زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری، در کودکان بسیار شایع است. زانوی پرانتزی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن زانوها به بیرون خم شده و فضای بین مچ پا کاهش می‌یابد. زانوی پرانتزی یا ژنوواروم، نوعی بدشکلی در زانو محسوب می‌شوند. زانوی ضربدری به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن زانوها به هم نزدیک شده و فضای بین مچ پاها افزایش یابد. زانوی ضربدری یا ژنووالگوم نیز یک نوعی بدشکلی زانو است.
زانوی پرانتزی در کودکان زیر ۲ سال بخشی از رشد نرمال و طبیعی آن‌ها است.ممکن است تا ۱۸ماهگی متوجه بدتر شدن قوس شوید. با این حال، خمیدگی زانو به تدریج در حدود ۱۸ ماهگی شروع به بهبود می‌کند.
ممکن است در حدود ۲ یا ۵/۲ سالگی، موقعیت وضعی زانو، شروع به قرار گرفتن در مسیر دیگری کند. بنابراین کودکان رفته رفته دچار زانوی ضربدری می شوند.زانوی ضربدری در سنین ۳ تا ۵/۳ سالگی اوج می‌گیرد. ممکن است در حدود ۶ تا ۷ سالگی متوجه تراز شدن طبیعی پاها شوید.
فهرست مقاله
چه عواملی موجب این شرایط می‌شوند؟
زانوی پرانتزی (ژنوواروم)
کودکان نرمال، به دلیل نحوه قرارگیری آن‌ها در رحم، با زانوهای پرانتزی شکل بدنیا می‌آیند. این وضعیت در حقیقت تا سن ۱۸ ماهگی افزایش می‌یابد و سپس با رشد کودک، زانوها صاف می‌شوند.
زانوی پرانتزی ممکن است به دلیل راشیتیسم، بیماری بلانت، ضربه، شکستگی که به طورکامل بهبود نیافته، و ناهنجاری‌های ژنتیکی در رشد استخوان، ایجاد شود. اگر زانوی پرانتزی بخشی از رشد طبیعی و نرمال یا در اثر آسیب نباشد، علامت یک بیماری بوده یا به خودی خود یک بیماری محسوب می‌شود.
اگر زانوی پرانتزی کودک تا بعد از ۲۴ماهگی تداوم یابد، یا اگر شدت وضعیت زانوی پرانتزی بیشتر و وضع وخیم‌تر شود، و یا اگر مشکلات دیگری وجود داشته باشد، برای ارزیابی بهتر، عکس برداری با اشعه X توصیه می‌شود.
زانوی ضربدری (ژنووالگوم)
در زانوی ضربدری، قسمت پایینی پاها به بیرون خم می‌شوند، به طوری که وقتی زانوها یکدیگر را لمس می‌کنند مچ پاها از هم جدا می‌گردند.
زمانی که کودک به سن ۳یا ۴ سالگی می‌رسد، ساختار زانوی ضربدریی (که به آن ژنووالگوم نیز گفته می‌شود) شکل می‌گیرد که در آن زاویه‌ی زان‌ها به سمت داخل است. این شکل از زانوی ضربدری، تا سن ۶سالگی ،بدون در نظر گرفتن اندک زاویه داشتن زانو در بزرگسالی، بهبود می‌یابد.
تشخیص زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری
جراحان ارتوپد کودک در بخش سلامت دانشگاه ایندیانا ریلی، طی آزمایشات فیزیکی، زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری را تشخیص می‌دهند. ممکن است جراح ارتوپد باتوجه به سن کودک شما، عکسبرداری با اشعه X را نیز تجویز کند.اگر دکتر تشخیص دهد که زانوی پرانتزی شده یا ضربدری شده کودک شما، یک روند نرمال را طی می‌کند، معمولا به درمان نیازی ندارد. جراح ممکن است با توجه به سن کودک شما، برای مطمئن شدن از بهبود شکل گیری پاها پیگیری پزشکی را برای مدتی توصیه کند.
این شرایط چگونه بهبود می‌یابد؟
اکثریت قابل توجهی از کودکان دارای زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری، کاملا نرمال هستند و به هیچ درمانی نیاز ندارند. پزشکان تا زمانی که کودک در محدوده طبیعی ذکر شده قرار دارد، از جراحی، بریس‌ها، درمان خاص یا کفش‌های مخصوص استفاده نمی‌کنند. کودکان تا سنین ۲یا ۳ سالگی، زانوهای پرانتزی شکل دارند. تا سنین ۶یا۷سالگی زانو ضربدری می‌شوند. اغلب نوجوانان و بزرگسالان زانوهای طبیعی دارند.
