درد زانو، مشکل شایعی است که به دلایل زیادی، از آسیبهای حاد گرفته تا عوارض سایر مشکلات پزشکی، به وجود می‌آید. این درد می‌تواند به بخشی از ناحیه خاصی از زانو (مفصل زانو (استخوان ران، درشت نی، نازک نی)، کشکک زانو (پاتلا)، رباطها و غضروف (مینیکس)) محدود بوده یا در سراسر زانو پراکنده باشد. اغلب درد زانو با محدودیت جسمانی همراه است.
فهرست مقاله
درد زانو چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
درد زانو از نظر شدت می‌تواند، از یک درد جزئی تا دردهای ناتوان کننده، متغییر باشد.
- مشکل راه رفتن به خاطر ناپایداری زانو
- لنگیدن به دلیل ناراحتی
- مشکل بالا یا پایین رفتن از پله‌ها به دلیل آسیب‌دیدگی رباط
- قفل شدن زانو (ناتوانی از خم کردن زانو)
- قرمزی و تورم
- ناتوانی از صاف کردن زانو
علل درد زانو کدامند؟
آسیب‌دیدگی‌های حاد
شکستگی‌ها: ضربه مستقیم به ساختار استخوانی زانو می‌تواند باعث شکستن یکی از استخوان‌های آن شود، که معمولاً این آسیب‌دیدگی کاملاً آشکار و بسیار دردناک است. اکثر شکستگی‌های زانو علاوه بر دردناک بودن، عملکرد زانو را مختل کرده (مثل شکستگی کشکک زانو) یا تحمل وزن بدن توسط زانو را بسیار دردناک می‌سازند (مثل شکستگی پلاتو تیبیا). تمامی شکستگی‌ها به توجه پزشکی فوری نیاز دارند.
آسیب‌دیدگی رباطها: شایعترین آسیب زانو، آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی (ACL) است. این مورد اغلب یک آسیب ورزشی است که به دلیل تغییر جهت یا توقف ناگهانی اتفاق می‌افتد.
آسیب‌دیدگی مینیسک‌ها: مینیسک‌ها (میانی و جانبی) از جنس غضروف بوده و به عنوان ضربه‌گیرهای بین استخوان‌های زانو عمل میکند. پیچ خوردن زانو می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی مینیسک‌ها و درد حاد زانو شود.
دررفتگی: گاهی اوقات زانو دچار دررفتگی میشود که این یک وضعیت اورژانسی بوده و به توجه پزشکی فوری نیاز دارد. دررفتگی زانو می‌تواند باعث مختل کردن جریان خون به زانو شده و متعاقباً مشکلات دیگری را ایجاد کند. این آسیب‌دیدگی اغلب در تصادفات خودرو اتفاق می‌افتد و علت اصلی آن برخورد زانو با داشبورد است.
عارضه‌های پزشکی
روماتیسم مفصلی، درحقیقت روماتیسم مفصلی یک عارضه خودایمنی است که می‌تواند بر هر یک از مفاصل بدن تأثیر منفی بگذارد. این عارضه باعث درد شدید، ناتوانی و ورم میشوند.
نقرس، نوعی عفونت مفصلی (آرتریت) است که بیشتر در انگشت بزرگ پا رخ می‌دهد، اما می‌تواند زانو را نیز درگیر کند.
در آرتریت عفونی، مفصل زانو عفونی میشود؛ این وضعیت باعث درد، ورم و تب میشود. این عارضه می‌بایست در اولین فرصت از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک و تخلیه عفونت زانو درمان شود.
عارضه‌های ناشی از استفاده مداوم/ بیش از حد
تاندونیت کشش زانو: عبارت است از التهاب تاندون‌های متصل کننده کشکک زانو به استخوان ساق پا. تاندونیت کشکک زانو اغلب در افرادی رخ می‌دهد که یک حرکت را مکرراً تکرار می‌کنند (مانند دوندگان و دوچرخه‌سواران).
پوکی استخوان: عبارت است از فرسودگی غضروف مفصل به دلیل استفاده زیاد و پیری.
عفونت یا التهاب بخشی از ساختار زانو، پارگی مینیسک و شکستگی، برخی دیگر از دلایل درد زانو هستند.
عوامل خطرزای درد زانو کدامند؟
بیومکانیک: مفصل زانو عملکرد پیچیده‌ای داشته و در طول روز مکرراً از آن استفاده میشود. هرگونه تغییری در حرکت مفصل (به علت تفاوت طول پاها یا تغییر در نحوه راه رفتن به دلیل مشکلات کمر) می‌تواند باعث تغییراتی جزئی در ساختار زانو و متعاقباً درد و آسیب‌دیدگی شود.
اضافه وزن: با افزایش وزن فشار وارده به زانوها نیز افزایش می‌یابد. چاقی خطر ابتلا به آرتروز را نیز افزایش می‌دهد زیرا در این حالت غضروف سریعتر تخریب میشود.
