بورسا یک کیسه کوچک شکل ژله‌ای است که در مناطق مختلف بدن مانند شانه، آرنج، لگن، زانو و پاشنه پا قرار دارد. این کیسه‌ها دارای مقدار کمی مایع هستند و برای کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌شوند. در زانو، چهار نوع بورسیت ممکن است رخ دهد. بورسیت پره پاتلار، یک التهاب بورسی است که در جلوی کشکک زانو (پاتلا) قرار دارد. این شرایط به وقوع می‌پیوندد زمانی که بورسا تحریک شده و مایع بیش از حدی تولید می‌شود، که منجر به تورم و افزایش فشار در نواحی اطراف زانو می‌شود. اگر فعالیت شغلی شما شامل زانو زدن مکرر است، احتمال ابتلا به بورسیت پره پاتلار بالا می‌رود و برای جلوگیری از آن بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است توصیه کند از زانوبندهای پزشکی استفاده کنید تا خطر آسیب زانو کاهش یابد.
متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید پس از معاینه دقیق بیمار با رویکرد پلکانی از درمان‌های ساده آغاز می‌کنند و در صورت لزوم درمان‌های پیچیده‌تر را تجویز خواهند کرد.
درمان بورسیت پره پاتلار شامل استراحت کردن، استفاده از یخ، بالا نگه داشتن زانو و مصرف داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن می‌شود. تا زمانی که بورس فقط دچار التهاب باشد و عفونی نشده باشد، اقدامات درمانی غیر جراحی معمولاً مؤثر واقع می‌شوند. اگر این اقدامات باعث کاهش درد و تورم نشد ممکن است پزشک بورس را با استفاده از یک سوزن تخلیه (آسپیراسیون) نماید و سپس در آن کورتیکواستروئید تزریق نماید
علت بورسیت پره پاتلار
علل مختلف از جمله زانو زدن به مدت طولانی، آسیب‌دیدگی یا ابتلا به عفونت و ابتلا به بیماری‌های دیگر ممکن است باعث ابتلا به بورسیت پره پاتلار حاد یا مزمن شوند.
زانو زدن به مدت طولانی
شایع‌ترین دلیل ابتلا به بورسیت پره پاتلار مزمن، زانو زدن‌های طولانی مدت است. زانو زدن به مدت طولانی و به طور مکرر باعث افزایش فشار بر زانو و التهاب بورس پره پاتلار می‌شود. این عارضه معمولاً در افرادی دیده می‌شود که شغل آنها نیاز به زانو زدن طولانی مدت دارد مانند:
- لوله‌کش
- سازنده بام
- قالی‌باف
- کارگران معدن
- خدمتکار خانه
- باغبان
آسیب‌دیدگی یا عفونت
آسیب‌دیدگی یا عفونت ممکن است منجر به ابتلا به بورسیت پره پاتلار شود.
- آسیب‌دیدگی زانو: آسیب‌دیدگی زانو به خصوص جراحاتی که در پوست نفوذ می‌کنند ممکن است باعث ابتلا به بورسیت پره پاتلار شوند. واکنش طبیعی بدن به آسیب‌دیدگی یک آسیب‌دیدگی دیگر در فضای مفصل ایجاد می‌کند و اگر خون در بورس جمع شود، اوضاع وخیم‌تر خواهد شد.
- عفونت در زانو: زانو ممکن است پس از آسیب‌دیدگی یا خراشیدگی یا نیش حشرات دچار عفونت‌های باکتریایی شود. عفونت و واکنش بدن نسبت به آن باعث ایجاد التهاب می‌شود.
بیماری‌های دیگر
بیماری‌های دیگر که ممکن است باعث ابتلا به بورسیت پره پاتلار شوند عبارتند از:
- نقرس: زمانی که سطح اسید اوریک در خون افزایش یابد، بیمار به نقرس مبتلا می‌شود. اگر غلظت اسید اوریک پس از خوردن گوشت قرمز یا غذاهای دریایی یا مصرف زیاد آبجو بسیار زیاد شود، کریستال‌های اسید اوریک ایجاد می‌شوند. زمانی که اسید اوریک به شکل کریستال در مفصل جمع شود باعث درد و التهاب شده و این درد و التهاب نیز ممکن است باعث ابتلا به بورسیت پره پاتلار شود.
- روماتیسم مفصلی: روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی است که در آن سیستم ایمنی بدن اشتباهی به بافت‌های خود بدن از جمله غضروف و بافت‌های پوششی مفاصل حمله می‌کند. اگر روماتیسم مفصلی بر مفصل زانو تأثیر بگذارد ممکن است باعث ابتلا به بورسیت پره پاتلار شود.
علائم بورسیت جلوی زانو
بورسیت پاتلار ممکن است باعث بروز علائم حاد و ناگهانی یا علائم بلند مدت (مزمن) شود.
