در حال حاضر، ۲۵% از مردم با زانو درد و خصوصا درد مفصل زانو، هنگام نشستن و برخاستن، دست و پنجه نرم می کنند. دلایل مختلفی برای درد زانو در هنگام نشستن و برخاستن وجود دارد که می توان به چاقی و اضافه وزن، ایستادن و نشستن های متداول و طولانی، حالت و وضعیت ایستادن یا نشستن، نداشتن تحرک کافی در طول روز، آسیب های مینیسک و تاندون، آرتروز، درد جلوی زانو یا سندروم پاتلوفمورال و بسیاری دیگر از عوامل باعث درد زانو می شوند، اشاره کرد.
درمان زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، بطور معمول بعد از شناسایی مورد و دلیل ایجاد این درد، امکان پذیر می باشد؛ بنابراین جهت تشخیص پزشکی دلایل درد زانو، تست و معاینات زیر پیشنهاد می شود:
آزمایش خون، ایکس ری، ام آر آی، آرتروسکوپی یا دوربینی مفصل.
علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
در زیر، ما به چند مورد از دلایل متداول زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، اشاره می کنیم.
آرتروز
بعضی از افراد درد زانو هنگام نشستن و برخاستن را جدی نمی گیرند، در حالی که این درد می تواند سر منشأ آرتروز زانو باشد. در مراحل اولیه شکل گیری آرتروز، درد زانو، بعد از چند دقیقه برطرف می شود و فرد مبتلا می تواند به کارها و فعالیت های روزانه خود، بدون احساس درد و سختی، رسیدگی کند. اگرچه در مرور زمان، مفصل زانو صدمه بیشتر می بیند و به همین ترتیب درد زانو نیز شدید تر می شود و فرد می بایست معالجات پزشکی انجام دهد.
علت ایجاد آرتروز در مفصل زانو، صدمه به غضروف بین استخوانی است. بنابراین با صدمه بر این غضروف، مفاصل و استخوان زانو روی هم کشیده شده و باعث درد در ناحیه زانو میشوند.
در مرور زمان، آرتروز زانو شدیدتر می شود و فرد مبتلا، متوجه درد و سختی در هنگام نشستن و برخاستن، همچنین هنگام راه رفتن و حتی حرکات کمی در زانو، باعث ایجاد درد می شود.
آرتروز زانو، بعد از گذشت چند سال بوجود می آید و مدت زیادی لازم است تا غضروف بین مفصل زانو، صدمه ببیند. افراد مسن، بیشتر در معرض آرتروز زانو بوده و نیاز به معاینات پزشکی دارند.
بورسیت کشکک زانو
درد زانو، هنگام نشستن و برخاستن، همراه با تورم، می تواند نشانه هایی از بوریست کشکک زانو باشد.
بوریست، وضعیتی است که در آن بورس که کیسه های پر شده از مایع بین استخوانی است و وظیفه حفاظت در مقابل ضربه به زانو را به عهده دارد، ملتهب شده است. از دلایل متداول بوریست کشکک زانو، ضربه (تروما)، صدمات ایجاد شده از حرکات مکرر و تکراری و عفونت است.
کیست بیکر
کیست بیکر یا کیست پوپلیته، تومور و برامدگی است که بر اثر برجسته شدن و تجمع مایع بین مفصلی، در پشت زانو ایجاد می شود. دلیل ایجاد این نوع از کیست، تورم در بافت پشتی غضروف زانو است.
اگرچه، در بعضی از موارد، تومور در مایع بین مفصلی زانو، تنها دلیل کیست بیکر نیست و این کیست می تواند باعث ایجاد علائم زیادی شود.
کیست بیکر در گاهی از موارد از هم گسسته می شود و بنابراین، باعث نشت و سرایت مایع بین مفصلی، به ماهیچه های ساق پا می شود. در این مورد، درد زانو در هنگام نشستن و برخاستن، بسیار شدید است و همچنین باعث تورم و کبودی در ساق پا نیز می شود،
بیماری غضروف مینیسک
مینیسک، از دو غضروف حلقه ای تشکیل شده است که در کنار زانو، بین استخوان های بالا و پایین ران پا قرار دارد. این غضروف ها، همانند فنر باعث افزایش سطح بین استخوانی و به همین دلیل، سبب کاهش اصطکاک بین استخوان ها شده و جلوی ایجاد ضربه بین زانو ها را می گیرند.
