آرتروز می تواند مفاصل را در هر قسمت از بدن از جمله مچ پا تحت تأثیر قرار دهد. بیشتر موارد آرتروز مچ پا مربوط به آسیب های قبلی مچ پا می شود. این آسیب ممکن است سال ها قبل از شکل گیری آرتروز در مچ پا شما رخ داده باشد. آسیب می تواند به طور مستقیم به غضروف آسیب رسانده، یا میتواند مکانیزم فعالیت مفصل مچ پا (نحوه عملکرد مفصل) را تغییر دهد. علاوه بر آسیب، عوامل خطر دیگری نیز وجود داشته که ممکن است در ایجاد آرتروز نقش اساسی داشته باشند. اضافه وزن و عوامل ژنتیکی و ارثی نیز ممکن است در ایجاد آرتروز مچ پا نقش داشته باشند. علامت اصلی و مهم همراه با آرتروز در مفصل مچ پا، درد در این ناحیه است. در ابتدا، درد فقط همراه با دامنه فعالیت های حرکتی نمود پیدا می کند مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و غیره، ولی همینطور با پیشرفت آرتروز، درد حتی در هنگام بی تحرکی یا زمان استراحت کردن نیز وجود خواهد داشت. تشخیص و پیشگیری و یا درمان به موقع این عارضه، به افراد مبتلا به آرتروز مچ پا کمک می کند تا علائم درد خود را راحت تر مدیریت کنند.
هنگامی که این عارضه را با موارد دیگر آرتروز مفاصل مانند آرتروز زانو و ران مقایسه کنیم، ابتلا به آرتروز مچ پا بسیار نادر خواهد بود. در این عارضه در حالی که تخریب و فرسودگی زودرس غضروف رخ می دهد، ولی به ندرت پیش می آید که به یک سطح جدی تر پیشرفت کند. سطح تماس مچ پا بسیار کمتر از لگن یا زانو است و این بدان معنی است که وزن و توزیع فشار در این ناحیه متفاوت است. این یکی از تفاوت های مچ پا و سایر مفاصل بوده که در مقایسه با سایر مفاصل سرعت پیشرفت آرتروز را کاهش می دهد. مچ پا مستعد آسیب ناشی از پیچ خوردن (آسیب دررفتگی) و ضربه است که مچ پا را به عنوان کاندید اصلی ابتلا به این عارضه در می آورد.
متخصصین کلینیک امید با روش‌های بدون جراحی، از جمله تزریق کورتیزون، فیزیوتراپی، ساخت ارتزهای سفارشی طبق شرایط بیمار تا کنون نتایج موثری در درمان آرتروز مچ پا داشته‌اند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان آرتروز و ساییدگی مفصل مچ پا و یا رزرو نوبت در کلینیک امید می‌توانید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ – ۰۲۱۲۲۷۸۰۷۰۲ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مقاله
علت آرتروز مچ پا
عوامل مختلفی می توانند در بروز آرتروز مچ پا موثر باشند، از جمله:
- جراحات یا آسیب دیدگی های قبلی مچ پا – شایع ترین علت آرتروز مچ پا ناشی از آسیب های قبلی وارد شده به مفصل مچ پا است. برای مثال بیمارانی که دچار شکستگی مچ پا شده اند ممکن است غضروف شان در آن ناحیه آسیب دیده باشد. اگر غضروف آسیب دیده باشد، می تواند منجر به عاملی شده که معمولا به عنوان آرتروز تسریع شده شناخته می شود. در این مرحله استئونکروز (بافت‌مردگی بی‌خونی یا آواسکولار نکروز، نوعی بیماری است که در آن سلول‌های استخوان به علت اختلال در خون‌رسانی درست به این سلول‌ها می‌میرند) نیز احتمال دارد رخ دهد و این عارضه هنگامی اتفاق می افتد که جریان خون محدود شده باشد که به نوبه خود می تواند منجر به آرتروز مچ پا گردد.
- وزن بیمار – هرچه وزن بیمار بیشتر باشد، فشار و وزن بیشتری برروی چندین مفصل بدن وی قرار می گیرد. مفاصل اصلی که تحت تأثیر وزن اضافی بدن قرار دارند شامل لگن، زانو، مچ پا و همچنین پاها هستند. وزن اضافی می تواند عامل مهمی برای بیماران مبتلا به آرتروز باشد و همچنین آنها اغلب آسیب تسریع شده غضروف در مفاصل را تجربه خواهند کرد.
- آرتریت روماتوئید (RA) – بیماری روماتوئید و به ویژه آرتریت روماتوئید (RA) می تواند احتمال ابتلا به عارضه آرتروز مچ پا را افزایش دهد. التهاب و آسیب به غضروف مفصل و آسترهای غشای مفصلی می تواند بعداً منجر به عوارض جدی شده که نیاز به درمان پزشکی دارد.
- عفونت – در واقع عفونت های مفصلی می توانند به سلول های غضروفی آسیب برسانند. متأسفانه، از آنجا که سلول های غضروفی نمی توانند رشد کنند، عفونت های مفصلی می توانند منجر به آسیب دائمی و تخریب غضروف مفصلی گردند.
