درمان زانو درد در سالمندان با فیزیوتراپی، ورزش، دارو و تزریق

مفصل زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است که در هنگام راه رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها فشار بسیار زیادی به آن وارد می‌‌شود و بخش گسترده ای از وزن بدن را نیز تحمل می‌کند. این مسئله باعث شده که ریسک بروز آسیب دیدگی و تحلیل رفتگی این مفصل افزایش پیدا کند. درد زانو در میان افراد مسن بسیار شایع است و اغلب به علت استئوآرتریت یا تحلیل رفتگی غضروف مفصل به وجود می‌آید. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بروز مشکلات زانو یا به تاخیر انداختن آنها وجود دارد. در تعداد زیادی از موارد می‌توان ضرورت انجام عمل جراحی از قبیل جراحی تعویض مفصل زانو را به تاخیر انداخت یا از نیاز به آن جلوگیری کرد.

 زانوها چگونه کار می‌کنند؟ 

---

زانو یک ساختار بسیار مهم است که ران را به ساق پا متصل می‌کند. در متصل کردن این ساختارها به یکدیگر و ایجاد پایداری تاندون‌ها، رباط و عضلات نقش مهمی را ایفا می‌کنند. درون مفصل زانو دو عدد غضروف یا مینیسک  (که به عنوان ضربه گیر عمل می‌کنند)، تعدادی بورس یا کیسه‌های پر از مایع وجود دارد که به درست حرکت کردن زانو کمک می‌کنند. همانند هر مکانیسم دیگری، هرچه شما سخت تر کار کنید ریسک تحلیل رفتگی زانو افزایش پیدا می‌کند. زانوها فقط در پی فعالیت‌های روزمره دوتار تحلیل رفتگی نمی‌شوند بلکه افزایش وزن یا انجام دادن فعالیت‌های ورزشی سنگین نیز در تحت فشار قرار گرفتن آنها نقش دارند. مهمترین عامل تحلیل رفتگی زانو بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری است که باعث می‌شود زانوها مستعد التهاب و بیماری شوند.

 انواع زانو درد سالمندان 

---

آیا شما نیز دچار مشکلاتی از قبیل درد، تورم و ناتوانی در خم کردن زانو یا احساس درد و ناراحتی در هنگام بالا رفتن از پله‌ها هستید و هر کاری که باعث می‌شود به زانو فشار وارد شود شما را دچار درد می‌نماید؟ این موارد از شایع ترین شکایات در میان افرادی است که ۵۰ سال به بالا سن دارند زیرا این موارد می‌‌تواند باعث محدود شدن زندگی شوند و دیگر فرد نتواند به انجام فعالیت‌های دلخواه خود بپردازد. برخی از دلایل درد مزمن زانو به شرح زیر می‌باشند:

استئوآراریت 

استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتروز است که با گذر زمان و به علت تحلیل رفتگی پیشرونده غضروف زانو به وجود می‌آید. این اختلال باعث محدود شدن دامنه حرکات زانو، بروز درد، سفتی، ضعف و تورم زانو خواهد شد. سن، وزن بدن و ژن‌ها، عفونت یا آسیب دیدگی در گذشته نقش مهمی را در بروز استئوآرتریت ایفا می‌کنند. دانشمندان برآورد کرده اند که ۴۰ درصد از افرادی که ۷۰ سال به بالا سن دارند دچار این اختلال خواهد شد.

 آرتریت روماتوئید 

آرتریت روماتوئید یک نوع بیماری خود ایمنی است که باعث می‌‌شود بافت اطراف مفصل زانو ملتهب و کلفت گردد و با گذر زمان می‌‌تواند باعث آسیب دیدگی غضروف زانو و از بین رفتن آن شود.

بورسیت 

در اطراف کشکک یک کیسه پر از مایع وجود دارد که ممکن است علت خم کردن زانو به صورت مکرر دچار التهاب شود به همین دلیل از این بیماری که با درد و تورم همراه است تحت عنوان زانوی زنان خانه ‌دار یاد می‌‌شود.

نقرس  

به وجود آمدن ذرات کریستالی درون مفصل می‌تواند باعث بروز درد تورم و التهاب (قرمزی و گرما) شود. سن، عوامل ژنتیکی و چاقی باعث می‌‌شود که ریسک بروز نقرس در شما افزایش پیدا کند همچنین مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و بیماری‌های کلیوی نیز در ابتلا به این اختلال نقش دارند.

