آرتروگرافی چیست : مزایا و معایب عکس برداری از مفصل به روش آرتروگرافی

آرتروگرافی، یک روش تصویربرداری تشخیصی است که برای تهیه تصاویر از داخل مفاصل استفاده می‌شود. این روش معمولاً برای تصویربرداری از مفاصلی مانند شانه، زانو، مچ، و مچ پا به کار می‌رود. در ابتدا، یک ماده حاجب (معمولاً یک ماده کنتراست‌زا یا “رنگ”) به مفصل تزریق می‌شود. آرتروگرافی تصاویر واضحی از بافت نرم داخل مفاصل (مانند رباط‌ها و غضروف) ارائه می‌دهد و به واسطه آن می‌توان تشخیص دقیقتری درباره آسیب‌ها یا علت علائمی مانند درد و تورم مفاصل برآورد کرد. آرتروگرافی به طور عمده در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی و مراکز رادیولوژی خصوصی انجام می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این روش و تدابیر مورد نیاز قبل و بعد از آن، توصیه می‌کنیم ادامه مطالعه این متن را بررسی کنید.

مزایای آرتروگرافی

تزریق ماده حاجب به داخل مفصل ، کیفیت تصاویر ام آر ای یا سی تی اسکن را بهبود می‌بخشد و باعث می‌شود این تصویربرداری‌ها آسیب وارده به ساختار داخلی مفاصل را دقیقتر نشان دهند. برخی از دلایل رایج برای انجام آرتروگرافی عبارتند از:

• در شانه – در مواردی که مفصل ناپایدار باشد و یا سونوگرافی یا ام آر ای معمولی، موردی از پارگی در بیماران مشکوک پارگی تاندون را نشان نداده باشند.
• در لگن – برای نشان دادن پارگی در لابروم غضروفی مفصل (یا لبه مفصل).
• در مچ دست – برای نشان دادن پارگی‌های رباط‌های کوچک مچ دست.

در بسیاری شرایط خاص و فردی دیگر نیز ممکن است پزشک معالج احساس کند به دست آوردن اطلاعات بیشتر از طریق آرتروگرافی می‌تواند به تعیین بهترین روند درمانی کمک کند.

نحوه آمادگی برای آرتروگرافی

معمولاً برای آرتروگرافی آماده‌سازی خاصی لازم نیست. اگر قبلاً برای ارزیابی عوارضی مثل درد یا علائم دیگر از مفصل مورد نظر تصویربرداری با اشعه ایکس ، سونوگرافی ، سی تی اسکن یا ام ار آی ساده انجام داده‌اید، لازم است در روزی که قرار است آرتروگرافی انجام دهید، تصاویر آن‌ها را همراه خود داشته باشید. بهتر است لباس راحتی بپوشید که دسترسی به مفصل مورد بررسی با آن آسان باشد.

در طول آرتروگرافی

در حین آرتروگرافی مفصل  :

• از شما می‌خواهند که دراز بکشید و پوست روی مفصل مورد نظر را با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز می‌کنند. ممکن است یک ماده بی‌حسی موضعی به پوستتان تزریق شود تا ناحیه‌ای که قرار است ماده حاجب به آن تزریق شود بی‌حس شود. ممکن است کمی فشار در مفصلی که تزریق در آن انجام شده احساس کنید.
• سپس تحت نظارت اشعه ایکس ، سونوگرافی یا سی تی اسکن ، سوزنی را وارد مفصل می‌کنند و پس از اطمینان از درست بودن جای سوزن ، ماده حاجب به مفصل تزریق می‌شود. تزریق ممکن است احساسی شبیه به پری در مفصل ایجاد کند اما نباید دردناک باشد.
• نوع ماده حاجب مورد استفاده به ماهیت دقیق آرتروگرافی و نظر پزشک متخصص انجام آرتروگرافی بستگی دارد. اگر در آرتروگرافی، تصویربرداری با اشعه ایکس (سی تی اسکن یا فلوروسکوپی) انجام شود ، معمولاً از یک ماده حاجب ید دار استفاده می‌شود. گاهی اوقات در آرتروگرافی‌ سی تی اسکن، مقداری‌‌ هوا ، به تنهایی یا همراه با مقدار کمی ماده حاجب اشعه ایکس به مفصل تزریق می‌کنند.
• در موارد آرتروگرافی ام آر آی ، ماده تزریقی مورد استفاده، مخلوط بسیار رقیق شده ماده حاجب  ام آر آی (شالت گادولینیوم)، همراه با نمک استریل (آب ملایم نمک) خواهد بود.
• پس از تزریق ماده حاجب، بیمار به اتاق ام آر آی (برای آرتروگرافی ام آر آی) یا سی تی اسکن (برای آرتروگرافی سی تی اسکن) منتقل می‌شود و در آنجا تصویربرداری دقیقی از مفصل انجام می‌گیرد.