در موارد نادر، برای اصلاح زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری مفرط که موجب درد آنی یا مشکل درراه رفتن می‌شود یا بعدها باعث ایجاد آرتروز در زندگی می‌گردد، جراحی را توصیه می‌کنند. جراحی شامل قراردادن پین‌هایی در صفحات رشد است که رشد در برخی نواحی که از سایر مناطق سریع‌تر رشد می‌کنند را محدود می‌کند.
۴ حرکت اصلاحی برای زانوی پرانتزی
مطمئن شوید که این تمرینات را در مدت زمان معین (ترجیحا صبح‌ها) انجام می دهید. به علاوه اگر در لگن یا مفاصل خود درد احساس می‌کنید، سریعا تمرین را متوقف کنید.در چنین مواردی با پزشک خود مشورت نمایید.
تمرین فوم رولر
این تمرین برای نزدیک کردن زانوها به یکدیگر موثر است.
- یک فوم رول را بین زانوهایتان قرار دهید. صاف بایستید و دست‌ها را بالای سر بلند کنید.
- به آرامی و بدون خم کردن زانوها سمت جلو خم شوید و سعی کنید انگشتان پای خود را لمس کنید.
- اگر نمی توانید انگشت‌های پای خود را لمس کنید، ایرادی ندارد. تا جایی که می‌توانید خود را پایین بکشید.
- دست‌ها را به آرامی به مکان اولیه خود برگردانید.
- این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.
اسکوات انگشت پا به داخل
هدف این تمرین، تقویت ماهیچه‌های پشت ران شما است. شما اسکوات را به روش های مختلفی انجام خواهید داد. سعی کنید ذهن خود را بر ماهیچه‌های پشت ران متمرکز کنید. به یاد داشته باشید که تمرین بدنی ، نیازمند تمرکز ذهنی شما است.
- پاها را به اندازه ی ۳اینچ باز کنید، انگشتان پای خود را به هم نزدیک کنید به نحوی که با یکدیگر تماس پیدا کنند.
- توجه:عرض را به میل خود تنظیم کنید، لازم نیست دقیقا ۳ اینچ باشد.
- در حالی که انگشت‌های پا با یکدیگر در تماسند، بدن خود را تا حد امکان به پایین بکشید.
- شما قادر به پایین کشیدن بدن خود، طبق معمول همیشه نخواهید بود.
- دامنه حرکت در این تمرین بسیار محدود می‌باشد.
- به خاطر داشته باشید،فقط باید به اندازه‌ای که می‌توانید خود را به پایین بکشید. مهم‌تر از همه اینکه، مطمئن شوید ماهیچه‌های پشت ران شما استفاده می‌شوند.
- مدتی طول می‌کشد تا کشش را به درستی دریافت کنید.
- این تمرین را ۱۰بار در روز انجام دهید.
چرخش داخلی لگن
- یک زیرانداز مخصوص یوگا پهن کرده و روی آن دراز بکشید. پاهای خود را روی هم بیندازید، باید کاملا به هم نزدیک شده باشند.
- به آرامی هردوپا را از زانو خم کنید. تا زمانی که پاها عمود بر بدن قرار بگیرند (۹۰ درجه نسبت به بدن)آن ها را خم نگه دارید.
- موقعیت‌تان باید به این شکل باشد: بدن شما مانند یک خط صاف و پاها از زانو با زاویه نود درجه خم شده باشند.
- حالا درحالیکه زانوهایتان باهم در تماس‌اند، تا جایی که می‌توانید پاهای خود بالا ببرید. این تمرین را ده بار انجام دهید و سپس آن را در جهت دیگری تکرار کنید.
کشش عضله پریفورمیس
این تمرین بر عضلات گلوتئال و کفل‌های شما تمرکز می‌کند، به ریلکس کردن عضلات کفل شما کمک می‌کند و به نوبه‌ی خود، زانوها را به هم نزدیک‌تر می‌نماید.
- صاف به پشت بخوابید. پاها را طوری خم کنید که زانوهای شما به سمت سقف قرار بگیرند.
