منیسک غضروفی در زانو است که به عنوان ضربه‌گیر آن عمل می‌کند و در حدود یک سوم نیروهای وارد بر مفصل زانو را دفع می‌کند. این اندام همچنین مسئولیت حفظ تعادل و پایداری مفصل زانو را نیز بر عهده دارد. منیسک، بافتی منحصر بفرد در بدن است که فقط خارجی‌ترین لایه‌ی آن تحت پوشش عروق خونی قرار می‌گیرد و بخش داخلی آن صرفا مواد مغذی خود را از طریق فرایند انتشار دریافت می‌کند. از آنجایی که عمل خونرسانی به منیسک بسیار ضعیف است، پارگی‌های این بافت معمولاً به خودی خود بهبود نمی‌یابند. بهره‌گیری از برخی از درمانهای فیزیوتراپی در ترمیم هر چه سریع‌تر این اندام بسیار مؤثر خواهد بود.
منیسک زانو چیست؟
منیسک زانو یک غضروف در سطح داخلی زانو می باشد که موجب کاهش فشار و ضربه گیری در داخل مفصل زانو می‌شود. این غضروف یا همان منیسک دو نوع است: منیسک داخلی و منیسک خارجی. منیسک داخلی حالت O شکل دارد منیسک خارجی حالت C شکل دارد وبه نسبت منیسک داخلی کمتر مستعد پارگی می‌باشد.
با توجه به اینکه زانو وزن زیادی را تحمل می کند وجود یک غضروف اضافی در سطح زانو به عنوان منیسک زانو موجب می‌شود هم زانو در برابر فشارها تحمل بیشتری داشته باشد و هم از ساییدگی استخوان‌های زانو جلوگیری می‌کند. خصوصا در حرکات پرشی و سرعتی منیسک زانو نقش بسیار مهمی به عنوان shock absorber یا ضربه‌گیر دارد و با پخش کردن متوازن فشار روی زانو به نرم حرکت کردن بدون عارضه زانو کمک می‌کند.
پارگی منیسک زانو در چه حالتی انجام می‌شود؟
پارگی منیسک زانو معمولا در شرایطی که فرد روی یک پای خود می‌چرخد اتفاق می‌افتد. مثلا فرد زانوی خود را خم کرده و با بدن خود می‌چرخد که به توپ یک ضربه بزند. یا حتی زانو را خم کرده تا کفش خود را بپوشد و ناگهان روی زانوی خود می‌چرخد و موجب پارگی منیسک می‌شود. پارگی منیسک در افراد مسن به راحتی ممکن است در حرکات روزانه که زانو خم است ایجاد شود که علت آن تخریب و به نوعی پیر شدن منیسک می‌باشد. اما در ورزشکاران پارگی منیسک در اثر انجام حرکات ناگهانی یا برخورد ضربه و خصوصا چرخش روی زانو ایجاد می شود. پارگی منیسک داخلی در بین فوتبالیست‌ها و اسکی بازها بسیار شایع می باشد.
در صورتیکه در هنگام بلند کردن اجسام شدیدا خم می‌شوید خصوصا اگر جسمی که بلند می‌کنید سنگین باشد پارگی منیسک راحت تر ایجاد می‌شود.
علامت پارگی منیسک چیست؟
معمولا فردی که دچار صدمه مینیسک زانو می‌شود ممکن است صدایی را در حین پارگی به نام POD احساس کند یا ممکن است احساس نکند. درد جزئی در هنگام پاره شدن ممکن است ایجاد شود ولی اغلب درد اصلی زانو چند ساعت بعد از آسیب دیدن زانو ایجاد می‌شود. التهاب در قسمت داخل زانو و معمولا در مفصل زانو ایجاد می‌شود و همین نقطه بسیار دردناک می‌گردد. ممکن است بعد از پارگی منیسک زانو و خصوصا پارگی منیسک به صورت bucket handle یا دسته سطلی حالت قفل شدن زانو ایجاد شود یعنی به صورت کامل صاف نمی شود، گاهی صدای کریبتاسیون یا تق تق زانو شنیده می‌شود.
تشخیص پارگی منیسک زانو چگونه است؟
معمولا پزشک متخصص طب فیزیکی یا ارتوپد بر اساس شرح حال بیمار به پارگی منیسک زانو شک می‌کند و در معاینه زانو بر اساس تست‌هایی مانند مک موری و حساسیت خط مفصلی و چند تست تشخیصی دیگر شک به پارگی منیسک می‌کند و برای تشخیص قطعی MRI درخواست می‌کند و پارگی منیسک در MRI دیده می‌شود.
پارگی منیسک زانو در MRI چگونه است؟
اصولا پارگی منیسک مدیال یا داخلی شایعتراز منیسک خارجی می‌باشد ولی هر دو نوع منیسک بر اساس معیارهای رادیولوژیک به ۴ درجه تقسیم می‌شود. هر چند این تقسیم‌بندی و این معیار قطعی نیست ولی عموما به پزشکان برای تعیین معیار درمانی غیرجراحی منیسک یا درمان جراحی منیسک کمک می‌کند.