آیا آرتروگرافی عوارض جانبی دارد؟

بسیاری از افرادی که برای آرتروگرافی مراجعه می‌کنند دچار مشکلات و درد مفصل هستند. که این درد مفصل به مدت 24-48 ساعت پس از تزریق ممکن است در حد خفیف تا متوسطی​​ افزایش یابد. پس از گذشت این زمان مفصل به همان حالتی که قبل از آرتروگرافی داشت باز می‌گردد.

انجام آرتروگرافی چقدر طول می‌کشد؟

تزریق ماده حاجب معمولاً حدود 15 دقیقه طول می‌کشد. ممکن است لازم باشد قبل از تصویربرداری از مفصل کمی صبر کنید. ام آر آی ممکن است حدود 30-45 دقیقه طول بکشد و سی تی اسکن، بسته به مفصل تحت بررسی و تعداد تصاویری که باید تهیه شود، حدودا 15 دقیقه طول می‌کشد. شما باید حدود 2 ساعت، از زمان ورود به بخش رادیولوژی تا پایان کار، برای این کار در نظر بگیرید.

آرتروگرافی چه خطراتی دارد؟

آرتروگرافی روش بسیار بی‌خطری است و بروز عوارض پس از آن معمول نیست. جدی‌ترین عارضه آن عفونت مفصل است که معمولاً به خاطر ارگانیسم‌هایی که از پوست بیمار در هنگام تزریق ماده حاجب به داخل مفصل منتقل می‎‌شوند اتفاق می‌افتد. به همین دلیل در صورتی که پوست روی مفصل آسیب دیده یا عفونی باشد، نباید آرتروگرافی انجام شود.

خطر ابتلا به عفونت دقیقاً مشخص نیست ، اما بهترین اطلاعات موجود نشان می‌دهند که از هر 40000 نفری که آرتروگرافی انجام داده‌اند یک نفر ممکن است دچار عفونت شود. اگر دردتان روند افزایشی داشت و احساس کسالت به ویژه کسالت همراه با تب داشتید ، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید یا با مرکز رادیولوژی که در آن آرتروگرافی انجام داده‌اید تماس بگیرید.

گاهی اوقات ، ممکن است افراد نسبت به ماده حاجب تزریقی حساسیت نشان دهند که این معمولاً منجر به جوش و دانه زدن می‌شود، گرچه ممکن است واکنش حساسیتی کمی شدیدتر باشد. خطر بروز واکنش‌های حساسیتی جزئی (به عنوان مثال کهیر)، یک نفر از هر 2000  نفری است که آرتروگرافی انجام داده‌اند، گزارش شده است. به نظر می‌رسد بروز واکنش‌های جدی‌تر بسیار نادر است.

در مورد ماده حاجب کنتراست گادولینیوم، در مواردی که به مقدار بسیار کم برای آرتروگرافی ام آر آی استفاده شود، عوارضی گزارش نشده است.

چه کسانی آرتروگرافی انجام می‌دهند؟

رادیولوژیست ماده حاجب را به مفصل تزریق می‌کند. همچنین مسئولیت دقت و کیفیت تصاویر حاصله پس از تزریق ، برای ارزیابی تصاویر و تهیه گزارش رسمی بر اساس یافته‌هایی ، که بعدا قرار است به پزشک معالج بیمار ارسال شود را بر عهده دارد. ممکن است یک پرستار یا یک تکنسین رادیوگرافی در انجام آرتروگرافی به رادیولوژیست کمک کند. تکنسین رادیوگرافی وظیفه دارد زیر نظر رادیولوژیست، تصاویر آرتروگرافی و تصاویر سی تی اسکن یا ام آر آی متعاقب آن را تهیه کند.

حدودا چه مدت طول می‌کشد تا نتایج آرتروگرافی آماده شود؟

مدت زمان لازم برای دریافت گزارش کتبی آرتروگرافی ، به موارد زیر بستگی دارد:

• فوریتی که در دریافت نتایج وجود دارد.
• پیچیدگی آرتروگرافی.
• این که قبل از معاینه توسط رادیولوژیست به دریافت اطلاعات بیشتری از پزشک معالج نیاز هست یا خیر.
• این که بیمار از قبل تصاویر اشعه ایکس یا تصویربرداری‌های ‌دیگری که باید با نتایج آرتروگرافی جدید مقایسه شوند را داشته باشد یا خیر.
• نحوه ارجاع گزارش از مرکز رادیولوژی یا بیمارستان به پزشک معالج (یعنی به وسیله تلفن ، ایمیل، فکس، نامه یا خود بیمار).

بیمارستان یا مرکز رادیولوژی که در آن آرتروگرافی انجام می‌دهید ، به شما خواهد گفت که احتمالاً چقدر طول می‌کشد تا گزارش کتبی نتیجه آرتروگرافی حاضر می‌شود.