- حالا پای راست خود را بالا برده و آن را روی زانوی چپ خود قرار دهید. دست راست را از فضای خای میان پاها عبور داده و پای راست خود را بگیرید. برای راحتی بیشتر می‌توانید از دست چپ خود نیز کمک بگیرید. ۳۰ ثانیه در همین حالت بمانید.
- جهت را عوض کنید
- این حرکت را ده بار در روز انجام دهید
۵ حرکت برای زانوی ضربدری
حرکت لانگز جانبی
حرکت لانگز جانبی روی ماهیچه‌های مفصل ران،عضله همسترینگ و عضلات چهارسرران کار می‌کند.
چگونگی انجام دادن حرکات:
- پاها را به اندازه عرض لگن باز کنید و دست‌های خود را جلوی سینه نگه دارید.
- در یک حرکت باثبات، یک قدم بلنو به سمت چپ و خارج از بدن بردارید. زمانی که پای شما به زمین رسید، زانو را خم کنید و باسن خود را به سمت عقب بکشید.
- هنگامی که یک انقباض شدید در لگن و ران‌های طرف دیگر حس کردید، بایستید. پاها را به حالت اولیه بازگردانید و در جهت دیگر حرکت را تکرار کنید.
- ۱۰ تا ۱۲ مرتبه به جلو و عقب رفتن ادامه دهید،اگر می‌خواهید فشار بیشتری اضافه کنید، در حین حرکت یک توپ پزشکی را مقابل سینه نگه دارید.
حرکت پله جانبی
برای انجام این حرکت نیاز به یک نیمکت یا صندلی دارید.
نحوه انجام حرکت:
- درحالیکه طرف راست شما روبه روی نیمکت قرار دارد، بایستید و دست هایتان را مقابل سینه نگه دارید.
- در یک حرکت ثابت، پای راست خود را روی نیمکت قرار دهید، فشار وارد کنید و بدن خود را در هوا بلند کنید.
- وقتی پای راست شما صاف شد، یک ثانیه صبر کنید، خود را به پایین بکشید و حرکت را تکرار کنید.
- پس از ۱۰ یا ۱۲ مرتبه، پای خود را عوض کنید. همانطور که حرکت را انجام می‌دهید، برای افزایش مقاومت، یک توپ پزشکی را نگه دارید.
حرکت ابداکشن با کش
این تمرین با یک دستگاه دارای کش ورزشی، روی کشش قسمت خارجی کفل‌ها و ران شما کار می کند.
نحوه انجام حرکت:
- یک مچ بند به قسمت پایینی پای خود ببندید،در حالیکه شانه ی چپتان رو به روی دستگاه قرار دارد، مچ بند را به قسمت پایینی پای راستتان ببندید.
- در یک حرکت چرخشی آرام،پای خود را از زمین بلند کنید و تا جایی که می‌توانید پای خو را به سمت راست و خارج بالا ببرید. به آرامی آن را پایین بیاورید و حرکت را تکرار کنید.
- بعد از انجام ۱۰ یا ۱۲ مرتبه،جهت را عوض کنید.
ابداکشن دراز کشیده
این حرکت در موقعیت درازکشیده به پهلو انجام می‌شود.
چگونگی انجام حرکت:
- درحالیکه پاهایتان روی هم قرار گرفته‌اند، به سمت راست دراز بکشید. در حالیکه بدن ثابت است،پای چپ خود را با زاویه ۴۵ درجه نسبت به زمین بلند کنید و یک ثانیه نگه دارید.
- به آرامی پای خود را پایین بیاورید،این حرکت را ۱۰ یا ۱۲ مرتبه تکرار کنید و جهت را عوض کنید.
- برای فشار بیشتر،زمانی که پای خود را بلند می‌کنید یک دمبل در مقابل رانتان نگه دارید.
ابداکتور با فشار به دیوار
این حرکت نیازمند یک توپ ورزشی است.
چگونگی انجام حرکت:
- در حالیکه سمت چپ بدن شما مقابل دیوار قرار دارد، بایستید و تا جایی که ران شما با زمین موازی شود، زانوی خود را خم کنید.
- توپ را بین دیوار و قسمت خارجی زانوی چپتان قرار دهید.
- با احتیاط با قسمت خارجی پای چپتان به توپ فشار وارد کنید و برای یک ثانیه کامل نگه دارید،به آرامی فشار را رها کنید و حرکت را تکرار کنید.
- پس از ۱۰ یا ۱۲ مرتبه تکرار،حرکت را روی طرف دیگر بدن انجام دهید
