. درد مفاصل اغلب به این عامل نسبت داده میشود. همچنین، مادرانی که شکم بارداری اول را تجربه میکنند، ممکن است به یک حالت به نام سندرم خستگی مزمن مبتلا شوند. بسیاری از خانمها حتی قبل از بارداری با آرتروز روماتوئید مبتلا هستند، بنابراین درد مفاصل هم ممکن است به علت این عارضه باشد. اگر قبلاً اپیدورال (تزریق موضعی مسکن) دریافت کردهاید، ممکن است در طول زایمان قسمت انتهایی استخوان بسته شود و این ممکن است منجر به درد ناگواری در هنگام زایمان شود.
ممکن است هورمون ریلکسین نقش داشته باشد
ریلکسین هورمونی است که توسط بدن در دوران بارداری آزاد میشود و نقش شل کردن لیگامانها را به عهده دارد. این هورمون به بدن کمک میکند تا با بزرگتر شدن کودک از نظر وزن و اندازه، رحم را بتواند تحمل کند. علاوه بر این، مفاصل و عضلات شما را نیز شل میکند و بدین ترتیب بدن را برای زایمان آماده میکند. جمع شدن رباطها به وضعیت اولیه آنها ممکن است تا مدتی پس از پایان زایمان طول بکشد. به همین دلیل ممکن است در مفاصل خود احساس درد داشته باشید زیرا رباطها در حال جمع شدن و بازگشت به حالت قبل از بارداری هستند.
چرا زانوهایم درد میکند؟
شایعترین نوع زانو درد در مادران شکم اول، در اثر عارضهای به نام سندرم درد پتلوفمورال که اطراف کشک زانو قرار دارد. در مادران شکم اول، درد زانو معمولاً در اثر ترکیبی از سه عامل اصلی زیر ایجاد میشود:
بدن شما چه تغییراتی را در دوران بارداری طی میکند
- هورمونهای آزاد شده در دوران بارداری باعث میشوند که رباط ها شل شوند و لگن را پهنتر کنند تا فضای کافی برای نوزاد ایجاد شود.
- عضلات شکم شما در دوران بارداری کشیده شده و به تدریج ضعیف میشوند.
- وضعیت بدن شما معمولاً تغییر میکند که شامل افزایش انحنای قسمت تحتانی کمر یا “به عقب چرخیدن” میشود که شکم و کمر شما را در وضعیت جدیدی قرار میدهد.
عدم تعادل عضلانی که غالباً در نتیجه بارداری اتفاق میافتد
- عضلات شکم (عرضی، رکتوس و مورب) ضعیفتر میشوند.
- عضلات دور کننده لگن و گلوتئال ضعیفتر میشوند.
- ماهیچههای جانبی ران مانند باند ایلوتیبیال و چهار سر ران کشیدهتر میشوند.
انواع فعالیتها
انواع فعالیتهایی که شما به عنوان یک مادر انجام میدهید بار اضافی زیادی را به مفصل پتلوفمورال وارد میکند:
- نشستن برای شیردادن به نوزاد و نگهداری از او باعث میشود زانوهای شما برای مدت طولانی در حال خم شدن باشند.
- تکان دادن و در آغوش جنباندن کودک برای آرام کردنش معمولاً موجب تحمل وزن نوزاد برای مدت طولانی میشود.
- چمباتمه کف زدن روی زمین و دو زانو نشستن برای برداشتن کودک یا گذاشتن او فشار زیادی را به مفاصل زانو و عضلات چهار سر ران وارد میکند.
- بلند کردن کریر بچه و هل دادن کالسکه (به خصوص در سربالایی یا پلهها)، میزان فشار روی مفاصل زانو را افزایش میدهد.
اگر زانو درد دارم باید از انجام چه کارهایی خودداری کنم؟
در حالت واقع بینانه، بسیاری از موارد وجود دارند که در جایگاه مادر به سادگی نمیتوانید از آنها اجتناب کنید (مانند بسیاری از موارد موجود در لیست بالا!) اما مهم است بخاطر بسپارید که اگر زانو درد بعد از بارداری را نادیده بگیرید یا بیشتر به آن فشار وارد کنید، بهتر نمیشود! برخی از فعالیتهای اصلی که باید مراقب آنها باشید عبارتند از:
- چمباتمه زدن، مخصوصا همراه با وزن اضافی (داشتن کودک در بغل یا دمبل!)