عملکرد نامناسب کشکک 

هنگامی ‌که کشکک خارج از فضای اصلی خود شروع به حرکت می‌کند شما دچار درد و تورم خواهید شد. این امر می‌‌تواند به علت ضعیف شدن عضلات ران یا فعالیت‌هایی به وجود بیاید که فشار زیادی را به زانو وارد می‌کنند چاقی و اضافه وزن، انجام دادن حرکات کششی، دویدن یا اسکات باعث می‌شود که ریسک بروز این اختلال افزایش پیدا کند.

 چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟ 

---

اگر شما دچار درد و تورم شدید در ناحیه زانو شده اید و نمی‌توانید راه بروید یا زانوی خود را خم کنید یا متوجه هرگونه بد شکلی در زانوی تان شده اید بهتر است به جای امتحان کردن روش‌های درمانی خانگی هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید. در صورت بروز هرگونه دردی که پس از چند روز یا استراحت کردن از بین نرفت باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. پزشک به بررسی انعطاف پذیری زانو و عملکرد آن و قابلیت حرکتی از می‌‌پردازد سپس در صورت لزوم درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس یا اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن را می‌دهد تا بتواند وجود هرگونه آسیب دیدگی یا بد شکلی را تشخیص دهند. در برخی موارد نیز درخواست انجام آزمایش خون را می‌دهد یا ممکن است به منظور انجام مطالعات بیشتر اقدام به نمونه برداری از مایع مفصل زانو نماید.

 درمان زانو درد سالمندان

---

احساس درد در ناحیه زانو به این معنا نیست که زندگی شما به علت درد مختل می‌شود بلکه می‌‌توان به کمک روش‌های درمانی زیر به بهبود عملکرد زانوها و کاهش درد آن کمک کرد.

درمان اولیه 

درد زانو گاهی اوقات آنقدر شدید است که باعث اختلال در زندگی روزمره ما می‌شود. پزشکان برای کنترل درد و تسکین بیماری‌های زانو برخی روش‌های درمانی را توصیه می‌کنند که تعدادی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• استفاده از بانداژ فشاری باعث می‌شود از میزان تورم زانو کاسته شود، زانوها در شرایط بهتری قرار بگیرند و از زانوها محافظت شود.
• استراحت کردن در بهبود درد زانو تاثیر دارد.
• استفاده از کمپرس یخ باعث کاهش درد، تورم و التهاب خواهد شد.

 قبل از امتحان کردن هر یک از این روش‌های درمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا ضمن ارزیابی شرایط زانوی شما بهترین روش را برای کاهش درد پیشنهاد کند.

کاهش وزن 

اگر شما دچار چاقی و اضافه وزن هستید بهتر است بدانید که فشار بسیار زیادی را به زانوی خود وارد می‌‌کنید. بالا بودن وزن بدن باعث می‌‌شود زانوها تحت فشار بسیار زیادی قرار بگیرند این مسئله منجر به تحلیل رفتگی زانو خواهد شد. کاهش وزن اضافی بدن منجر به رفع درد و فشار از روی این مفصل می‌‌شود. سعی کنید شاخص توده بدنی خود را به سطح طبیعی برسانید تا سلامت زانوهای شما تضمین شود. شاخص توده بدنی مقیاسی است که وزن بدن را متناسب با قد شما مشخص می‌‌کند. در صورتی که شاخص توده بدنی شما ۵/۱۸ تا ۹/۲۴ است شما در سطح مناسبی از سلامت قرار دارید.

 فیزیوتراپی برای بهبود درد زانو

انتخاب نوع درمان برای بهبود درد زانو به شدت آسیب دیدگی زانو و تشخیص نهایی پزشک بستگی دارد. از فیزیوتراپی به منظور افزایش انعطاف پذیری و قابلیت حرکت مفاصل زانو استفاده می‌شود. فیزیوتراپی همچنین در کنترل درد زانو و کشش مفاصل اطراف زانو، رفع آسیب دیدگی و جلوگیری از بروز مجدد درد بسیار تاثیرگذار است.

 افزایش دامنه حرکات زانو 

با بالا رفتن سن مفاصل اکثر افراد سفت تر می‌شود و می‌شود و جالب است بدانید با بهبود حرکات زانو از شدت علائم آنها کاسته خواهد شد. این افراد هنگامی ‌که زانوی خود را صاف می‌کنند درد کمتری خواهند داشت به همین دلیل افزایش توانایی زانو برای صاف کردن زانو بسیار زیادی دارد. اگر شما نیز از درد زانو رنج می‌برید بهتر است با متخصص فیزیوتراپی همکاری داشته باشید تا دامنه حرکات زانوی شما افزایش پیدا کند. معمولاً پزشکان به افرادی که دچار زانو درد هستند توصیه می‌کند که روی زمین یا تخت خود بنشیند و یک عدد بالش را زیر زانوی شان قرار بدهند تا عضلات این ناحیه وادار شوند زانو را به آرامی به سمت پایین بکشند.