مراحل آرتروز مچ پا
سه مرحله آرتروز مچ پا وجود داشته که شدت هر مرحله در مقایسه با مرحله قبل از آن افزایش می یابد.
مراحل اولیه آرتروز مچ پا
در مراحل اولیه آرتروز مچ پا، مایعات موجود به طور طبیعی هنوز در حفره مفصلی جریان داشته و به حرکت مفصل کمک می کنند. با این حال، غضروف ها شروع به فرسودگی کرده و پوششی از خارهای نازک استخوانی شروع به شکل گیری در این ناحیه می کند. بیماران کم کم احساس ناراحتی و درد در ناحیه مفاصل مچ پای شان خواهند داشت، به خصوص پس از مدت طولانی ایستادن یا برای زمان طولانی راه رفتن. این حالت اغلب زمان مناسبی برای شروع ورزش و تمرین دادن مچ پا برای آرتروز است زیرا مهم بوده که مفصل در حد معقول تحرک داشته باشد و در صورت امکان این تحرک تا جایی که ممکن است بدون آوردن فشار و درد اضافه باشد تا از فیبروز یا چسبندگی در کپسول مفصل و و خود مفصل جلوگیری به عمل آورید.
مرحله میانی آرتروز مچ پا
در این مرحله عملا نادیده گرفتن علائم آرتروز مچ پا دشوارتر می شود. بیماران همچنین ممکن است با شروع درد در طول روز احساس کنند که مفصل شان دارد به طور عجیبی از هم گسسته می شود. دویدن، دو با قدم آهسته و یا حتی فقط راه رفتن برای مدت زمان طولانی می تواند درد زیادی را برای بیمار به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است صبح ها احساس سفتی در ناحیه مچ پا داشته باشید. فرسودگی غضروف ها همچنان ادامه داشته و فضای بین استخوان های مچ پا کم می شود. در این مرحله استخوان ها ضخیم شده و خارهای استخوانی در حاشیه مفصل ظاهر می شوند.
مرحله آخر آرتروز مچ پا
در این مرحله، غضروف مفصل تقریباً از بین رفته است و فضای کمی بین استخوان های مفصلی وجود دارد که به طبع دامنه حرکتی ممکن را برای فرد محدود می کند. مفصل مچ پا سفت و سخت و بعضی موارد کاملاً بی حرکت خواهد بود. مایعات روان کننده که به طور معمول برای کمک به دامنه حرکات وجود دارند اکنون از بین رفته یا به شدت کاهش یافته اند. این بدان معنی است که اصطکاک بین استخوان ها افزایش می یابد که باعث آسیب بیشتر استخوان ها و سطوح مفصلی می گردد. پیاده روی یا حتی حرکت دادن ساده مفصل مچ پا اکنون می تواند باعث درد زیادی برای فرد شود و تمرینات تسکین دهنده درد آرتروز مچ پا نیز ممکن است در این مرحله کاملاً دردناک باشد، بنابراین باید مراقبت بود.
علائم آرتروز مچ پا چیست؟
شایع ترین علامت آرتروز مچ پا درد در اطراف مفصل است، و این دلیل اصلی این بوده که مردم به جای پیشگیری از درد آرتروز به دنبال درمان پزشکی برای آن هستند. علائم دیگر آرتروز مچ پا می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سفتی مفصل مچ پا
- اطراف مفصل مچ پا متورم می شود
- شکل گیری خارهای استخوانی که به مفصل ظاهری برآمده می دهند
- تغییر شکل مفصل
- بی ثباتی یا گسستگی و فرسودگی در مفصل مچ پا
اگرچه این مورد خیلی شایع نبوده اما تحریک عصبی نیز می تواند از علائم باشد که می تواند باعث گزگز پا و انگشتان گردد. این امر بیشتر به دلیل موقعیت قرارگیری اعصاب هنگام عبور از مفصل مچ پا است.
تشخیص آرتروز مچ پا
تشخیص آرتروز مچ پا معمولاً با بررسی سابقه پزشکی بیمار آغاز می شود. بیمار باید پزشک خود را از آسیب ها و جراحات وارده به ناحیه مچ پای خود در گذشته آگاه کند. توجه به سابقه ژنتیکی یا ارثی این عارضه نیز مهم می باشد.
معاینات فیزیکی می تواند دامنه حرکتی غیرطبیعی در مفصل مچ پا و همچنین درد، تورم یا حساسیت به لمس در اطراف مفصل مچ پا را نشان دهد. کرپیتوس یا کریپتاسیون (صدای سایشی یا صدای خشک مربوط به تاندون یا مفصل. صدایی شبیه به فرو رفتن پا در برف تازه باریده) معلوم می کند که انتهای استخوان های تشکیل دهنده مفصل در حال مالیدن به یکدیگر هستند یا خیر. در طی معاینه فیزیکی، ممکن است ارزیابی ترازبندی استخوان هنگام راه رفتن یا همان تجزیه و تحلیل راه رفتن نیز انجام شود. این تحلیل و بررسی همچنین گام برداشتن بیمار را اندازه گیری کرده و قدرت مچ پا و خود پای فرد را آزمایش می کند.