استفاده بیش از حد به واسطه حرکات تکراری، مانند آنچه در بعضی ورزش‌ها (جاگینگ (راه رفتن سریع) یا اسکی) یا عارضه‌های شغلی (زانو زدن به مدت طولانی) اتفاق می‌افتد، می‌تواند باعث تخریب غضروف و بروز درد شود.
پزشکان درد زانو را چگونه تشخیص می‌دهند؟
در ابتدا پزشک در مورد وضعیت کلی سلامت بیمار و مشخصات درد زانوی او (از کی شروع شده، شدت آن چقدر است، چه چیزی آن را بهتر یا بدتر میکند و غیره) سؤالاتی را می‌پرسد.
در مرحله بعد، زانو معاینه میشود که این معاینه شامل خم و راست کردن زانو تا حد ممکن، بررسی پایداری رباطها و ارزیابی هرگونه حساسیت به لمس یا تورم میشود. اغلب اوقات، مقایسه نتایج معاینه زانوی دردناک با زانوی دیگر به تشخیص کمک میکند. گاهی اوقات به بررسی بیشتری نیاز است، که در این صورت از آزمایش‌های زیر برای تشخیص علت درد زانو استفاده میشود.
تست‌های رادیولوژی
عکس‌های رادیولوژی معمولی می‌توانند شکستگی‌ها و تغییرات مخرب در زانو را نشان دهند. با استفاده از ام‌آر‌آی بافت‌های نرم زانو از لحاظ هرگونه پارگی رباط یا آسیب‌دیدگی غضروف و عضلات بررسی میشوند.
آزمایش‌های خون
اگر احتمال نقرس، ورم مفاصل یا سایر عارضه‌های پزشکی وجود داشته باشد، پزشک دستور به انجام آزمایش خون می‌دهد.
نمونه‌برداری از مایع مفصلی (آرتروسنتز)
برداشتن کمی از مایع موجود در مفصل زانو، بهترین راه برای تشخیص بعضی از عارضه‌ها است. برای این کار در یک شرایط استریل، سوزن کوچکی وارد مفصل زانو شده و مقداری مایع از آن کشیده میشود. سپس مایع به دست آمده برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده میشود.
درد زانو چگونه درمان میشود؟
روش های موجود برای درمان زانو درد به اندازه علت‌های آن متنوع هستند.
داروها
برای تسکین و درمان درد زانو ، و همچنین گاهی برای درمان یک بیماری زمینه‌ای، دارو تجویز میشود.
جراحی
جراحی‌های زانو از جراحی آرتروسکوپیک زانو تا تعویض کامل زانو را در برمی‌گیرند.
– جراحی آرتروسکوپیک زانو یک عمل جراحی بسیار معمولی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا از طریق چند سوراخ کوچک و یک دوربین فیبراپتیک، درون زانو را ببیند. با این روش، جراح می‌تواند بسیاری از آسیب‌دیدگی‌ها را ترمیم کرده و تکه‌های کوچک استخوان یا غضروف آزاد شده را خارج کند. این یک عمل سرپایی معمولی است.
پزشک، قبل از آرتروسکوپی زانو بیمار را به یکی از طرق زیر بی‌حس (یا بیهوش) کند:
– بی‌حسی موضعی (تنها زانو بی‌حسی میشود)
– بی‌حسی منطقه‌ای (از کمر به پایین بی‌حس میشود)
– بیهوشی عمومی (بیمار کاملاً به خواب می‌رود)
ابتدا، جراح چند برش کوچک در زانو ایجاد میکند. سپس، به درون برش‌ها، آب نمک استریل، یا سالین، پمپاژ میشود تا فضای درون زانو بیشتر شود. با این کار، جراح راحت‌تر می‌تواند درون مفصل را ببیند. جراح آرتروسکوپ را از طریق یکی از برش‌ها وارد زانو کرده و با استفاده از دوربین متصل به آن درون زانو را می‌بیند. جراح می‌تواند با کمک مانیتور موجود در اتاق عمل، تصاویر گرفته شده توسط دوربین را ببیند.
هنگامی که مشکل زانو مشخص شد، جراح وسایل کوچکی را از طریق برش‌ها وارد زانو کرده و مشکل را اصلاح میکند. بعد از جراحی، جراح سالین را از درون زانو تخلیه کرده و برش‌ها را با بخیه می‌بندد.
– تعویض جزئی زانو: جراح قسمت‌های تخریب شده زانو را با قطعات پلاستیکی یا فلزی عوض میکند. از آنجا که در این نوع عمل، تنها بخشی از زانو عوض میشود، دوره بهبودی از آن در مقایسه با عمل تعویض کامل زانو کوتاه‌تر است.
استفاده از تکنیک‌های مدرن جراحی به پزشکان امکان می‌دهد تا بسیاری از سندرم‌های درد زانو را درمان کرده و به بیماران کمک کنند تا به فعالیت‌های عادیشان برگردند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیگاهی اوقات تقویت عضلات اطراف زانو و درمان زانو درد با ورزش، باعث افزایش پایداری این مفصل و تولید بهترین حرکت مکانیکی توسط آن میشود، که این امر، به پیشگیری از آسیب‌دیدگی یا بدتر شدن آن کمک میکند.