علائم حاد
علائم حاد بورسیت پاتلار عبارتند از:
- گرما، قرمزی، تورم و درد در قسمت جلوی زانو: شایع‌ترین علامت حاد ابتلا به بورسیت پره پاتلار در زانو، قرمزی، تورم و درد در جلوی زانو است. وقتی زانو را لمس می‌کنید احساس می‌کنید گرم شده و وقتی آن را فشار می‌دهید دچار درد می‌شود.
- مایع در جلوی زانو: التهاب ممکن است باعث نشت مایع از عروق خونی در فضای مفصل شده و گاهی اوقات ممکن است احساس شود که به جلوی زانو فشار وارد کند.
- زخم یا نیش حشرات روی پوست در جلوی زانو: اگر بورسیت پره پاتلار به دلیل آسیب‌دیدگی یا عفونت ایجاد شده باشد ممکن است علائم آن نظیر زخم ناشی از جای نیش حشرات روی پوست دیده شوند.
- تب: حدود یک‌سوم افراد مبتلا به بورسیت پره پاتلار دچار تب می‌شوند. به ندرت ممکن است فرد مبتلا به بورسیت پره پاتلار دچار تب شدید یا مریضی شدید شد. اگر این اتفاق افتاد، معمولاً به دلیل عفونتی است که در جریان خون گسترش یافته است.
- قرمزی که فراتر از زانو گسترش یافته است: در برخی موارد ممکن است ابتلا به بورسیت پره پاتلار حاد باعث گسترش قرمزی پوست شود به قسمت‌های اطراف زانو و بالای پا شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که بورسا پاره شده و دچار التهاب شده است و احتمالاً عفونت پوست اطراف زانو را فرا گرفته است.
علائم مزمن
برخی از علائم مزمن ابتلا به بورسیت پره پاتلار زانو عبارتند از:
- برآمدگی بدون درد و نم در جلوی زانو: ممکن است یک برآمدگی نرم در جلوی زانوی افراد مبتلا به بورسیت پره پاتلار ایجاد شود که زمانی که آن را فشار می‌دهید آزاردهنده و دردناک نیست. این برآمدگی ممکن است کمی گرم یا سرد باشد.
- قرمزی اطراف زانو: معمولاً پوست جلوی زانوی افراد مبتلا به بورسیت پره پاتلار کمی قرمز می‌شود. به ندرت اتفاق می‌افتد که قرمزی پوست به اطراف زانو نیز گسترش یابد. این به دلیل ابتلا به خود بورسیت پره پاتلار مزمن نیست بلکه به دلیل عفونت ناشی از ابتلا به این بیماری است.
تشخیص
سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک با شما در مورد علائمی مانند شدت درد، طول مدت بروز علائم و عواملی که احتمال ابتلا به بورسیت پره پاتلار را افزایش می‌دهند صحبت کند.
پزشک احتمالاً بر اساس علائم موجود، سؤالاتی در مورد عفونت مانند تب و لرز از شما می‌پرسد. اگر بورسیت پره پاتلار به دلایل عفونی ایجاد شده باشد، درمان آن نیز متفاوت است.
پزشک حین انجام معاینات بالینی، زانوی آسیب‌دیده شما را بررسی کرده و آن را با زانوی سالمتان مقایسه می‌کند. سپس زانوی شما را معاینه کرده، حساسیت به لمس را دران بررسی می‌کند و دامنه حرکتی آن و همچنین این که آیا درد مانع خم و راست کردن زانو می‌شود یا نه را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
آزمایش‌ها
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس: به وسیله اشعه ایکس می‌توان عکس‌های واضحی از استخوان گرفت. پزشک ممکن است برای اطمینان از عدم وجود شکستگی، دستور انجام عکس‌برداری را بدهد.
- آزمایش‌های تصویری دیگر: تشخیص ابتلا به بورسیت پره پاتلار بر اساس معاینات فیزیکی انجام می‌شود اما توموگرافی کامپیوتری (سی تی) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) نیز ممکن است برای بررسی آسیب‌دیدگی‌های بافت نرم انجام شوند.
- آسپیراسیون: اگر پزشک احتمال بدهد که عفونت وجود دارد، ممکن است مایع درون بورس را با استفاده از یک سوزن بکشد (آسپیراسیون) و آن را برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال کند.
روش‌های درمان بورسیت پره پاتلار
بورسیت پره پاتلار حاد و مزمن ممکن است با استراحت تسکین یابد. روش‌های دیگر درمان شامل مصرف داروهای ضدالتهابی، بی‌تحرک و ثابت نگه داشتن زانو، مصرف آنتی‌بیوتیک، درمان بیماری‌های دیگر و عمل جراحی می‌شود.
استراحت کردن و استفاده از زانوبند طبی
مهم‌ترین روش برای جلوگیری از ابتلا به بورسیت پره پاتلار اجتناب از ضربات و فشار مکرر بر زانو است بدان معنی که:
- از زانو زدن طولانی مدت پرهیز کنید
- از زمین خوردن یا آسیب‌دیدگی جلوگیری کنید
- از زانوبندهای طبی استفاده کنید: اگر شغل شما به گونه‌ای است که مجبور هستید مدت زیادی زانو بزنید، پزشک ممکن است استفاده از زانوبندهای طبی محافظ را به شما توصیه نماید.
