درد ساق پا چه علتی دارد و درمان آن چیست ( کفش مناسب، ورزش و …)

درد ساق پا مشکل رایجی است و ممکن است به صورت دوره ای یا مداوم بروز کند. درد ساق پا معمولاً مربوط به مشکلات استخوانی، و همچنین رگ های خونی و اعصاب است. این مشکل، در صورتی که درد شدیدی داشته و هنگام انجام دادن فعالیت های روزمره دردناک باشد، خیلی آزاردهنده خواهد بود. این درد معمولاً حالت های مختلفی دارد؛ از جمله: ضربان دار، احساس سوزش، درد شدید و … .

در این مقاله، دلایل درد ساق پا و همچنین برخی از درمان ها برای تسکین آن را شرح می دهیم.

دلایل درد ساق پا

دلیل درد ساق پا می تواند از گرفتگی و صدمه تا شرایط پزشکی مانند نوروپاتی، متفاوت باشد. دلایل عمده ی درد خفیف ساق پا عبارتند از:

• گرفتگی: گرفتگی، با انقباض شدید عضلانی باعث درد ناگهانی می شود. عضلات منقبض شده برجستگی مشخص و سفتی به وجود می آورند که نسبت به لمس حساس اند. خستگی و کم آبی ممکن است منجر به گرفتگی عضلات شود؛ درمان های خانگی برای برطرف کردن درد گرفتگی عضلات کارساز اند.
• صدمه: صدمات رایج عبارتند از کشیدگی عضلات و تورم که در اثر کشیده شدن بیش از حد یا پارگی بافت عضلانی حین فعالیت فیزیکی رخ می دهد. تاندونیت (التهاب تاندون) نیز رایج است و زمانی رخ می دهد که تاندون های پای شما متورم و حرکتشان دشوار می شود. شکستگی استرسی استخوان پا نیز می تواند عامل درد ساق پا باشد.
• آترواسکلروزیس (تصلب شرایین): در این وضعیت، سرخرگ ها در اثر رسوب کلسترول سفت می شوند. این سرخرگ های بسته شده، خونرسانی به پاها را مختل می کنند و در نتیجه باعث درد شدید به خصوص در قسمت ساق پا می شوند.
• آرتروز: مفاصل ورم کرده حرکت را مختل می کنند و درنتیجه باعث درد و تورم در پا و در محل مفصل آسیب دیده می شوند.
• لخته های خونی: لخته های خونی ایجاد شده به خاطر داروها یا آسیب رگ های خونی می توانند باعث درد و تورم در پاها شوند. رگ های واریسی هم مانند لخته های خونی رایج اند و به دلیل گردش خون ضعیف هستند.
• نوروپاتی: این مورد هم یکی از دلایل درد مداوم ساق پا است و به مراجعه به پزشک نیاز دارد. دردی که در این حالت احساس می شود، دردی تیر کشنده و سوزشی است و معمولاً با بی حسی ناحیه ی درگیر همراه است. درد نوروپاتیک با درد و صدمه همراه است؛ زیرا عصب های مربوط به آن عضو، درست کار نمی کنند.
• اسپوندیلولیستزیس (لیزخوردگی مهره ها): این مورد نیز یکی دیگر از دلایل درد ساق پا است. این حالت زمانی رخ می دهد که یک مهره در ستون فقرات جلو می آید و روی مهره ی دیگر می لغزد و باعث گیرافتادگی عصب شده و منجر به درد در پاها می شود. راه درمان آن مراجعه به فیزیوتراپ و استراحت است.
• بیرون زدگی دیسک گردن، باعث درد شدید ساق پا می شود: دردی که در عصب سیاتیک، ران و پا کشیده می شود و منشاء آن فشار دیسک بیرون زده بر ضعیف ترین قسمت دیسک است. اعصاب دیگری نیز ممکن است درگیر شوند. بسته به اینکه بیرون زدگی دیسک در کجا اتفاق افتاده، علائم متفاوت می باشند.
• بیماری های قلبی-عروقی: قلب مسئول خونرسانی به بدن است و هرگونه اختلالی در آن می تواند باعث درد شدید شود. درد ساق پا می تواند یکی از علائم اولیه ی بیماری های قلبی، حملات قلبی یا حتی سکته باشد.

