زانو درد شبانه یک مشکل رایج است، با فرا رسیدن شب و آماده شدن شخص برای استراحت، فعالیت‌های سنگین روزانه بالأخره تأثیر خود را می‌گذارند و باعث احساس درد شدید در زانو می‌شوند. زانو درد شبانه می‌تواند خواب را از شخص گرفته یا خواب وی را برهم بزند و به همین خاطر باعث مشکلات بزرگتری خواهد شد.
احتمال تجربه زانو درد شبانه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. درد شبانه عموماً در افراد چاق یا دارای اضافه وزن یا افرادی که در طول روز با انجام فعالیت‌های پرفشار، فشار زیادی را روی زانوهای خود وارد می‌کنند دیده می‌شود.
برای درک بهتر زانو درد شبانه، در ادامه توضیحاتی مفصلی را درباره علل این نوع درد خواهیم داد و نحوه درمان زانو درد شبانه را نیز با شما در میان خواهیم گذاشت.
چه زانو درد شبانه باعث شود با سختی زیاد به خواب بروید، چه در نیمه شب شما را بیدار کند و چه شما را بی‌قرار سازد، این نوع درد می‌تواند تأثیر بزرگی را بر کیفیت خواب شخص گذاشته و به همین ترتیب تأثیر مخربی بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی وی می‌گذارد. اگر فوراً به این عارضه رسیدگی نشده یا درمان نشود، زانو درد و آسیب دیدگی اثری ناتوان کننده بر شخص خواهد گذاشت. این عارضه تحرک را از فرد گرفته و حتی فعالیت‌های ساده‌ای همچون پیاده روی را غیرقابل تحمل می‌سازد. اگر شما نیز دائماً از زانو درد رنج می‌برید، فیزیوتراپی می‌تواند با تقویت عضلات و افزایش انعطاف، درد زانوی شما را کاهش دهد. با تقویت کردن عضلات حامی مفصل زانو و پیشگیری از خشکی مفصل، زانو بهتر می‌تواند وزن بدن شخص را کنترل کند.
در کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی امید پس از معاینه بیمار درمان با رویکرد پلکانی آغاز می شود. در این رویکرد درمان از روش های ساده آغاز می شود و در صورت لزوم درمان های پیچیده تر تجویز خواهند شد.
فهرست مقاله
علل زانو درد شبانه
علل رایج زانو درد شبانه عبارتست از کشیدگی و رگ به رگ شدن، زانو درد قدامی، پارگی مینیسک یا آسیب به غضروف، آرتروز استخوان، التهاب تاندون (تاندونیت)، خونریزی درون مفصلی (همارتروز) ،بیماری از گودشالتر، نقرس ، آرتریت عفونی، استفاده بیش از حد از مفصل و چاقی .
آرتروز استخوان
این عارضه شایع‌ترین علت زانو درد شبانه است، زیرا هنگامی که شخص دراز می‌کشد عضلات پیرامون زانو شروع به ریلکس شدن می‌کنند. هنگامی که غضروف بین استخوان‌ها نازک می‌شود، همانطور که در آرتروز استخوان دیده می‌شود، استخوان‌ها روی هم مالیده شده و ایجاد درد می‌کنند.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یکی از انواع بیماری‌های سیستم خود ایمنی و نوعی التهاب مفصلی است. این عارضه می‌تواند باعث زانو درد شبانه شود زیرا سیستم ایمنی مبتلایان به این بیماری اشتباهاً به مفاصل حمله کرده و در نتیجه باعث درد و بدشکلی مفصل می‌شود.
نقرس
نوع دیگری از التهاب مفاصل نقرس است. نقرس در اثر بالا رفتن اسید اوره در خون و تشکیل کریستال در مفاصل ایجاد شده و باعث درد و ورم می‌شود. عود کردن علائم نقرس در شب بسیار رایج است.