- پیاده روی از بالا یا پایین تپهها یا پلهها، به خصوص با کالسکه
- خم کردن بیش از حد زانو
اگر متوجه ارتباط خاصی بین انجام این کارها و زانو درد خود شدید، ارزش آن را دارد که این فعالیتها را برای مدتی اصلاح کرده یا به حداقل برسانید تا ببینید آیا این درد بهبود مییابد یا خیر.
برای بهبود زانو درد چه کاری میتوانم انجام دهم؟
به حداقل رساندن حرکات تشدید کننده آن میتواند شروع خوبی باشد، اما معمولاً برای خلاص شدن از درد شما کافی نیست. شما باید به این موارد نیز فکر کنید:
فیزیوتراپی
برای کمک کردن به عامل اصلی درد، شما ابتدا باید آن را تشخیص دهید! یک فیزیوتراپی خوب که تجربه کار با زنان پس از زایمان را دارد، میتواند در این زمینه به شما کمک کند. عواملی که در ایجاد زانو درد نقش دارند ممکن است در هر شخصی متفاوت باشند.
انجام ورزشهایی برای بهبود هر گونه عدم تعادل عضلانی
پزشکان معمولاً چند ورزش به مادران مبتلا به زانو درد آموزش میدهند تا به رفع عدم تعادل فرد کمک کنند. این موارد ممکن است شامل تمرینات کششی یا تکنیکهای آزاد سازی عضلات برای رفع گرفتگی و تقویت عضلات ضعیف باشد.
تکنیک خود را تغییر دهید
با تقویت عضلات، باید توجه داشته باشید که درد شروع به بهبود میکند، اما برخی از تمرینات هنوز هم میتوانند زانو درد را تشدید کنند. به عنوان مثال اگر هنگام چمباتمه زدن دچار درد میشوید، سعی کنید که وزن خود را هنگام چمباتمه زدن از روی زانوها بردارید تا بتوانید برخی از عضلات لگن را درگیر کنید. یا نگاه دیگری به وضعیت زانوی خود بیندازید و سعی کنید تراز بدن خود را تغییر دهید تا ببینید آیا این اصلاح وضعیت به کاهش درد شما شما کمک میکند:
کفشهای خوب بپوشید
کفشهایی که دارای کفی مناسب بوده و از قوس کافی برخوردار هستند، به شما کمک میکنند تا زانوی شما در حالت تراز قرار بگیرد. این کار میتواند یک “درمان سریع” برای برخی از خانمها باشد، بنابراین اگر وقت زیادی را پابرهنه یا با دمپایی سپری میکنید، سعی کنید کفشهای خود را کمی بیشتر بپوشید و ببینید که این کار درد شما را کاهش میدهد!
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که اگرچه زانو درد در مادران شکم اول بسیار شایع است، اما طبیعی نیست و نباید مورد بی توجهی قرار گیرد.
تا چه مدت باید این درد را تحمل کنید؟
به طور متوسط دردهای پس از زایمان از 6 هفته تا 6 ماه طول میکشد. همه اینها به استقامت طبیعی بدن بستگی دارد تا چقدر بتواند در برابر استرس زایمان و بعد از زایمان، مبارزه کند. از آنجایی که شما از کودک خود مراقبت میکنید و در کارهای روزانه درگیر میشوید، این درد ممکن است تشدید شود و مدت بیشتری بماند. این مسئله همچنین میتواند در هنگام بلند کردن وزن کودک با بازوهایتان تشدید شود و منجر به ایجاد درد در ناحیه مچ دست و ساعد و شانه شود. همچنین اگر موقعیت نشستن شما مناسب نباشد، میتواند به هنگام تغذیه شیر به کودک نیز به کمر شما فشار بیاورد.
تمام شرایط ذکر شده برای یک مادران تازه زایمان کرده طبیعی است و آنها باید برای مقابله و تسکین دردهای مفاصل پس از زایمان، روش هایی به کار گیرند. در اصل، شما باید فرصت کافی به بدن خود بدهید تا بهبود یابد. مواظب باشید که تمام دستورالعملها را رعایت کنید و خود را مجبور به تحمل درد نکنید. به محض کسب اجازه از پزشک خود به سراغ تمرینات منظم ورزشی بروید و مطمئن شوید که از هرگونه تغییری در بدن خود آگاه هستید. استفاده از دورههای منظم فیزیوتراپی ممکن است در مقابله با دردهای مفصلی به شیوهای بهتر به شما کمک کند.
