فک، مجموعه ای از استخوان ها که دندان ها را نگه می دارند، از دو قسمت اصلی تشکیل شده است، فک بالا که ثابت بوده و حرکت نمی کند و فک پایین که قسمت متحرک می باشد. هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن فک پایین حرکت می کند. مفصل فکی گیجگاهی جایی است که فک پایین به استخوان جمجمه متصل می شود. این مفصل کار اصلی را هنگام صحبت کردن، غذا خوردن، داد زدن و حتی خمیازه کشیدن انجام می دهد. در صورتی که این مفصل مشکلی نداشته باشد، شما نیز متوجه اهمیت حضور آن نخواهید شد ولی کافی است مشکلی برای آن به وجود آید، در این صورت زندگی عادی شما مختل خواهد شد. زمانی که در باز و بسته کردن دهانتان مشکل دارید یا هنگام غذا خوردن و جویدن غذا زود خسته می شوید و یا اگر هنگام حرکت فک پایین احساس درد می کنید، احتمال وجود مشکل در این مفصل وجود دارد.
بهترین زمان برای درمان ناهنجاری های فک چه زمانی است؟
هر نوع انحراف از موقعیت طبیعی دندان ها و ناهنجاری های فک ، باعث ایجاد مشکلاتی می شود که ضرورت ردیف کردن یا برگرداندن موقعیت مناسب دندان ها را ایجاب می کند که این عمل با درمان های ارتودنسی میسر می شود. که تاثیر در زیبایی طرح لبخند نیز دارند.
در هر سنی می توان برای زیباتر شدن لبخند و فرم دندان ها اقدام کرد اما به طور طبیعی و معمول بهترین زمان برای شروع به مراقبت های مربوط به زیبایی و نظم دندان ها یا همان ارتودنسی و به طور خاص ارتودنسی فک پایین که بهترین و بالاترین نتیجه مثبت را حاصل می کند زمان آغاز دیده شدن بی نظمی در دندان هاست که همان زمان ریخته شدن دندان های شیری و اتمام رشد دندان های دائمی است.
در ناهنجاریهایی که جنبه مادرزادی دارند بهترین سن جهت درمان ۷ تا ۱۲ سالگی است که بیماران با مراجعه اولیه به کلینیک ارتودنسی می توانند از ردیف کردن دندان های خود شروع کرده و درمان را در ناحیه فک ادامه دهند و این زمانی است که می توان این درمان را انجام داد چرا که در این زمان داخل دهان کودک هم دندان شیری و هم دندان دائمی وجود دارد. در صورتی که در سن مناسب درمان های لازم انجام نشود و بیمار وارد سن بلوغ شده و جهش رشدی خود را انجام داده باشد ادامه درمان سخت تر شده و فرد نیاز به عمل ارتوگناتیک توسط متخصصین جراحی دهان ، فک و صورت خواهد داشت. هدف عمل جراحی ارتودنسی یا ارتوگناتیک، ایجاد هماهنگی بین اجزای صورت و نیز تنظیم نحوه قرارگیری دندانها در کنار یکدیگر است.
مشکلات فکی می تواند شامل:
شکستگی
نابجایی
بافت مردگی بی خون زمانی اتفاق می افتد که استخوان ها ی فک ذخیره خون خود را از دست می دهد. افرادی که استخوان های سالمی دارند، استخوان های جدید همیشه جایگزین استخوان های پیر می شوند. این بافت مردگی باعث می شود استخوان ها سریع تر از آنکه بتوان استخوان جدیدی جایگزین شود، از بین بروند. این مشکل معمولا در سنین بالای سی سال بروز می کند. امکان اینکه در ابتدای امر هیچ گونه علامتی وجود نداشته باشد زیاد است ولی در صورتی که این مشکل شدید تر شود، درد مفصل شروع شده و رفته رفته حادتر می شود. استفاده بیش از اندازه از نوشیدنی های الکلی، زخم های مفصلی و یا بیماری های خاصی چون سرطان می توانند باعث بروز این اختلال شوند.
ناهنجاری های فک گیجگاهی
در صورتی که ناهنجاری های فکی شدید باشد، نیاز به جراحی نیز وجود خواهد داشت که این کار توسط متخصص فک و صورت انجام می شود. که در بیشتر مواقع ابتدا درمان ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی انجام می شود تا ردیف دندان ها مرتب شود و سپس جراحی انجام می شود، مشکلات و ناهنجاری های فکی در سال های اخیر، در درمان های ارتودنسی نظر متخصصان را به خود جلب کرده است. توجه به علائم و نشانه های مرتبط با مفصل گیجگاهی قبل از شروع پروسه ی ارتودنسی، یکی از مهم ترین عوامل در موفقیت این درمان می باشد. در سال های اخیر، متخصصان سعی کرده اند ارتباط بین ارتودنسی و ناهنجاری های فکی را به درستی تشخیص دهند. با وجود مطالعات انجام شده، نظر یکسانی درباره این ارتباط وجود ندارد. برخی از متخصصان معتقد هستند درمان ارتودنسی می تواند در درمان ناهنجاری های فکی و جلوگیری از پیشرفت آن مفید و کار آمد باشد.
ارتودنسی همراه با جراحی فک
در درمانهای ارتودنسی به دو ساختار اسکلت صورت ( استخوان فکين) و دندانها توجه می شود .در صورتيکه ساختار اسکلت فکين مشکل داشته باشد امکان جفت شدن مناسب و ايده ال دندانها (اصطلاحا اکلوژن مناسب) فراهم نخواهد شد و باطبع از نظر زيبايی صورت نيز مشکلاتی وجود خواهد داشت.
در سنين پيش از بلوغ امکان اصلاح ساختار اسکلت فکين با پلاکهای متحرک وجود دارد اما در سنين بالا که تکامل استخوانها کامل شده ، برای اصلاح ساختار اسکلت نياز به انجام جراحی فک در کنار درمانارتودنسی دندانها وجود دارد. البته در هر سنی امکان حرکت دندانها وجود دارد و در صورتيکه تقريبا روابط فکی قابل قبول وجود داشته و بيمار از نظر زيبايی ظاهری صورت خود مشکلی نداشته باشد ؛ تنها با درمانهای ارتودنسی مشکل بيمار مرتفع می شود.
در مواردی که مشکل فکی شديد باشد و یا بيمار تمايل به تغيير در ظاهر صورت خود را داشته باشد ،نياز به انجام جراحی فک می باشد که توسط جراح فک و صورت انجام می شود. روند درمان بدين صورت است که ابتدا بايد درمان ارتودنسی برای بيمار انجام شود تا دندانها مرتب شده و مهمتر از آن رابطه مناسبی بين دندانهای بالا و پايين ايجاد شود تا در اتاق عمل که فکها ( يک فک و يا دو فک بسته به نوع مشکل) توسط جراح جابجا می شود ،با توجه به رابطه دندانها به صورت مناسبی در جای مناسب خود قرار گرفته و تثبيت شوند. پس از حدود ۴- ۶ هفته بعد جراحی درمان ارتودنسی بيمار ادامه پيدا می کند تا رابطه نهايی دندانهای بالا و پايين به صورت کاملا ايده ال به دست آيد.
در واقع درمان ارتودنسی بيمار دو مرحله است : مرحله اول پيش از جراحی که بسته به مشکل بيمار بين ۶ تا ۱۲ ماه طول می کشد و مرحله دوم پس از جراحی که حدود ۶ تا ۹ ماه طول می کشد.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