تروما یا چاقی
مصدومیت زانو یا چاقی می‌تواند باعث زانو درد شبانه شود. اضافه وزن فشار زیادی را روی زانوها قرار داده و به همین خاطر هنگامی که شخص در شب استراحت می‌کند درد آغاز می‌شود.
داروهای خاص
برخی از داروهای خاص همچون استاتین برای مبتلایان به کلسترول خون منجر به زانو درد شبانه می‌شود.
اسپوندیلیت آنکلیوزان
یک بیماری سیستم خود ایمنی دیگر که معمولاً ستون فقرات را درگیر می‌کند ولی می‌تواند به زانوی شخص نیز حمله کند. وقتی شخص دراز می‌کشد درد ناشی از اسپوندیلیت آنکیلوزان تشدید می‌شود.
التهاب کیسه مفصلی (بروسیت)
این عارضه در اثر انجام حرکات تکراری و تجمع مایعات روی مفصل زانو ایجاد می‌شود. وقتی زانو خم می‌شود شخص درد بیشتری احساس می‌کند. این عارضه را می‌توان در مشاغلی همچون نصاب موکت و بازیکنان فوتبال دید.
آرتریت عفونی
این عارضه، یک عارضه جدی و دردناک است که باعث احساس ناخوشی و تب نیز می‌شود. در این عارضه زانو دچار عفونت شده و در اثر عفونت مایعی روی زانو جمع می‌شود که باید با درمان صحیح این مایع را تخلیه کرد.
التهاب تاندون (تاندونیت)
استفاده بیش از حد از زانو یا مصدومیت بافت همبند غالباً در اثر فعالیت‌های مشتمل بر پریدن اتفاق می‌افتد. التهاب تاندون (تاندونیت) باعث قرمزی، ورم و زانو درد شبانه می‌شود. پک یخ، مسکّن‌ها و استراحت دادن به زانو غالباً باعث بهبودی تاندونیت می‌شود.
التهاب و فعالیت
هرچیزی که باعث ورم یا التهاب در مفصل زانو شود می‌تواند منجر به زانو درد شبانه نیز شود.
در اطراف یا داخل مفصل زانو فضای مشخصی وجود دارد به همین خاطر هرگونه التهاب یا مایع اضافی در مفصل فشار را در مفصل افزایش می‌دهد که باعث احساس درد در زانو خواهد شد.
فعالیت بدنی جریان خون را به مفصل افزایش داده و منجر به ورم مفصل می‌شود. معمولاً وقتی شخص از مفصل زانو بیش از حد استفاده کند التهاب زانو افزایش می‌یابد، به همین خاطر التهاب بیشتر در شب دیده می‌شود. فشار جسمانی باعث انباشته شدن لاکتیک اسید در عضلات شده و منجر به درد عضلانی در شب خواهد شد. شاید شخص در لحظه انجام حرکات متوجه فشار بیش از حد ورزش نشود، ولی شب هنگام درد خود را بروز خواهد داد.
درد دوران رشد
بسیاری از کودکان در حین و پس از دوران رشد دچار زانو درد می‌شوند.
آنچه که حقیقتاً در دوران رشد اتفاق می‌افتد این است که رشد استخوان‌های پا سریع‌تر از آن چیزی رخ می‌دهد که عضلات پا بتوانند کش بیایند.
این مسئله فشار بسیار زیادی را بر عضلات و تاندون‌ها می‌آورد که می‌تواند باعث کشیده شدن استخوان شده و در نتیجه شخص دچار زانو دردی می‌شود که شب هنگام بیشتر احساس خواهد شد. دوران رشد کودکان بین سنین ۳ تا ۵ و ۸ تا ۱۲ سالگی رخ می‌دهد.