مصرف داروهای ضدالتهابی
اگر شما به بورسیت پره پاتلار مبتلا شده‌اید که باعث بروز درد شده است ممکن است پزشک به شما توصیه کند که برای تسکین درد و کاهش التهاب از داورهای مسکن غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کنید.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: شامل ایبوپروفن (آدویل، موترین) یا ناپروکسن (آلیو)
- استروئیدها: اگر برای درمان التهاب به مصرف استروئید نیاز پیدا کردید ممکن است پزشک داروهای ضدالتهابی تجویزی نظیر پردنیزون (دلتازون) را برای شما تجویز کند.
تزریق داروهای ضدالتهابی
برخی پزشکان ممکن است تزریق مستقیم تریام سینولون (کنالوگ) که یک داروی ضدالتهابی است را در مفصل برای کاهش تورم تجویز کنند ولی برخی پزشکان نیز تزریق این دارو را توصیه نمی‌کنند زیرا احتمال ابتلا به عفونت را افزایش داده و مفید و مؤثر بودن آن نیز هنوز تأیید نشده است.
ثابت نگه داشتن زانو و مصرف آنتی‌بیوتیک
اگر شما به بورسیت پره پاتلار همراه با عفونت مبتلا شده‌اید ممکن است پزشک انجام اقدامات زیر را به شما توصیه کند:
- ثابت و بی‌تحرک نگه داشتن زانو به وسیله یک زانوبند طبی یا اسپلینت
- مصرف آنتی‌بیوتیک: داروهای آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌ها تجویز می‌شوند.
- کشیدن آب زانو: در برخی موارد از یک سوزن برای کشیدن آب زانو استفاده می‌شود که به تسریع بهبودی عفونت کمک می‌کندد.
دارو برای درمان نقرس
اگر بورسیت پره پاتلار به دلیل ابتلا به نقرس باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند پردنیزون، پرونیزولون، کلشی سین (کولکریس) یا ایندومتاسین را برای درمان نقرس تجویز نماید.
عمل جراحی برای برداشتن بورس
اگر روش‌های درمانی دیگر در درمان بورسیت پره پاتلار مؤثر واقع نشد، پزشک ممکن است انجام عمل‌های جراحی را برای برداشتن بورس به شما توصیه نماید.
تمرینات ورزشی
در اینجا برخی از تمرینات ورزشی که معمولاً برای توانبخشی بیمار به کار برده می‌شود توضیح داده شده است. هر تمرین را به تدریج شروع کنید. اگر حین انجام هر تمرین احساس درد داشتید تمرین را سبک‌تر انجام دهید.
پزشک به شما خواهد گفت که چه موقع این تمرینات را شروع کرده و کدام یک از آنها برای شرایط شما مناسب‌تر است.
کشیدن پاشنه پا
- به پشت دراز بکشید و زانوی آسیب‌دیده را صاف و زانوی سالم خود را خم کنید.
- با کشیدن پاشنه پا روی زمین به سمت باسن، زانوی آسیب‌دیده خود را خم کنید. این کار را تا جایی ادامه دهید که در زانوی خود کمی احساس کشش پیدا کنید.
- این حالت را به مدت 6 ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی زانوی خود را صاف کنید.
- این تمرین را 8 تا 12 مرتبه تکرار کنید.
تمرین عضلات چهار سر ران
- در حالی که پای آسیب‌دیده شما صاف است روی زمین یا یک رختخواب سفت دراز بکشید. یک حوله کوچک تاشده در زیر زانوی آسیب‌دیده خود قرار دهید. پای دیگر شما باید خم شده و کف آن روی زمین قرار گرفته باشد.
- با فشار دادن پشت زانو به حوله‌ای که در زیران قرار داده‌اید، عضلات ران پای آسیب‌دیده خود را منقبض کنید.
- این حالت را حدود 6 ثانیه حفظ کرده و سپس به مدت 10 ثانیه استراحت کنید.
- این تمرین را 8 تا 12 مرتبه تکرار کنید.
بلند کردن پا از جلو
- در حالی که زانوی سالم خود را خم کرده‌اید دراز بکشید به طوری که کف پای شما روی زمین قرار گیرد. پای آسیب‌دیده خود را باید صاف بوده و انحنای کمر نیز در حالت طبیعی آن باشد. حالت کمر باید به گونه‌ای باشد که بتوان دست را در حالی که کف آن به زمین و روی آن به کمر چسبیده است بین کمر و زمین قرار داد.
- پشت زانو خود را به سمت زمین فشار داده و همزمان عضلات ران خود را منقبض کنید. زانوی خود را صاف نگه دارید.
- عضلات خود را منقبض و پای خود را صاف نگه دارید، پای آسیب‌دیده را بلند کنید تا پاشنه پای شما حدود 30 سانتی‌متر از زمین فاصله پیدا کند.
- این حالت را به مدت 6 ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی پای خود را پایین بیاورید. مدت 10 ثانیه استراحت کنید.
- این تمرین را 8 تا 12 مرتبه تکرار کنید.