تمرینات عملکردی و قدرتی برای افزایش قدرت، استقامت و بهبود عملکرد عضلات ران (چهارسر و همسترینگ) طراحی شده‌اند. تقویت این عضلات، در نهایت باعث پشتیبانی بیشتر از زانو و کاهش فشار بر مفصل آن و درمان زانو درد میشود.
تحریک الکتریکی زانو، که باعث تقویت بیشتر عضلات پا میشود، می‌تواند به کاهش و درمان درد مفاصل زانو نیز کمک کند. در اینجا، برای تحریک و افزایش قدرت عضلات چهارسر ران، که عضلات اصلی پشتیبانی کننده زانو هستند، پالس‌های الکتریکی تولید شده توسط یک دستگاه از طریق الکترودهایی به پا انتقال داده میشوند. برای کاهش درد زانو نیز، الکترودها روی پوست قرار داده میشوند تا به آرامی اعصاب اطراف زانو را تحریک کنند.
تزریق
تزریقکورتیکواستروئیدها و مواد روان کننده، دو نوع ماده‌ای هستند که بیش از همه به زانو تزریق میشوند. تزریق کورتیکواستروئیدها به ورم مفصل زانو و سایر التهاب‌های آن کمک میکند. معمولاً تزریق این مواد می‌بایست هر چند ماه یک بار تکرار شود. مواد روان کننده، که مشابه مایع موجود در زانو هستند، نیز به بهبود حرکت و درد کمک می‌کنند.
سایر درمان‌ها
طب سوزنی: مشخص شده که این روش می‌تواند تا حدودی درد زانو را، خصوصاً در بیماران مبتلا به پوکی استخوان، تسکین دهد.
مکمل‌های گلوکوزامین و کندرویتین: تحقیقات در مورد این مواد نتایج متفاوتی را نشان داده است.
آیا برای تسکین درد زانو، درمان خانگی وجود دارد؟
کسانی که مجبورند برای رفع زانو درد به طور مرتب داروی مسکن استفاده کنند، می‌بایست برای تشخیص علت مشکلشان و همچنین جلوگیری از عوارض جانبی استفاده طولانی مدت از این داروها به پزشک مراجعه کنند.
سیستم رایس (RICE)، اغلب به رفع مشکل کمک میکند؛ خصوصاً برای آسیب‌دیدگی‌ها جزئی:
استراحت: به مفصل استراحت بدهید و برای مدتی انجام فعالیت‌های روزمره که مستلزم استفاده از زانو هستند را کنار بگذارید.
یخ: گذاشتن یخ به کاهش درد و التهاب کمک میکند.
فشرده‌سازی (کمپرس): استفاده از بانداژ فشاری به جلوگیری از تورم و حفظ راستای زانو کمک میکند. این بانداژ نباید سفت بسته شود؛ ضمناً، بانداژ باید شب‌ها برداشته شود.
بالا بردن: بالا بردن زانو به کاهش ورم و استراحت آن کمک میکند.
سوالات رایج زانو درد
آیا ممکن است زانو درد نشانه آرتروز باشد؟
بله. نزدیک به ۹۵ درصد از دردهای زانو ناشی از آرتروز مفاصل زانو است. آرتروز یکی از شایعترین بیماریهای مربوط به زانو است که در این بیماری مفصل بین زانوها از بین رفته و استخوانها به هم سائیده میشوند. این عمل در دراز مدت دردهای شدید در زانو ایجاد میکند و ایستادن را برای فرد مشکل میکند.
چه آسیبهایی منجر به زانو درد میشوند؟
آسیبهای زانو شامل آسیب دیدگی رباط صلیبی، مینیسک زانو و دیگر رباطها است و ممکن است ناشی از ورزش، چرخش ناگهانی زانوها و یا ناشی از جراحت و آسیب دیدگی در اتفاقاتی از جمله تصادف باشد.
آیا زانودرد خود به خود درمان میشود؟
بستگی به شرایط دارد. اگر درد زانو ناشی از آرتروز باشد ممکن است هیچوقت به طور کامل درمان نشود اما بعضی اوقات شدت آن کم و زیاد شود.
آیا برای زانودرد باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر شخصی آستانه درد متفاوتی دارد اما در صورتیکه درد زانو ناشی از آسیب و همراه با تورم باشد حتی در صورت بهبود تورم باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. در صورتیکه درد زانوی شما ناشی از آرتروز است اگر درد بیشتر از حد تحمل باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
چطور زانویی سالم و بی درد داشته باشیم؟
کنترل وزن برای سلامت زانوها یک فاکتور مهم است. برای داشتن وزن نرمال و کاهش فشار بر زانوها و همچنین تقویت عضلات زانو لازم است فعالیت ورزشی داشته باشید. در صورتیکه ورزش خاصی انجام میدهید باید مراقب آسیبها باشید و زمانی که فشار زیادی بر زانوها وارد شد باید به زانوها استراحت دهید.