چرا درد زانو در شب‌ها تشدید می‌شود؟
هیچ چیزی کلافه کننده‌تر از این نیست که پس از یک روز شلوغ کاری به تختخواب بروید و در حالی که بسیار خسته‌اید ناگهان درد شدیدی در زانوی خود احساس کنید. در طول روز سخت تلاش کرده‌اید و هر کاری که نیاز بوده را انجام داده‌اید، نهایتاً این شانس را دارید که به زانوهایتان استراحت دهید و دقیقاً در همین لحظه زانوها شروع به درد گرفتن می‌کنند. ولی چرا؟
چند تئوری وجود دارد که تلاش می‌کند علت تشدید شدن درد در شب هنگام را توضیح دهد.
عدم وجود حواس پرتی در شب
در طول روز اتفاقات زیادی را تجربه می‌کنیم، ذهن ما با چیزهای مختلف سرگرم است و به همین خاطر غالباً متوجه احساس درد نمی‌شویم.
ولی وقتی به رختخواب می‌رویم و حواس پرتی دیگری نیست که ذهن ما را سرگرم کند، در نتیجه دردی که تمام طول روز در پس ذهن ما بود ناگهان به اصلی‌ترین احساس ما تبدیل شده و هیچ چیزی نمی‌تواند آن را پنهان کند. دیگر چیزی نیست که حواس ما را از درد پرت کند و هر چه بیشتر درباره آن فکر می‌کنیم، احساس درد برایمان پررنگ‌تر می‌شود.
بی‌خوابی
شب زمانی است که زانو درد سریعاً تبدیل به یک چرخه معیوب می‌شود. محققین دریافته‌اند که بی‌خوابی حساسیت به درد را افزایش داده، آستانه درد را پایین آورده، توانایی بهبودی را مختل کرد، آستانه تحمل را کاهش داده و خستگی را افزایش می‌دهد.
از آن جایی که این موارد مانند حلقه‌های زنجیر به هم متصل هستند، سطح درد افزایش یافته و این چرخه معیوب ادامه پیدا می‌کند و در نتیجه زانو درد شبانه بدتر و بدتر و بدتر می‌شود.
کربن دی اکسید و عروق خونی
هنگامی که ما تنفس می‌کنیم، اکسیژن را از هوای اطراف گرفته و دی اکسید کربن پس می‌دهیم. در حین خواب نرخ تنفس، یعنی تعداد دفعاتی که ما عمل دم را در یک دقیقه انجام می‌دهیم، کاهش یافته و در نتیجه آهسته‌تر نفس می‌کشیم.
در نتیجه سطح کربن دی اکسید در خون افزایش یافته و در نتیجه عروق خونی گشاد می‌شوند. این امر باعث فشار آمدن به عصب‌های پیرامونی می‌شود و عصب‌ها را حساس می‌کند و در نتیجه موجب احساس زانو درد شبانه می‌شود.
درمان اولیه و خانگی درد زانوی شبانه
درمان‌های اولیه برای تسکین زانو درد شبانه عبارتند از تمرینات ورزشی نرم، داروهای بدون نسخه و درمان‌های خانگی عبارتند از استفاده از پک یخ یا گرما، ریلکسیشن و نفس عمیق.
در ادامه به چند درمان زانو درد شبانه می‌پردازیم:
استفاده از پک یخ یا گرما
پیچیدن یخ دور زانو معمولاً پس از مدت کوتاهی از سانحه جواب می‌دهند، پدهای گرمایی برای عارضه‌های بلند مدت مناسب هستند. می‌توانید ۱۰ الی ۲۰ دقیقه پیش از رفتن به تختواب از پک یخ یا گرما استفاده کرد.
بالاتر قرار دادن پا نسبت به سطح بدن
به بدن خود استراحت دهید و پاهای خود را با قرار دادن چند بالش زیر آن بالاتر از سطح بدن قرار دهید. می‌توانید ۲۰ دقیقه پیش از خوابیدن از این وضعیت استفاده کنید. این کار به کاهش هرگونه ورم در زانو می‌شود. بیشترین تأثیر این روش را هنگامی خواهید دید که در حالت درازکش قرار گرفته باشید و زانوی خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
یافتن یک وضعیت راحت برای خواب
اگر به پهلو می‌خوابید، سعی کنید بین دو زانوی خود یک بالش بگذارید، اگر به پشت می‌خوابید یک بالش زیر زانوی خود قرار دهید. مطمئن شوید که از یک تشک نرم و خوب استفاده نمایید.