رایج ترین علائم درد پا

وقتی که پایمان درد می گیرد، معمولاً با علائم زیر همراه است:

• احساس سوزش. درد از پایین کمر تا پا. این درد در بسیاری از موارد می تواند خیلی شدید باشد، باعث ناراحتی شود و مشخص است که نتیجه ی مشکل ریشه ی عصبی در پایین ستون فقرات کمر به نام سیاتیک، میباشد.
• احساس سوزن سوزن شدن پاها. این احساس مانند زمانی است که پاهایتان خواب می رود؛ مانند وقتی که مدتی در وضعیت بدی می نشینید و به دلیل قطع شدن جریان خون پایتان را حس نمی کنید. این وضعیت به خاطر اینکه حرکت دادن پا را مختل می کند، باعث ناراحتی شخص می شود.
• درد مداوم. این دردی است که در باسن ایجاد می شود و می تواند منجر به درد ساق پا شود. این درد معمولاً دردی عصبی است و با کمی راه رفتن یا حرکات ملایم، بهتر می شود.
• ضعف یا سنگینی. در این حالت، راه رفتن عادی سخت می شود، زیرا حرکت پا به دلیل سنگینی مختل می شود.

درد ساق پا در چه افرادی بیشتر اتفاق می افتد؟

گرچه هرکسی ممکن است دچار پادرد شود، اما بعضی افراد بیشتر در خطر ابتلا به این درد هستند. گروه هایی که خطر ابتلا در آن ها بیشتر است عبارتند از:

• دوندگان، به خصوص آن هایی که روی سطحی ناهموار می دوند یا برنامه ی دویدن خود را ناگهان شدید می کنند.
• ورزشکارانی که ورزش های سنگینی انجام می دهند که باعث فشار به پاها می شود.
• رقصنده ها.
• افرادی که کف پایشان صاف یا بیش از حد گود است یا گودی کف پایشان سفت است. در این وضعیت، عضلات و استخوان ها نمی توانند فشارهای فعالیت های سنگین و شدید را تحمل و توزیع کنند.
• افراد نظامی و افرادی که رژه می روند یا زیاد راه می روند.
• افرادی که هنگام ورزش کردن کفش مناسبی نمی پوشند.
• راه رفتن طولانی مدت.
• افراد دارای کمبود ویتامین دی، اختلالات خوردن یا قاعدگی غیرطبیعی.
• افراد مبتلا به استئوپنی و یا پوکی استخوان که استخوان های ضعیفی دارند.

درد پا و یا درد ساق پا چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشکان با معاینه و بررسی سوابق پزشکی شما، علت درد ساق پا را مشخص می کنند. دکتر، گام برداشتن و راه رفتن شما را بررسی می کند، ساق پا، قوزک و کف پایتان را نیز معاینه می کند. یک معاینه ی کامل شامل حرکت دادن قوزک و پا و بررسی حساسیت در استخوان ها است. ایستادن روی پایی که درد می کند یا پریدن با آن، به تشخیص درد ساق پا یا شکستگی استرسی کمک می کند.

برای اینکه مشخص شود که دلیل آن شکستگی  استرسی نیست، پزشک شما تصویر برداری اشعه ی ایکس را تجویز می کند؛ اگرچه شکستگی استرسی در دوسوم موارد تصویر برداری اشعه ی ایکس ساده مشخص نمی شود. بنابراین، در صورت نیاز پزشکتان تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) یا اسکن استخوانی را تجویز می کند. این ها به پزشک کمک می کند تا ببیند آیا درد ساق پا به شکستگی استرسی تبدیل شده یا خیر؛ زیرا این تست ها سریع تر از اشعه ی ایکس مشکل را مشخص می کنند.