مینیسک وظیفه حرکت روان و بدون درد در مفصل زانو را به عهده دارد، حداقل تا زمانی که شکاف و پارگی در بافت مینیسک ایجاد نشود.
دلایل مختلفی باعث پارگی بافت مینیسک می شود. تقریبا دلیل نیمی از این موارد، انحطاط و فساد در بافت بین غضروفی می باشد. از دلایل دیگر می توان به صدمات حاد و یا التهابات ناشی از صدمات قبلی به مینیسک، اشاره کرد.
بیماری سندروم درد پاتلوفمورال
این سندروم، به بیماری زانوی دونده/جامپر، نیز شناخته می شود، زیرا که این بیماری در بین ورزشکاران بسیار رایج است. بطور خاص این نوع از بیماری در بین مردان و زنان جوان بیشتر دیده می شود. البته که سندروم درد پاتلوفمورال در بین افرادی که ورزش هم نمیکنند، وجود دارد.
این سندروم، با ایجاد درد در ناحیه جلویی زانو و کشکک زانو بروز می کند و باعث درد و سختی هنگام نشستن و برخاستن می شود تا حدی که به روی زانو نشستن، از پله بالا رفتن و تحرکات دیگر روزمره، می تواند بسیار دشوار شود.
دلایل بسیاری برای ایجاد سندروم پاتلوفمورال وجود دارد، استفاده و فشار بیش از حد به زانو، مشکل در تراز شدن کلاهک زانو و دیگر تحرکات رزرمره، از دلایل اصلی این سندروم هستند.
صدمات در تاندون و رباط پا
تاندون ها، بافت فیبری هستند که بین انتهای ماهیچه و استخوان، قرار دارند. صدمات به تاندون ها، ناشی از موارد مختلفی همچون حرکات بدنی ناگهانی، فعالیت های استقامتی سنگین، مصدومیت، کارهای روزمره طولانی و التهاب ها، باشد.
رباط ها یک بافت فیبری بین استخوانی، برای حفظ مفاصل در یک تراز طبیعی هستند. زمانی که رباط های زانو بیش از حد کشیده میشوند، باعث پارگی، زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، درد در زانو با خم کردن و یا صاف کردن آن می شوند.
ترومبوز سیاهرگی عمیق
ترومبوز سیاهرگی عمیق یا DVT (Deep Vein Thrombosis)، ناشی از تشکیل لخته خون در رگ‌ها است. در بیشتر موارد، این مشکل در بافت پلویس (لگن)، ران یا ساق پا رخ می‌دهد، اما گاهی نیز می‌تواند منجر به درد در هر قسمتی از ساق پا و حتی زانو شود. ترومبوز سیاهرگی می‌تواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد. اگر یک بخش از لخته خون از محل خود جدا شده و به سمت ریه‌ها حرکت کند، می‌تواند عروق ریه را مسدود کند. اگر لخته خون در جای خود باقی بماند، ممکن است به دریچه‌های رگ‌ها آسیب برساند و علائمی مانند درد، تورم، زخم و آسیب‌های دیگر را ایجاد کند.
تاندونوپاتی یا التهاب تاندون کشکک زانو
تاندونوپاتی، به تاندون متورم گفته می شود که بر روی همسترینگ، ماهیچه دوقلو و تاندون پوپلیتئوس یا ماهیچه ی گودی زانو که هر دو در پشت زانو قرار دارند، تاثیر می گذارد. تاندونوپاتی به دلیل تکرار و حرکت مداوم زانو و یا داشتن مشکلی دیگر در مفصل، رخ می دهد. ورزش های منظم که نیاز به دویدن دارند می توانند باعث ایجاد تاندیوپاتی در پشت زانو شوند. علائم تاندونوپاتی شامل، زانو درد هنگام نشستن و بلندشدن، کاهش انعطاف پذیری و حرکت زیاد است.
وضعیت نشستن یا ایستادن
یکی دیگر از منابع مهم زانو درد، وضعیت بد نشستن است که به کمر و حتی زانوهای شما آسیب می رساند. هنگامی که زانوهای شما برای مدت طولانی خم شده یا تحت فشار هستند، باعث ناراحتی موضعی شده و در نهایت درد خواهند داشت. این درد مفصلی زمانی افزایش می یابد که بصورت چهار زانو و یا دو زانو نشسته باشید. در نتیجه، مراقب وضعیت نشستن خود، در حال کار کردن و یا نشستن های طولانی، باشید. شما باید همیشه به ارگونومی محل کار، مانند انتخاب موقعیت صندلی راحت، در دسترس نگه داشتن ماوس و صفحه کلید در نزدیکی خود و دیگر شرایط برای حفظ سلامت خود، پایبند باشید.