گرفتن دوش گرم پیش از خواب
نه تنها گرفتن دوش گرم پیش از خواب آرامش بخش است بلکه به تسکین یافتن درد مفاصل نیز کمک می‌کند.
امتحان کردن تکنیک‌های ریلکسیشن
به یک موزیک آرامش بخش گوش دهید، از تکنیک‌های تصویرسازی استفاده کنید، تنفس عمیق یا اپلیکیشن‌های مدیتیشن از دیگر راه‌های تسکین درد از طریق ریلکسیشن است.
مصرف دارو
با پزشک خود درباره مصرف داروهای مسکّن و ضد التهاب بدون نسخه صحبت کنید. سعی کنید دارو را ۳۰ دقیقه پیش از رفتن به تختواب مصرف کنید تا اثرات تسکینی دارو پیش از خوابیدن در بدن ایجاد شود. اگر زانو درد باعث بیدار ماندن شما می‌شود، با پزشک خود درباره مصرف داروهای خواب‌آور نیز مشورت کنید تا به شما کمک کند تا صبح خواب راحتی داشته باشید.
اولویت بندی عادات سالم خواب
وسایل الکترونیکی را از اتاق خواب بیرون ببرید، یک ساعت خواب مشخص داشته باشید، سعی کنید روزانه ۸ ساعت بخوابید، روی پنجره‌های اتاق خواب پرده بکشید و از محرک‌هایی نظیر کافئین در بعد از ظهر و بعد از غروب آفتاب خودداری کنید.
استفاده از مسکّن‌های موضعی
اگر نمی‌خواهید یا نمی‌توانید از قرص‌های مسکّن استفاده کنید، با پزشک خود درباره مصرف پماد مسکّن موضعی مشورت نمایید. طیف وسیعی از ژل‌ها، پمادها، اسپری‌ها و پچ‌ها وجود دارد که می‌توان مستقیماً روی زانو گذاشت. این موارد مستقیماً از طریق پوست به داخل مفصل زانو جذب شده و به شخص کمک می‌کند تا درد و التهاب را کاهش دهد.
استراحت منظم
به طور منظم به زانوهای خود استراحت دهید، ترجیحاً پاهای خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا از ورم کردن پا جلوگیری نمایید.
استفاده از زانوبندهای فشاری
در طول روز از زانوبندهای فشاری استفاده کنید، تا ورم را کاهش داده و از زانوهایتان حمایت کند، در طول شب نباید از این زانوبندها استفاده کرد.
استفاده از ابزارهای حمایتی و کمکی برای راه رفتن
اگر در طول روز نیز دچار زانو درد می‌شوید، از یک عصا یا واکر برای کاهش فشار بر زانوها استفاده نمایید تا دردی احساس نکنید.
ماساژ
گرفتن ماساژ چه در طول روز و چه پیش از خواب به آرام شدن بدن و کاهش سطح درد کمک می‌کند.
مصرف مکمل
با پزشک خود درباره امکان مصرف هرگونه مسکّن طبیعی مانند امگا ۳ مشورت نمایید. این مکمل‌ها می‌توانند به کاهش زانو درد شبانه کمک کنند مخصوصاً اگر دچار آرتریت (التهاب مفاصل) باشید.
عدم استعمال دخانیات
سیگار کشیدن بر سیستم گردش خون تأثیر می‌گذارد و مدت زمان بهبودی پس از یک سانحه را افزایش می‌دهد.