اشعه ایکس به تعیین شدت آسیب در ناحیه مچ پا کمک کرده و می تواند پزشکان را در تخمین میزان غضروف باقی مانده کمک کند. اشعه ایکس یا سایر مطالعات تصویربرداری نیز می تواند باریک شدن فضای مفصل و از بین رفتن مفاصل را تشخیص دهد. از سی تی اسکن یا MRI نیز برای ارزیابی آسیب مفصل مچ پا استفاده می گردد.
درمان آرتروز مچ پا
آرتروز مچ پا از چند طریق قابل درمان است. گزینه های درمانی در دو دسته روش جراحی و روش غیر جراحی قرار می گیرند. گزینه های روش غیر جراحی عبارتند از:
برای کمک به تسکین علائم درد، جراح ممکن است درمان آرتروز را با یک یا چند روش غیرجراحی زیر شروع کند:
- داروهای خوراکی. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، اغلب در کاهش التهاب و درد مفید هستند. گاهی اوقات، نسخه های دارویی استروئیدی نیز برای کاهش علائم درد مورد نیاز خواهد بود.
- دستگاه های مربوط به ناهنجاری های ارتوپدی و استخوانی. دستگاه های مربوط به ناهنجاری های ارتوپدی سفارشی، اغلب برای کمک به بهبود تحرک پا یا بالشتک چربی کف پا برای کمک به کاهش درد تجویز می شوند.
- بستن بریس های ارتوپدی. بستن بریس، که حرکات فرد را محدود کرده و از مفصل پشتیبانی می کند، می تواند درد را در هنگام راه رفتن کاهش داده و از تغییر شکل بیشتر ناحیه مچ پا جلوگیری کند.
- بی حرکت کردن. ممکن است برای محافظت از پا در برابر دامنه حرکات، گچ گیری یا پوشیدن کفش (قالب) گچی پوشیدنی، لازم شود تا التهاب ناحیه مچ پا برطرف گردد.
- تزریق استروئید. در بعضی موارد، تزریق استروئید برای انتقال داروی ضد التهاب به ناحیه مفصل آسیب دیده اعمال می شود.
- فیزیوتراپی. ورزش برای تقویت عضلات، به ویژه هنگامی که آرتروز در مچ پا رخ می دهد، ممکن است به بیمار ثبات حرکتی بیشتری داده و به او کمک کرده تا از آسیب دیدگی که ممکن است شرایط را برای وی بدتر کند، جلوگیری شود.
- بسته به شدت آرتروز مچ پا، ممکن است به بیمارتوصیه شود تا تحت عمل جراحی قرار گیرد. دو مورد از گزینه های جراحی موجود شامل موارد زیر می شود:
- همجوشی – به این روش درمان جراحی، arthrodesis (ایجاد جمود مفصلی، ایجاد آنکیلوز عمدی، خشک کردن مفصل، برداشت سطوح مفصلی و جوش دادن دو استخوان به یکدیگر با عمل جراحی) یا عمل آلبرت نیز گفته می شود. این فرآیند، همانطور که از نامش پیداست، شامل ادغام استخوان ها در کنار هم است. این کار با کمک پیچ، میله یا صفحه انجام می شود. پس از بهبودی مچ پا، استخوان ها جوش خواهند خورد.
- تعویض مفصل – این نوع درمان روش نادری است زیرا فقط در شدیدترین و حادترین موارد آرتروز مچ پا استفاده می شود. در طی این روش، مفصل مچ پا به طور کامل با استفاده از کاشت مصنوعی جایگزین می گردد.
تمرینات تقویت مچ پا کدام‌ها هستند؟
اگر عارضه آرتروز مچ پا دارید، می توانید مچ پا خود را با این تمرینات تقویت کنید:
بالا نگه داشتن انگشتان شست پا
سعی کنید فقط انگشتان شست پا را بلند کنید. سپس سعی کنید هر انگشت را بصورت تکی بلند کنید. اگر برای کنترل انگشتان پا خود مشکل دارید، سعی کنید انگشتان دیگر را در حالی که انگشتان شست را بلند می کنید روی زمین نگه دارید.
کشش انگشتان پا بطور جدا از هم
بنشینید و انگشتان پا را تا جایی که می توانید با دست خود از هم باز کنید. جوراب های انگشتی هم اگر بتوانید آن را تهیه کنید این عمل را بطور موثری برایتان انجام خواهد داد.
قرار دادن پا برروی توپ تنیس
یک توپ تنیس را روی زمین گذاشته و با یک پا روی آن بایستید. این عمل به باز شدن مفاصل پا کمک می کند.
کشش ماهیچه ساق پا
هر دو پای خود را صاف نگه دارید. سینه پای راست خود را روی حوله تاشده ای قرار دهید، پاشنه پا را روی زمین گذاشته و وزن بدن را روی پاشنه خود نگه دارید. در حالی که پا را صاف نگه می دارید، و وزن بدن را روی پاشنه پای راست قرار داده اید، پای چپتان را تا جایی که ممکن است به جلو حرکت دهید.