- پارگی درجه یک منیسک: یک قطعه پارگی نقطه مانند در وسط غضروف منیسک ایجاد می‌شود.
- پارگی درجه دو منیسک: یک پارگی خطی در وسط منیسک ایجاد می‌شود.
- پارگی درجه سه منیسک: پارگی منیسک به سطح مفصل گسترش می‌یابد اما منیسک حداکثر دو تکه است. علائمی مانند قفل کردن زانو و تق تق زانو در این حالت پارگی دیده می‌شود.
- پارگی درجه چهار منیسک: منیسک از چند نقطه پاره می شود و سبب قفل شدن زانو می‌شود.
در بعضی مکاتب رادیولوژیک پارگی منیسک را اصولا ۳ درجه می‌کند و و در داخل پارگی منیسک درجه ۱ و ۲ را در طبقه‌بندی عنوان شده یک نوع می‌داند و لذا درجه ۴ در واقع همان درجه ۳ پارگی منیسک در این نوع مکاتب می‌باشد. استفاده از درمانهای غیرجراحی اغلب در پارگی درجه ۱ تا ۳ بسیار موثر می‌باشد. البته درجه ۴ پارگی منیسک افراد مسن و برخی افراد جوان هم می‌توانند درمان غیرجراحی انجام دهند.
درمان خانگی منیسک زانو
در مرحله حاد پارگی منیسک زانو باید از ماساژ یخ استفاده کرد. بسیاری از بیماران دیده شدند که فقط یخ را روی زانو قرار می‌دهند ولی ما به بیماران توصیه می‌کنیم ۵ قالب یخ را در دو کیسه پلاستیک قرار دهند و کلیه ناحیه زانو را با یخ ماساژ دهند. این کار را تا یک هفته بعد ز صدمه ادامه دهید. استفاده از داروهای ضدالتهابی بسیار توصیه می‌شود. پا را در روزهای ابتدایی روی بالش بالا نگه دارید و سعی کنید عمده اوقاتی را که در منزل هستید دراز کش باشید. پس از کاهش تورم از زانوبندهایی استفاده کنید که دوطرف آن آتل داشته باشد.
داروی منیسک زانو
استفاده از داروهایی مکمل مانند تریپل فلکس و تزریق ژل هیالگان و خصوصا هیالوبریکس ممکن است برای استحکام منیسک صدمه دیده و اصولا زانو کمک کننده باشد ولی درمان کامل و قطعی نیست. اگر تورم زانوی شما برطرف نشد تزریق آمپول‌های کورتونی برای زانو برخلاف باور عموم جامعه در این مورد اشکالی ندارد اما اثر آن کاهش تورم می باشد نه درمان قطعی.
درمان غیر جراحی منیسک زانو در کیلنیک پیشگام
تزریق اوزون (ازون تراپی)
تزریق گاز ازون در داخل زانو کمک می‌کند تا اکسیژن‌رسانی و خونرسانی به بافت زانو به شدت بالا برود و در زانوی آسیب‌دیده زمینه برای ترمیم فراهم شود. در ازون درمانی در درمان منیسک زانو درد بیمار طی مدت ۳ روز به شدت کاهش می‌یابد و سیستم ایمنی فرد تنظیم می‌شود و زمینه را برای مشارکت فعالانه بیمار در فعالیت‌های توانبخشی جهت باز کردن دامنه زانو و تقویت عضله چهارسر ران محیا می کند. تزریق ازن بین ۳ تا ۵ بار در فرد انجام می‌شود و مهمترین مزیت اوزون درمانی زانو این است که هیچ عارضه‌ای ندارد و درمان آن موقتی نیست.
تزریق پی آر پی زانو (PRP)
یکی دیگر از درمانهای اصلی برای پارگی نسبی منیسک زانو استفاده از PRP (پی آر پی) زانو یا تزریق پلاسمای غنی از پلاکت در زانو می‌باشد. در این روش خون خود فرد گرفته می‌شود و سانتریفوژ شده و پلاکت با غلظت ۵ برابر جدا شده و در داخل زانو تزریق می‌شود. فاکتورهای رشد فراوانی در این پلاکت ها یک آبشار ترمیمی شدید را راه می‌اندازد که در درمان منیسک زانو و پارگی رباط صلیبی زانو بسیار مناسب است و نتایج خوبی به همراه داشته است.
پرولوتراپی
یک روش ارزانتر و البته کمتر موثر نسبت به PRP پرولوتراپی زانو یا پرولوفیراسیون تراپی و تحریک زانو با موادی می‌باشد که ترمیم غضروف در زانو را تسهیل می‌کنند. معمولا در این روش در ایران از قندهای تغلیظ شده استفاده می‌شود.