نشستن و یا ایستادن برای دوره های طولانی مدت
اگر شغل شما مستلزم این است که هر بار بیش از یک ساعت بنشینید یا بایستید (همانطور که اکثر مشاغل اداری یا فروشندگان انجام می دهند)، به احتمال زیاد به دلیل بی حرکتی دچار ناراحتی زانو خواهید شد. ماهیچه ها و تاندون ها ممکن است سفت و ناراحت شوند. نشستن و ایستادن در یک وضعیت نامناسب، برای مدت طولانی، نیز می تواند باعث درد کشکک زانو شوند.
درمان زانو درد هنگام نشستن و برخاستن چیست؟
درمان زانو درد و سختیه پس از نشستن یا ایستادن، به علت اصلی آن بستگی دارد. هنگامی که علت برطرف شد، درد زانو هنگام نشستن و برخاستن تسکین می یابد. بنا به علت ایجاد درد، برخی از درمان های رایج انجام شده، عبارتند از:
- داروها: برای تسکین فوری درد و سفتی مفصل زانو، می توان داروهای مسکن مانند NSAID ها یا پاراستامول را تجویز کرد.
- کمپرس یخ و کمپرس گرم: استفاده از کمپرس یخ و کمپرس گرم در مفصل زانو باعث تسکین درد زانو هنگام نشستن و برخاستن می شود.
- مکمل ها: اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن به دلیل آرتروز باشد، مکمل های کندرویتین سولفات و گلوکزامین مفید هستند. این مکمل ها به رشد و بازسازی غضروف کمک می کنند. مکمل های امگا 3 نیز به سلامت مفصل زانو کمک می کنند.
- تخلیه مایعات: اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، ناشی از وجود مایع بین مفصلی بیش از حد باشد، درمان مؤثر، تخلیه مایع بین مفصلی می باشد که پس از آن بیمار نیاز به استراحت و مصرف داروهای تجویز شده برای رفع این مشکل را دارد.
- جراحی: اگر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن با درمان محافظه کارانه بهبود نیابد و درد و سختی در حرکت زانو تشدید شود، بطوری که در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد کند، جراحی برای تعویض کامل زانو یا تنظیم مجدد کشکک زانو انجام می شود تا این مشکل را برطرف سازد.
- استراحت: علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن هرچه که باشد، مهم است که از بعضی از فعالیت های خاص که بر مفصل زانو تاثیر می گذارد مانند دویدن، آهسته دویدن و غیره، اجتناب کنید، زیرا این فعالیت ها باعث استرس عضلات و فشار بیش از حد به مفاصل زانو و در نهایت آسیب های بیشتر، می شود.
- فیزیوتراپی\ورزش های خفیف: بیمار به زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، نباید به طور کامل از فعالیت های بدنی خودداری کند، زیرا استراحت کامل باعث بدتر شدن زانو درد هنگام نشستن و برخاستن می شود. برای کمک به تقویت عضلات اطراف مفصل زانو، انجام فعالیت های بدنی متوسط یا تمرینات ورزشی، حائز اهمیت می باشد. با این حال، قبل از شروع هر برنامه ی ورزشی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. فیزیوتراپیست، شما را در مورد تمرینات لازم برای تقویت زانو، راهنمایی می کند.
- حرکت در جا: اگر از زانو درد هنگام نشستن و برخاستن رنج می برید، اجتناب از قرارگیری در وضعیت نشستن یا ایستادن های طولانی مدت، اهمیت دارد. انجام حرکات ساده در هنگام نشستن و قبل از ایستادن، در تسکین درد زانو، هنگام نشستن و برخاستن بسیار مفید است. اگر کارتان را پشت میز انجام می دهید، بلند شدن، حرکت کردن و انجام حرکات کششی هر 20 دقیقه، به تسکین درد زانو کمک می کند. این کار باعث حفظ مایعات ضروری بین مفاصل اطراف زانو که باعث لغزندگی و سهولت در حرکت زانو می شود، است و از سختی در حرکت زانو، پس از نشستن طولانی مدت جلوگیری می کند.
- کاهش وزن: کاهش وزن، به خصوص اگر اضافه وزن دارید، فشار وارده بر مفاصل زانو را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، روند پیشرفت آرتروز زانو را کاهش می دهد و به کاهش درد زانو هنگام نشستن و برخاستن کمک زیادی می کند.