درمان های درد ساق پا کدام اند؟

برای کاهش علائم، باید به عضلات و استخوان هایتان زمان دهید تا بهبود یابند. درد ساق پا برای بهبود به ترکیبی از موارد زیر نیاز دارد:

• استراحت: مدتی از ورزش، دویدن و فعالیت های دیگر بپرهیزید تا عضلات و استخوان هایتان بهبود یابند. ممکن است چندین هفته یا بیشتر نیاز به استراحت داشته باشید.
• یخ: کمپرس یخ روی ساق پا روزی سه الی چهار بار و هر بار به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه به مدت چندین روز استفاده شود. یخ به کاهش درد و تورم ساق پا کمک می کند.
• مسکن ها: داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) بدون نیاز به نسخه می توانند درد و تورم ساق پا را کاهش دهند.
• مکمل ها: مکمل های ویتامین D₃ (روزانه ۲۵ الی ۵۰ میکروگرم) می تواند کمک کننده باشد. درباره ی مکمل ها از پزشکتان مشورت بگیرید.
• افزایش ملایم شدت فعالیت: وقتی که مجدداً تحرک را شروع می کنید، آرام شروع کنید. فعالیت هایتان را به تدریج زیاد کنید تا خطر درد ساق پا یا جا به جایی اسپلینت های ساق پا کاهش یابد.
• کفش مناسب و ملزومات جانبی کفش: برای کسانی که کف پایشان صاف است، لوازم جانبی کفش (اورتوتیکس) می تواند در بهبود درد ساق پا مؤثر باشد. اورتوتیکس ها از قوس کف پا حمایت کرده و فشار وارده بر عضلات و استخوان ساق پا را کاهش می دهد.
• فیزیوتراپی: این درمان می تواند برای درد ساق پا و مخصوصاً کمک به دویدن مفید باشد.

چگونه می توان درد ساق پا، نیاز به استفاده از اسپلینت ساق پا و درد پا جلوگیری کرد؟

در حالیکه همیشه نمی توانید از درد ساق پا جلوگیری کنید، اما می توانید خطر ابتلا به آن یا بدتر شدن آن را کاهش دهید. به این منظور می توانید:

• برای ورزش کردن کفش مناسب بپوشید. بعد از دویدن به مسافت ۴۸۰ کیلومتر، کفش های خود را عوض کنید. از اورتوتیکس ها استفاده کنید تا از قوس کف پایتان حمایت کنند. به مغازه ی کفش فروشی بروید و از فروشنده بخواهید تا برای خرید کفش مناسب پایتان یا اورتوتیکس کمکتان کند.
• آرام آرام شروع کنید و شدت و میزان فعالیتتان را به تدریج افزایش دهید. از افزایش ناگهانی شدت فعالیت خودداری کنید. از قانون ۱۰% پیروی کنید و هر هفته بیش از ۱۰% فعالیتتان را افزایش ندهید.
• کشش. قبل از شروع ورزش، حرکات کششی انجام دهید و عضلاتتان را بکشید و گرم کنید.
• از دویدن روی سطوح سفت، ناهموار یا تپه ای خودداری کنید. اگر معمولاً می دوید، بهتر است ورزش های سبک (مانند شنا) را نیز به برنامه ی ورزشی خود اضافه کنید تا کمی پاهایتان از فشار دویدن دور باشند و استراحت کنند. به سراغ آموزش متقابل و استراحت بروید.
• بین فعالیت ها، استراحت کنید تا عضلات و استخوان هایتان بهبود یابند.

درد را به عنوان راهنمای خود در نظر بگیرید. اگر متوجه درد ساق پا شدید، فعالیت خود را کاهش دهید تا بهتر شود. در مواقعی که درد دارید اصرار به ادامه فعالیت نداشته باشید.