فیزیوتراپی چه کمکی به درمان این بیماری می‌کند؟
فارغ از عارضه‌ای که به آن مبتلا هستید، یک برنامه فیزیوتراپی می‌تواند به تسکین درد کمک کند. فیزیوتراپ عارضه را بررسی کرده و یک برنامه شخصی را برای بیمار طراحی می‌کند تا احتیاجات درمانی وی را برطرف نماید. ممکن است در حین معاینه پزشکی برخی از تمرینات دامنه حرکتی و تقویتی انجام شود. در ادامه به چندین روش درمانی اشاره می‌شود که فیزیوتراپ می‌تواند برای محدود کردن یا تسکین دادن درد زانو یا لگن از آنها استفاده کند.
درمان دستی
شاید فیزیوتراپ از چند روش درمان با استفاده دست کمک بگیرد تا درد را در لگن و زانوی بیمار کاهش دهد. این درمان عبارتست از انجام تمرینات کششی یا طیف متنوعی از تکنیک‌های ماساژ.
درمان با سرما/ گرما
گاهاً از گرما در حین فیزیوتراپی استفاده می‌شود تا به تحرک شخص و کاهش درد افراد کمک کنند. شاید فیزیوتراپ از یخ نیز برای کاهش ورم و التهاب استفاده نماید.
درمان فراصوت یا اولتراسوند تراپی
در برخی از موارد فیزیوتراپ از درمان فراصوت برای گرمادهی عمقی به بافت‌ها کمک می‌گیرد. یک فیزیوتراپ با تجربه می‌تواند به سادگی نواحی مشکل دار را با استفاده از روش درمانی فراصوت یا اولتراسوند تشخیص دهد.
درمان با لیزر
درمان با لیزر برای کنترل درد امروزه محبوبیتی بیش از پیش یافته است. این درمان به افزایش گردش خون، بهبود رشد و تکثیر سلول‌ها و کاهش ورم کمک می‌کند.
تمرینات ورزشی
فیزیوتراپ می‌تواند به بیمار تمریناتی را آموزش دهد که با انجام آن در منزل شخص بتواند درد زانو و لگن خود را تسکین دهد. تکنیک‌های فیزیوتراپی را می‌توان بصورت یک برنامه تمرینی در منزل انجام داد تا تبدیل به یک بخش از برنامه روزمره بیمار شود.
تمرینات زانو مزایای زیادی در بهبود تحرک دارند. سبک زندگی بی تحرک، پوسچر (طرز قرارگیری بدن) نادرست و برخی از بیماری‌ها می‌توانند عضلات پیرامون زانو را سفت خشک کرده و حرکت دادن آن را دردناک سازند.
پیش از شروع این تمرینات ورزشی برای درد زانو، ابتدا چند حرکت نرم برای گرم کردن بدن انجام دهید. استفاده از دوچرخه ثابت یا اسکی فضایی برای ۵ الی ۱۰ دقیقه می‌تواند باعث افزایش گردش خون و افزایش قدرت شخص شود. گرم کردن بدن موجب پیشگیری از آسیب دیدگی شده و بدن را برای چند تمرین ورزشی به منظور تقویت بدن آماده خواهد کرد.
کشش زانو
کشش چهار سر ران
برای این تمرین به یک صندلی نیاز خواهید داشت. از پشتی یک صندلی گرفته و آرام به روی پنجه یک پای خود بیایید تا عضلات پشت پا منقبض شود. ستون فقرات خود را صاف کنید و برای ۳۰ الی ۶۰ ثانیه در همین وضعیت بمانید. این حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید. این حرکت را ۳ مرتبه برای هر دو پا انجام دهید. (در صورتی عدم دسترسی به یک صندلی می‌توان از دیوار نیز کمک گرفت.)
باز کردن مفصل زانو
برای انجام این تمرین به پشت دراز بکشید و زانوی چپ خود را خم کنید به گونه‌ای که کف پای چپ کاملاً صاف روی زمین قرار گیرد. با احتیاط به حالت سر دادن پاشنه پای خود را از بدن دور کرده و سپس آن را به سر جای خود بازگردانید. این حرکت را سه مرتبه با ۱۰ بار تکرار برای هر پا انجام دهید.