 تقویت عضلات زانو

افزایش قدرت عضله باعث پایدار شدن مفصل زانو می‌شود و این عضلات می‌توانند فشارهایی که به زانو وارد می‌شود را جذب کنند. برای تقویت عضلات باید از عضلات چهار سر ران و همسترینگ شروع کرد اما این فرایند همین جا به پایان نمی‌رسد. در گذشته فقط بر تقویت عضلات چهار سر ران تاکید می‌‌شد اما در حال حاضر همه ما به خوبی می‌‌دانیم که تقویت ران و عضلات مرکزی باعث بهبود عملکرد زانوها می‌شود. به منظور بهبود قابلیت حرکتی زانو و تقویت آن باید با متخصص فیزیوتراپی همکاری داشته باشید تا ضمن ارزیابی نیازهای شما بتواند یک برنامه ورزشی مناسب را طراحی نماید. یکی از تمریناتی که توسط پزشکان توصیه می‌‌شود حرکت اسکات است اما برای انجام این تمرین نباید آنقدر بدن خود را به سمت پایین بکشید که با زمین مماس شوید زیرا این وضعیت باعث می‌‌شود فشار بسیار زیادی به زانو وارد گردد زیرا این وضعیت باعث می‌‌شود فشار بسیار زیادی به زانو وارد گردد. پزشکان حرکت بالا رفتن از چهارپایه  یا پله را برای تقویت عضلات مرکزی عضلات ران و پا توصیه می‌کنند. برای انجام این کار باید روبه روی یک چهارپایه قرار بگیرید سپس بدن خود را با زاویه ۹۰ درجه بچرخانید. می‌توانید برای حفظ تعادل خود از نرده‌ها استفاده کنید و پای خود را به پله نزدیک کنید سپس پای خود را صاف نگه دارید به نحوی که پای شما از زمین جدا شود. بدن خود را به سمت عقب بکشید. این تمرین را ۱۰ مرتبه انجام دهید سپس این حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.

 دارو درمانی

استفاده از دوز صحیح دارو می‌تواند به کنترل درد و التهاب زانو به شما کمک کند. پزشک با توجه به شرایطی که دارید ممکن است یکی از داروهای استامینوفن، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب، داروهای مسکن قوی، گلوکزامین و کندرویتین، دیاسرین، یا آلفالین  را تجویز کند.

 تزریق دارو درون مفصل

تزریق استروئید به درون مفصل زانو می‌‌تواند باعث کاهش درد و التهاب در مراحل اولیه استئوآرتریت شود اما تعداد دفعات تزریق این دارو محدود است. تزریق لوبریکانتی که از هیالورونیک اسید ساخته شده است می‌تواند با ایجاد بافت محافظ بیشتر در کاهش درد نقش داشته باشد زیرا هیالورونیک اسید شبیه ترکیبی است که در مایع مفصل زانو وجود دارد.

جراحی زانو

در مواردی که زانو به شدت دچار آسیب دیدگی شده است و فرد در پایان ۶۰ سالگی قرار دارد یا آنکه تحلیل رفتگی زانو بسیار زیاد است پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. محمولات عمل جراحی آخرین روش موجود برای کنترل درد است و زمانی تجویز می‌‌شود که سایر روش‌های غیر جراحی نتوانسته باشند باعث کاهش درد بیمار شوند. از جراحی زانو به عنوان یک روش بسیار ایمن و موثر یاد می‌شود. اگرچه پس از جراحی حدود ۹۰ درصد از بیماران می‌توانند به انجام فعالیت‌های معمولی خود بپردازند و برخی دیگر همچنان دچار درد هستند و به جراحی دوم نیاز خواهند داشت.

• جراحی آرتروسکوپیک زانو یک نوع عمل جراحی سرپایی است که با هدف ترمیم آسیب دیدگی یا خارج کردن قطعات استخوان یا غضروف زانو انجام می‌شود. در این روش دو عدد سوراخ کوچک در زانو ایجاد می‌شود تا پزشک بتواند از طریق آنها به مفصل زانو دسترسی داشته باشد و به انجام جراحی بپردازد.
• جراحی تعویض زانو به صورت کامل یا جزئی انجام می‌شود و این مسئله به شدت آسیب ایجاد شده بستگی دارد. در ۸۵ درصد از موارد زانوی مصنوعی بیش از ۲۰ سال کارایی دارد.