کشش همسترینگ
برای شروع این تمرین روی زمین نشسته و پای راست خود را روبروی خود صاف روی زمین قرار دهید. زانوی چپ خود را خم کرده و روی زمین قرار دهید، کف پای چپ خود را به داخل ران پای راست خود بچسبانید. به آرامی و احتیاط به جلو خم شوید و سعی کنید انگشتان پای خود را با انگشتان دست راست خود لمس کنید. هنگامی که کشش عضله همسترینگ را احساس کردید برای ۵ الی ۱۰ ثانیه در همان وضعیت بمانید و سپس به آرامی به حالت قبل بازگردید. این حرکت را سه بار برای هر پا تکرار کنید.
تقویت زانو
اسکات با دیوار
به یک دیوار تکیه کرده و پشت خود را صاف کنید. پاهای خود را اندازه عرض شانه باز کرده و پاهای خود را رو به جلو نگاه دارید. به آرامی روی دیوار به پایین لغزیده و زانوهای خود را با زاویه ۳۰ درجه خم کنید تا در حالت اسکات قرار بگیرید. پاهایخود را صاف کرده و به حالت طبیعی بازگردید. این حرکت را در سه ست با ۱۰ بار تکرار انجام دهید.
بالا بردن مستقیم پا
روی زمین یا تختخواب دراز بکشید و به آرامی پای خود را تا زاویه ۴۵ درجه بالا بیاورید. پای خود را صاف نگاه دارید. برای ۵ الی ۱۰ ثانیه در همین حالت بمانید و سپس پای خود را به جای قبلی بازگردانید. حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید. این حرکت را ۵ الی ۱۰ بار انجام دهید.
دوچرخه ثابت
دوچرخه ثابت راهی بسیار خوب برای بهبود دامنه حرکتی و افزایش قدرت زانوهاست. هنگامی که این تمرین را انجام می‌دهید، سعی کنید پاهای خود را در وضعیت درست قرار داده و بیش از حد باز نکنید. اگر درد بسیار شدید احساس می‌کنید، نیازی به استفاده از مقاومت روی دوچرخه نیست تا زمانی که اندکی قدرت پاهایتان افزایش یابد.
همیشه به یک فیزیوتراپ مجرب مراجعه کنید تا وی تمرینات مخصوص به وضعیت شما را تجویز کرده و بر اولین دفعات انجام تمرین برای درمان آسیب دیدگی و درد نظارت کند. به منظور مشاوره با فیزیوتراپی برامپتون و کلینیک ولنس با شماره ۴۹۷-۱۳۱۱(۹۰۵) تماس بگیرید؛ ما آماده کمک به شما در طی مسیر بهبودی‌تان هستیم.
نحوه پیشگیری از زانو درد در شب‌ها
بهترین راه برای درمان زانو درد شبانه پیشگیری از بروز آن است – همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. اقداماتی وجود دارند که شخص می‌تواند در طول روز انجام دهد تا خطر ابتلا به زانو درد شبانه را کاهش دهد.
- داشتن ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و خوب، وزن سالم و تمرین ورزشی منظم می‌تواند به پیشگیری از زانو درد شبانه کمک کند.
- پیش از تمرین گرم کرده و پس از تمرین نیز بدن را سرد کنید.
- بطور منظم تمرینات ورزشی تقویتی و کششی را برای عضلات پا انجام دهید.
- از انجام فعالیت‌هایی که فشار بیش از حد بر مفاصل زانو می‌آورد خودداری کنید برای مثال بلند کردن اجسام سنگین، پریدن و اسکوات‌های مکرر.
- از یک کفش تخت و راحت استفاده کنید تا فشار وارده بر زانوها را کاهش دهد.
- در صورتی که در حین ورزش کردن درد دارید از زانوبند طبی استفاده کنید.
- بطور منظم ورزش کنید. ورزش کردن علاوه بر تقویت زانو به کاهش فشار از روی زانو کمک کرده و اندروفین، یک مسکّن طبیعی، تولید می‌کند.
